Vai trò của cân bằng động lực bùn cát hạt mịn trong thiết kế các giải pháp công trình hỗ trợ trồng tái sinh rừng ngập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long

Bài viết Vai trò của cân bằng động lực bùn cát hạt mịn trong thiết kế các giải pháp công trình hỗ trợ trồng tái sinh rừng ngập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long trình bày vai trò của cân bằng động lực bùn cát hạt mịn đối với rừng; Nguyên lý chung của giải pháp hỗ trợ trồng tái sinh rừng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của cân bằng động lực bùn cát hạt mịn trong thiết kế các giải pháp công trình hỗ trợ trồng tái sinh rừng ngập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2016. ISBN: 978-604-82-1980-2 VAI TRÒ CỦA CÂN BẰNG ĐỘNG LỰC BÙN CÁT HẠT MỊN TRONG THIẾT KẾ CÁC GIẢI PHÁP CÔNG TRÌNH HỖ TRỢ TRỒNG TÁI SINH RỪNG NGẬP MẶN Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG Thiều Quang Tuấn Trường Đại học Thủy lợi, email: Tuan.T.Q@tlu.edu.vn1. GIỚI THIỆU khác nhau, là nguồn gốc gây ra xói lở bờ biển, suy thoái rừng ở ĐBSCL. Diện tích rừng ngập mặn (RNM) ở khu vựcĐồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) đã và 2. VAI TRÒ CỦA CÂN BẰNG ĐỘNG LỰCđang bị suy giảm một cách nghiêm trọng với BÙN CÁT HẠT MỊN ĐỐI VỚI RỪNGtốc độ ngày một gia tăng trong nhiều thập kỷgần đây. Kết quả điều tra diện tích rừng qua Quá trình sinh trưởng tự nhiên của rừng câycác thời kỳ từ năm 1973 đến nay cho thấy thực chất là một quá trình chọn lọc tự nhiênnguyên nhân hàng đầu và được cho là đang có khắc nghiệt, trong đó cây phải chạy đua vớitính tăng mạnh gần đây là xói lở bờ biển (Trần triều và sóng để có thể sinh tồn. Chồi cây trôiThị Lợi và nnk., 2015). nổi và bị cuốn theo con triều đi mọi nơi. Ngay Các nghiên cứu diễn biến đường bờ gần đây cả khi đã được nằm trên bãi (do triều đem đến)dựa trên cơ sở phân tích ảnh viễn thám (ví dụ thì chồi cũng cần có đủ thời gian để kịp mọc rễEdward và nnk, 2015; Manon và nnk, 2016,…) thành cây trước khi bị cuốn đi bởi con triều kếcho thấy quá trình suy thoái rừng nhiều nơi ở tiếp. Tuy nhiên bãi bùn mới rất yếu nên cũngĐBSCL thực chất đã diễn ra hàng thập kỷ và khó có thể giữ được cây con và do vậy câythậm chí là hàng thế kỷ nay. Các nghiên cứu cũng dễ dàng bị sóng cuốn đi và khi đó quánày cũng đã khẳng định mối liên hệ chặt chẽ về trình sẽ lại phải bắt đầu lại. Khi cây đã có thểcả không gian lẫn thời gian giữa tốc độ xói lở sống và trưởng thành trên bãi thì bãi ngày càngđường bờ và tốc độ thu hẹp diện tích vùng ven trở nên ổn định và cùng với cây hình thànhbờ (phần lớn là rừng). Tốc độ biển lấn trung chức năng bảo vệ bờ biển.bình từ 1973 đến này vào khoảng 20 m/năm, cá Tuy vậy chế độ thủy hải văn và đặc điểmbiệt có nơi và có lúc đã lên tới 50 m/năm. Về hình thái bãi biển (độ sâu bãi, thời gian và tầnkhông gian nóng nhất là 100 Km đoạn bờ biển suất ngập,…) mới chỉ là những điều kiện cầntừ Gành Hào đến Mũi Cà Mau và về thời gian để có thể trồng tái sinh rừng. Sự mất cân bằnglà giai đoạn từ 2003 - 2011. Các bằng chứng về động lực bùn cát không chỉ gây ra xói lở bờkhoa học đã chỉ ra sự liên hệ trực tiếp giữa xói biển mà còn là yếu tố ngăn cản quá trình tự táilở đường bờ ở ĐBSCL với các hoạt động của sinh và tái thiết chức năng bảo vệ bờ biển củacon người: (1) Xây dựng đập ngăn sông ở rừng. Sự suy thoái của rừng ngập mặn sẽthượng nguồn gây ra sự thiếu hụt nghiêm trọng chuyển một bãi biển đang bồi thành một bãinồng độ bùn cát hạt mịn lơ lửng ở vùng ven bờ, biển xói. Ở một bãi triều rừng ngập mặn khỏe(2) Hoạt động khai thác trên quy mô lớn cát ở mạnh (cây có khả năng tự tái sinh) sẽ tồn tạilòng sông và trong các kênh dẫn, (3) Phát triển một trạng thái ổn định động về vận chuyển vàcơ sở hạ tầng dân sinh kinh tế ở ven bờ nơi có trao đổi bùn cát hạt mịn: bùn cát lơ lửng đemrừng và (4) Sự sụt lún của đồng bằng do khai vào theo con triều được giữ lại bởi cây ngậpthác nước ngầm quá mức (Edward và nnk, mặn và quá trình cố kết bùn cát mới được lắng2015). Những hoạt động này của con người đọng - cân bằng với bùn cát bị đem đi bởiđều tác động đến sự cân bằng bùn cát hạt mịn ở sóng. Một yếu tố nào đó bẻ gãy sự cân bằngcác mức độ, quy mô không gian và thời gian này có thể thúc đẩy làm xảy ra một quá trình 537Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2016. ISBN: 978-604-82-1980-2xói lở bờ biển. Ví dụ về một yếu tố tác động có phát từ một tác động bất lợi, một vòng hiệu ứngthể dễ dàng bắt gặp ở nhiều nơi trên thế giới và khép kín gây suy thoái rừng sẽ được tiếp diễnngay ở ĐBSCL nước ta đó là việc xây dựng không ngừng một khi sự cân bằng về trao đổicác công trình cứng ở mép rừng phía ngoài như bùn cát mới chưa được thiết lập.bờ bao nuôi tôm, đê biển, đê chắn sóng xa Có thể dễ dàng nhận biết được trạng tháibờ… Các công trình cứng dạng này gây ra tác ổn định hay s ...