Vai trò của Đạo Bửu Sơn Kỳ Hương trong đời sống tinh thần đồng bào Nam Bộ

Sự dung hợp giữa văn hóa dân tộc, lòng yêu nước và sự kế thừa giáo lý của các tôn giáo ngoại nhập, nhất là Phật giáo và Nho giáo, là cơ sở cho sự ra đời một số tôn giáo nội sinh tại Nam Bộ giai đoạn cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, trong đó có đạo Bửu Sơn Kỳ Hương. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của Đạo Bửu Sơn Kỳ Hương trong đời sống tinh thần đồng bào Nam Bộ1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ ± NGUYӈN PHѬӞC TÀI(*)NGUYӈN THUҰN QUÝ(**)VAI TRÒ CӪA ĈҤO BӰU SѪN Kǣ HѬѪNGTRONG ĈӠI SӔNG TINH THҪN ĈӖNG BÀO NAM BӜTóm t̷t: S͹ dung hͫp giͷa văn hóa dân t͡c, lòng yêu n˱ͣc và s͹k͇ thͳa giáo lý cͯa các tôn giáo ngo̩i nh̵p, nh̭t là Ph̵t giáo vàNho giáo, là c˯ sͧ cho s͹ ra ÿͥi m͡t s͙ tôn giáo n͡i sinh t̩i NamB͡ giai ÿo̩n cu͙i th͇ kͽ XIX ÿ̯u th͇ kͽ XX, trong ÿó có ÿ̩o B͵uS˯n KǤ H˱˯ng. Nhͷng tôn giáo này ra ÿͥi ÿã ÿáp ͱng ÿ˱ͫc nhuc̯u tinh th̯n cho m͡t b͡ ph̵n không nh͗ c˱ dân Nam B͡. Bài vi͇tnày lý gi̫i thêm v͉ vai trò cͯa ÿ̩o B͵u S˯n KǤ H˱˯ng trong ÿͥis͙ng tinh th̯n ÿ͛ng bào Nam B͡.Tͳ khóa: ÿ̩o B͵u S˯n KǤ H˱˯ng, Ĉoàn Minh Huyên, Nam B͡,tôn giáo n͡i sinh.1. Sѫ lѭӧc vӅ ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ HѭѫngĈҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng ra ÿӡi vào khoҧng giӳa thӃ kӹ XIX tҥi vùngThҩt Sѫn (nay thuӝc tӍnh An Giang). Ngѭӡi sáng lұp ra tôn giáo này làông Ĉoàn Minh Huyên, sinh năm 1807, mҩt năm 1856, quê ӣ Cái TàuThѭӧng, tәng An Thҥnh Thѭӧng, tӍnh Sa Ĉéc (nay thuӝc tӍnh ĈӗngTháp) trong mӝt gia ÿình nông dân. VӅ sau, khi ông ÿӃn tu tұp tҥi chùaTây An (núi Sam, Châu Ĉӕc) ÿѭӧc tín ÿӗ tôn xѭng là Ĉӭc Phұt Thҫy TâyAn, gӑi tҳt là Ĉӭc Phұt Thҫy.Giáo lý ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng gӗm hai ÿһc trѭng cѫ bҧn là báoÿáp Tӭ Ân vӟi phѭѫng pháp hӑc Phұt tu Nhân, tùy duyên hóa ÿӝ, thӵchiӋn ThiӅn - Tӏnh song tu; và dùng tҩm Trҫn ĈiӅu (vҧi ÿӓ) làm biӇutѭӧng thӡ cúng.Tӭ ân trong giáo lý cӫa ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng gӗm: ân tә tiên chamҽ, ân ÿҩt nѭӟc, ân Tam bҧo và ân ÿӗng bào nhân loҥi. NӃu thӵc hiӋn tӕtTӭ ân, con ngѭӡi sӁ trӣ nên lѭѫng thiӋn, làm tròn bәn phұn ÿӕi vӟi giaÿình, Tә quӕc, Trӡi Phұt và xã hӝi.*. ThS., Ĉҥi hӑc Ĉӗng Tháp.. ThS., Ĉҥi hӑc Ĉӗng Tháp.**1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ ĈӇ phù hӧp vӟi nhұn thӭc và cuӝc sӕng cӫa ngѭӡi dân Nam Bӝ, ôngĈoàn Minh Huyên ÿã chú trӑng phѭѫng thӭc tu tұp kӃt hӧp ThiӅn tôngvӟi Tӏnh Ĉӝ tông cӫa Phұt giáo ViӋt Nam truyӅn thӕng.“NhiӋm mҫu vui ÿҥo Thích CaThiӅn môn hӭng chí Di Ĉà lòng chuyênNѭѫng thuyӅn Bát Nhã cho yênVào non ngNJ uҭn tín thiӅn song tuHiӃu trung vҽn giӳ mӝt câuBãi tiên suӕi hҥc cҫm câu ÿӧi chӡ”(1).Bên cҥnh pháp môn ThiӅn - Tӏnh, ông Ĉoàn Minh Huyên muӕn gâydӵng ÿӭc tin nѫi dân chúng trong thӡi kǤ Hҥ Nguyên bҵng viӋc sӱ dөnggiáo pháp huyӅn diӋu cӫa Mұt tông. Bӣi vì, Mұt tông là tông phái Phұtgiáo lҩy phép tu trì bí mұt làm yӃu chӍ. Giáo pháp cӫa Mұt tông sӱ dөngmұt ngӳ, phù chú và ҩn quyӃt. Giáo pháp này mang lҥi cho dân chúngsӵ an lành, thӏnh vѭӧng và làm tiêu tan bӋnh tұt(2). Do ÿó, trong lúc trӏbӋnh cho dân chúng, ông thѭӡng khuyên mӑi ngѭӡi làm lành lánh dӳ,trì niӋm danh hiӋu cӫa Ĉӭc Phұt A Di Ĉà và dùng nѭӟc lã, hoa quҧ,niӋm chú trӏ bӋnh.Là ngѭӡi ÿã tӯng nghiên cӭu kinh sách Phұt giáo, lҥi là mӝt nhà yêunѭӟc, nên ông Ĉoàn Minh Huyên muӕn kӃ thӯa tҩm gѭѫng sáng cӫa cácbұc danh tăng thӡi Lý - Trҫn, mong ѭӟc mӣ ra mӝt chân trӡi mӟi cho sӵtӵ do và giҧi phóng dân tӝc. Hoài bão ҩy ÿѭӧc thӇ hiӋn qua bài thѫKhoán Thͯ do ông sáng tác. Ông ÿã lҩy bӕn tӯ ÿҫu cӫa bài thѫ này ÿӇ ÿһttên cho tôn giáo cӫa mình:“Bӱu Ngӑc quân Minh Thiên viӋt nguyên,Sѫn Trung sӭ mҥng Ĉӏa Nam TiӅn,KǤ Niên Trҥng Tái Tân phөc Quӕc,Hѭѫng xuҩt Trình Sinh tҥo NghiӋp Yên”(3).Cho ÿӃn ngày nay, hình ҧnh cӫa ông Ĉoàn Minh Huyên (Ĉӭc PhұtThҫy), ngѭӡi sáng lұp ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng qua nhӳng huyӅn thoҥiÿѭӧc truyӅn miӋng vүn còn ҧnh hѭӣng sâu sҳc ÿӃn ÿӡi sӕng tinh thҫn cӫamӝt bӝ phұn ÿông ÿҧo ngѭӡi dân Nam Bӝ.1JX\ʂQ 3Kɉ͛F 7jL 1JX\ʂQ 7KXɪQ 4Xê 9DL WUz FͧD ÿɞR«2. Vai trò cӫa ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng trong ÿӡi sӕng tinh thҫnÿӗng bào Nam BӝGiáo lý ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng luôn khuyên dҥy tín ÿӗ làm lành,lánh dӳ, chú trӑng sӱa mình, trong ÿó, nhѭ ÿã ÿӅ cұp, nәi bұt nhҩt là hӑcPhұt tu Nhân và báo ÿáp Tӭ ân.2.1. Quan ni͏m v͉ h͕c Ph̵t tu Nhân cͯa ÿ̩o B͵u S˯n KǤ H˱˯ngMһc dù kӃ thӯa nhiӅu nӝi dung tӯ Phұt giáo, nhѭng giáo lý ÿҥo BӱuSѫn KǤ Hѭѫng lҥi không diӉn giҧi cao siêu, trӯu tѭӧng, mà ÿѫn giҧn ÿirҩt nhiӅu ÿӇ phù hӧp vӟi hoàn cҧnh và trình ÿӝ nhұn thӭc cӫa ngѭӡi dânNam Bӝ.V͉ h͕c Ph̵t: Vӟi ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng, hӑc Phұt ÿѭӧc giҧi thích làhӑc nhӳng ÿiӅu Ĉӭc Phұt ÿã dҥy và làm nhӳng ÿiӅu Ĉӭc Phұt ÿã làm. ĈӇhӑc Phұt, các tín ÿӗ ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng phҧi hành trì theo phép tucӫa Ĉӭc Phұt. Mөc ÿích cӫa viӋc hӑc Phұt là giúp tín ÿӗ quay vӅ vӟi cáithiӋn, lánh xa cái ác, thӵc hành lӕi sӕng giҧn dӏ, mong cҫu giҧi thoát.Giáo lý ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng khuyên tín ÿӗ trong lúc tu hành phҧithành tâm trì niӋm danh hiӋu Ĉӭc Phұt A Di Ĉà. Bên cҥnh ÿó, nhҵm giúpcho tín ÿӗ giӳ gìn pháp môn hӑc Phұt, ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng ÿһt ra ngNJgiӟi cҩm, bao gӗm: cҩm sát sinh, hҥi ngѭӡi hҥi vұt; cҩm tham lam, trӝmcҳp, hѭӣng thө cӫa phi nghƭa, không làm mà hѭӣng; cҩm tà dâm, trөy lҥc;cҩm rѭӧu chè, hút chích, ma túy, cӡ bҥc, ÿàng ÿiӃm, mê tín dӏ ÿoan, ÿӗngbóng, bói toán; cҩm gian dӕi, vӑng ngӳ, châm chӑc, chia rӁ. Có thӇ thҩy,giӟi luұt cӫa ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng là sӵ kӃ thӯa tӯ giӟi luұt Phұt giáo,và cNJng giӕng nhѭ nhiӅu phҫn trong giáo lý cӫa tôn giáo này, ÿѭӧc giҧithích ÿѫn giҧn cho phù hӧp vӟi con ngѭӡi và xã hӝi Nam Bӝ ÿѭѫng thӡi.V͉ tu Nhân: Vӟi ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng, tu Nhân là cѫ sӣ cӫa ÿҥolàm ngѭӡi, là tiӅn ÿӅ giúp con ngѭӡi tӵ rèn luyӋn phҭm chҩt, ÿӭc hҥnh.Tu Nhân là yêu cҫu bҳt buӝc ÿӕi vӟi tín ÿӗ cӫa tôn giáo này. Do ÿó, ôngĈoàn Minh Huyên luôn khuyên tín ÿӗ và dân chúng thӵc hành Tӭ ân ÿӇkhѫi dұy lòng hiӃu thҧo cӫa con cháu ÿӕi vӟi ông bà, cha mҽ; lòng yêuquê hѭѫng ÿҩt nѭӟc; lòng biӃt ѫn Tam bҧo (Phұt, Pháp, Tăng); lòng yêuthѭѫng giӳa con ngѭӡi vӟi con ngѭӡi trong xã hӝi, và mөc ÿích cuӕicùng cӫa viӋc tu hành là sӵ giҧi thoát.NӃu nhѭ phҫn hӑc Phұt cӫa ÿҥo Bӱu Sѫn KǤ Hѭѫng tiӃp tu và cҧibiên tӯ Phұt giáo, thì phҫn tu Nhân cӫa tôn giáo này tiӃp thu và cҧi biêntӯ Nho giáo.1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ Trong hӑc thuyӃt cӫa Khәng Tӱ, “Nhân” ÿѭӧc giҧi thích là ÿҥo làmngѭӡi ӣ ÿӡi. Con ngѭӡi sӕng ӣ ÿӡi có nhiӅu mӕi ...