Vai trò của thiết chế cơ sở ở Tây Nguyên trong phát triển bền vững

Bài viết giúp trả lời câu hỏi làm thế nào để phát huy vài trò của các thiết chế cơ sở đáp ứng được những yêu cầu mới, từng bước ổn định và phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo phát huy được những điểm mạnh của thiết chế truyền thống và cập nhật những ưu việt của tiến bộ xã hội đáp ứng tốt nhất nhu cầu chính đáng của nhân dân.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của thiết chế cơ sở ở Tây Nguyên trong phát triển bền vững VAI TRß CñA THIÕT CHÕ C¥ Së ë T¢Y NGUY£N TRONG PH¸T TRIÓN BÒN V÷NG NguyÔn V¨n Th¾ng(*) T ©y Nguyªn lµ vïng ®Êt ®a d©n téc, ®a v¨n hãa, hiÖn nay gåm 5 tØnh: tay nèi dµi cña chÝnh quyÒn tíi nh©n d©n. ViÖc th«n, bu«n æn ®Þnh, ®oµn kÕt, gióp ®ì nhau sÏ t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy Kon Tum, Gia Lai, §¾k L¾k, §¾k N«ng vµ L©m §ång. Víi diÖn tÝch tù nhiªn lµ kinh tÕ-x· héi ph¸t triÓn.(*) 54.700 km2, T©y Nguyªn chiÕm 16,8% Tuy nhiªn hiÖn nay, tr−íc ®ßi hái diÖn tÝch c¶ n−íc. §©y lµ ®Þa bµn c− tró cña thùc tiÔn, ban tù qu¶n c¬ së ë c¸c cña h¬n 5 triÖu ng−êi víi 47 téc ng−êi, th«n, bu«n, bon T©y Nguyªn nãi riªng trong ®ã cã 12 téc ng−êi thiÓu sè t¹i chç, vµ trªn c¶ n−íc nãi chung ë mét sè n¬i c− tró ë 719 x·/ph−êng/thÞ trÊn víi rÊt vÉn cßn h¹n chÕ. Cã nhiÒu lý do ®Ó gi¶i nhiÒu ®Æc tr−ng, s¾c th¸i riªng, ®ång thÝch cho vÊn ®Ò nµy, trong ®ã sù yÕu bµo c¸c téc ng−êi cã truyÒn thèng cÇn kÐm cña c¸c thiÕt chÕ c¬ së lµ nguyªn cï, s¸ng t¹o, ®oµn kÕt x©y dùng quª nh©n kh«ng nhá lµm ¶nh h−ëng tíi qu¸ h−¬ng, ®Êt n−íc trong thêi chiÕn còng tr×nh CNH, H§H ®Êt n−íc, uy tÝn cña nh− trong giai ®o¹n hiÖn nay. thÓ chÕ mµ chóng ta ®·, ®ang vµ sÏ x©y Th«n, bu«n, bon ë T©y Nguyªn dùng. V× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ, lµm sao chÝnh lµ thiÕt chÕ c¬ së, lµ ®¹i diÖn cña ®Ó ph¸t huy ®−îc vai trß cña c¸c thiÕt céng ®ång, ®¶m b¶o nh÷ng ho¹t ®éng chÕ c¬ së ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau cña míi, tõng b−íc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn céng ®ång vµ c¸ nh©n (xem: 2). Do vËy, kinh tÕ x· héi, ®¶m b¶o ph¸t huy ®−îc th«n, bu«n, bon ë T©y Nguyªn cã vÞ trÝ nh÷ng ®iÓm m¹nh cña thiÕt chÕ truyÒn rÊt quan träng, lµ céng ®ång d©n c− tù thèng vµ cËp nhËt nh÷ng −u viÖt cña qu¶n trong viÖc b¶o ®¶m an ninh, trËt tiÕn bé x· héi ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu tù n«ng th«n, lµ n¬i quÇn tô cña mét chÝnh ®¸ng cña nh©n d©n. §ã lµ vÊn ®Ò céng ®ång cã chung lîi Ých vÒ kinh tÕ x· quan träng cÇn t×m hiÓu vµ gi¶i ®¸p. héi vµ ®êi sèng tinh thÇn, lµ n¬i l−u gi÷ Néi dung bµi viÕt nµy sÏ gãp phÇn tr¶ vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n hãa cña c¸c téc lêi cho vÊn ®Ò nªu trªn. ng−êi. Th«n, bu«n, bon ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc trùc tiÕp víi nh©n d©n, ®ã lµ n¬i ®¹i diÖn gÇn nhÊt víi d©n, lµ c¸nh (*) ThS., ViÖn Ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng T©y Nguyªn. Vai trß cña thiÕt chÕ c¬ së... 41 I. Thùc tr¹ng vai trß thiÕt chÕ c¬ së hiÖn nay ë trong luËt tôc cña céng ®ång (xem H×nh T©y Nguyªn 1). Khi chuyÓn sang thÓ chÕ míi, c¸c 1. Sù chuyÓn biÕn c¸c thiÕt chÕ ë c¬ së thiÕt chÕ x· héi truyÒn thèng T©y Nh− chóng ta ®· biÕt, thiÕt chÕ c¬ së Nguyªn hoÆc kh«ng cßn phï hîp nªn bÞ ë T©y Nguyªn ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn mai mét, hoÆc vai trß bÞ gi¶m bít, hoÆc kh¸c nhau vÒ h×nh thøc vµ néi dung qua kÕt hîp víi mét vÞ trÝ míi trong ban tù c¸c thêi kú, tõ x· héi truyÒn thèng ®Õn qu¶n th«n, bu«n theo c¸ch gäi míi cña thêi kú Ph¸p thuéc sang thêi kú Mü - chÝnh quyÒn. Nguþ vµ thêi kú hiÖn nay. Tõ chç vai trß Nh×n vµo h×nh 1 vµ 2 (xem: 4, tr.37) cña c¸c thiÕt chÕ lµ rÊt quan träng vµ cã chóng ta cã thÓ nhËn thÊy nh÷ng kh¸c tÇm ¶nh h−ëng to lín tíi céng ®ång biÖt râ rµng vÒ quy m« cña c¸c thiÕt chÕ (thêi kú tr−íc Ph¸p thuéc), tíi viÖc c¸c vµ c¸ch tæ chøc ho¹t ®éng cña c¸c thiÕt thiÕt chÕ bÞ lîi dông, khai th¸c ®Ó phôc chÕ, ®· cã thay ®æi c¬ b¶n vÒ nh÷ng vô cho môc ®Ých khai th¸c thuéc ®Þa cña thiÕt chÕ nh»m ®¸p øng tèt nhÊt nh÷ng thùc d©n Ph¸p, nh÷ng chñ ®Êt, giµ lµng, nhu cÇu cña ®êi sèng ng−êi d©n, thùc tÕ thµy xö kiÖn, chñ bÕn n−íc,... ®Òu kh«ng ®· chøng minh râ ®iÒu ®ã. cßn ¶nh h−ëng lín tíi céng ®ång cña Tr−íc ®©y, tÊt th¶y c¸c thiÕt chÕ m×nh n÷a, vai trß cña hä ®· Ýt nhiÒu bÞ lµm viÖc lµ v× céng ®ång cña m×nh, mÊt ®i, nhÊt lµ ë nh÷ng vïng trung kh«ng bao giê cã phô cÊp hay mét sù t©m. Sang thêi kú Mü - Nguþ, vai trß hËu ®·i nµo kh¸c, giµ lµng, chñ ®Êt, chñ cña c¸c thiÕt chÕ víi céng ®ång mét lÇn bÕn n−íc, thµy cóng, thµy xö kiÖn,... n÷a bÞ “t−íc bá”, ®Æc biÖt lµ trong thêi vÉn lµ ng−êi lao ®éng hµng ngµy ®Ó kú Mü - DiÖm, víi nhiÒu chÝnh s¸ch m−u sinh. Nh−ng sang thêi kú Ph¸p ph¶n ®éng vµ hµ kh¾c nh− xo¸ bá toµ ¸n thuéc ®· cã sù chuyÓn biÕn, khi lµm viÖc phong tôc, phñ nhËn vai trß cña giµ víi nh÷ng ng−êi cã uy tÝn trong céng lµng, c¶i c¸ch ®iÒn ®Þa,... ®ång, ng−êi Ph¸p ®· cho hä nh÷ng vËt Sau gi¶i phãng, §¶ng vµ Nhµ n−íc chÊt nhÊt ®Þnh ®Ó mua chuéc qua nh÷ng ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch ®Ó ®−a ®Êt n−íc mãn quµ. Sang thêi Mü - Nguþ th× ®· cã ra khái sù nghÌo nµn, l¹c hËu, song ë nh÷ng chuyÓn ®æi lín, hä mêi nh÷ng T©y Nguyªn, ®«i n¬i chóng ta vÉn cßn ng−êi cã uy tÝn trong céng ®ång nh− giµ chñ quan trong viÖc x©y dùng l¹i c¸c lµng, chñ lµng,... ra lµm nh÷ng chøc s¾c thiÕt chÕ, ch−a chó träng tíi vai trß cña ®Ó qu¶n lý lµng vµ cã chÕ ®é ®·i ngé h¼n c¸c thiÕt chÕ c¬ së, do vËy, nh ...