Ứng dụng xích Markov trong phân tích và dự báo xu thế giá chứng khoán

Bài viết giới thiệu một ứng dụng của xích Markov trong phân tích và dự báo xu thế giá chứng khoán. Các phân tích thực nghiệm được thực hiện trên cổ phiếu FPT – một trong các bluechip đang niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ứng dụng xích Markov trong phân tích và dự báo xu thế giá chứng khoán 30 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI ỨNG DỤNG XÍCH MARKOV TRONG PHÂN TÍCH VÀ DỰ BÁO XU THẾ GIÁ CHỨNG KHOÁN Nguyễn Thị Thu Huyền1, Trần Trọng Nguyên2(1), Nguyễn V n Tuấn3 1 Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2,3 Học viện Chính sách và Phát triển Tóm tắt: Trong bài báo này chúng tôi giới thiệu một ứng dụng của xích Markov trong phân tích và dự báo xu thế giá chứng khoán. Các phân tích thực nghiệm được thực hiện trên cổ phiếu FPT – một trong các bluechip đang niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Kết quả thực nghiệm cho thấy có thể ứng dụng xích Markov trong phân tích và dự báo xu thế giá chứng khoán trên thị trường. Từ khóa: Xích Markov, phân tích và dự báo xu thế giá chứng khoán 1. GIỚI THIỆU Phân tích và dự báo xu thế giá chứng khoán chiếm vai trò quan trọng trong phân tích đầu tƣ chứng khoán. Việc nắm bắt đƣợc xu thế diễn biến của giá trong tƣơng lai gi p nhà đầu tƣ xây dựng đƣợc chiến lƣợc đầu tƣ thích hợp để tối đa hóa lợi nhuận và giảm thiểu đƣợc rủi ro. Hiện nay đã có rất nhiều phƣơng pháp khác nhau để phân tích và dự báo xu thế giá chứng khoán, trong đó tập trung vào hai trƣờng phái chính: Phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật. Nếu nhƣ phân tích cơ bản chủ trƣơng đánh giá giá trị của một cổ phiếu thông qua các giá trị nội tại của công ty thì phân tích kỹ thuật lại chỉ căn cứ vào diễn biến cụ thể của giá chứng khoán trên thị trƣờng. Mỗi phƣơng pháp phân tích đều có những ƣu nhƣợc điểm nhất định, trong đó các phân tích kỹ thuật chiếm ƣu thế hơn trong các phân tích và dự báo ngắn hạn. Gần đây, các phân tích và dự báo xu thế giá chứng khoán dựa trên xích Markov rất đƣợc quan tâm nghiên cứu. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng diễn biến giá chứng khoán qua mỗi phiên giao dịch có tính Markov, do đó có thể sử dụng các tính chất của xích Markov trong phân tích và dự báo xu thế giá chứng khoán (Deju Zhang và Xiaomin Zhang, 2009; Kevin J. Doubleday và Julius N. Esunge, 2011; Milan Svoboda và Ladislav Lukáš, 2012;...). 1 Nhận bài ngày 10.04.2016; gửi phản biện và duyệt đăng ngày 10.05.2016 Liên hệ tác giả: Trần Trọng Nguyên; Email: nguyenttc@gmail.com TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 4/2016 31 Thị trƣờng chứng khoán Việt Nam ra đời và phát triển cho đến nay đã đƣợc 16 năm. Mặc dù đã có những bƣớc phát triển vƣợt bậc về quy mô vốn hóa và số lƣợng tài sản niêm yết nhƣng thị trƣờng chứng khoán Việt Nam vẫn đƣợc đánh giá là một thị trƣờng nhỏ, mới nổi, rất hấp dẫn nhƣng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Do vậy, việc dự đoán chính xác về xu hƣớng và mức giá chứng khoán trong tƣơng lai rất quan trọng không chỉ với mỗi nhà đầu tƣ mà còn với cả các cơ quan quản lý thị trƣờng. Trong bài báo này, ch ng tôi ứng dụng mô hình xích Markov để phân tích sự thay đổi của giá chứng khoán ở thời điểm hiện tại nhằm dự đoán sự thay đổi của ch ng trong tƣơng lai. Phân tích thực nghiệm đƣợc thực hiện trên cổ phiếu FPT - một trong những cổ phiếu lớn đang niêm yết trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam. Nói cụ thể hơn, ch ng tôi muốn tìm câu trả lời cho 2 bài toán: Bài toán 1: Dự báo sự tăng, giảm của giá đóng cửa chứng khoán hàng ngày. Cụ thể:  Xác định khả năng tăng, giữ nguyên hoặc giảm của giá đóng cửa chứng khoán trong phiên tiếp theo và trong tƣơng lai gần.  Dự đoán khoảng thời gian trung bình giá chứng khoán sẽ thay đổi trạng thái. Bài toán 2: Dự báo khả năng giá nằm trong các khoảng giá có thể có của giá đóng cửa trong ngày tiếp theo. 2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN 2.1. Quá trình Markov Giả sử ta nghiên cứu sự tiến triển của một hệ vật chất nào đó theo thời gian. Gọi X t là trạng thái (vị trí) của hệ tại thời điểm t, X t chính là một biến ngẫu nhiên mô tả trạng thái của hệ đó. Tập hợp các trạng thái có thể có của hệ gọi là không gian trạng thái của hệ, ký hiệu là E. Quá trình  X t tT nhƣ thế đƣợc gọi là một quá trình ngẫu nhiên, với t  T   , thông thƣờng T là tập các số nguyên không âm. Một quá trình ngẫu nhiên đƣợc gọi là có tính Markov nếu:  Xt 1  j / X 0  k0 , X1  k1,..., X t 1  kt 1, X t  i    Xt 1  j / Xt  i  với mọi t  0,1, 2,... và mọi dãy trạng thái i, j, k0 , k1 ,..., kt 1  E . Quá trình Markov là một quá trình ngẫu nhiên có tính Markov. 2.2. Xích Markov Quá trình ngẫu nhiên  X t tT đƣợc gọi là xích Markov nhận giá trị trong E khi và chỉ khi với mỗi họ hữu hạn tùy ý ti  T , t0  t1  ...  tn  tn 1 và i0 ,..., in , i, j  E ta có: X tn1   j / X t0  i0 , X t1  i1 ,..., X tn1  it 1 , X tn  i  X tn1   j / X tn  i . Nhƣ vậy, nếu biết trạng thái hiện tại thì quá khứ và tƣơng lai độc lập với nhau. 32 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI Xác suất chuyển một bƣớc là xác suất có điều kiện để hệ tại thời điểm n (hiện tại) ở trạng thái i chuyển sang trạng thái j tại thời điểm n + 1 (tƣơng lai) sau một bƣớc chuyển: pij  X t n1  j / Xt n  i  P   pij  với 0  pij  1, i, j  E ,  pij  1 đƣợc gọi là ma trận xác suất chuyển sau một jE bƣớc. Xác suất chuyển n bƣớc là xác suất chuyển từ trạng thái i sang trạng thái j sau n bƣớc chuyển: pij n   ...