Văn bia Quảng Nam theo dòng nghiên cứu, học thuật

Văn bia là tư liệu có giá trị trên nhiều phương diện của dân tộc trong quá khứ. Văn bia Quảng Nam đa dạng về văn tự, phong phú về nội dung. song, văn bia Quảng Nam chưa được quan tâm, nghiên cứu, khai thác hiệu quả. Bài viết này bước đầu điểm kê, bình giá quá trình học thuật, nghiên cứu về văn bia Quảng Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Văn bia Quảng Nam theo dòng nghiên cứu, học thuậtNghiên cứu - Trao đổi VĂN BIA QUẢNG NAM THEO DÒNG NGHIÊN CỨU, HỌC THUẬT ? Nguyễn Hoàng Thân * Văn bia là tư liệu có giá trị trên nhiều phương diện của dân tộc trong quá khứ. Văn bia Quảng Nam đa dạng về văn tự, phong phú về nội dung. Song, văn bia Quảng Nam chưa được quan tâm, nghiên cứu, khai thác hiệu quả. Bài viết này bước đầu điểm kê, bình giá quá trình học thuật, nghiên cứu về văn bia Quảng Nam. 1. Văn bia Quảng Nam - Từ khởi nguyên địnhdanh 1.1. Văn bia Văn bia là chỉ bài văn khắc trên bia đá [20: 7] [1:23], hoặc có thể hiểu là khắc trên một diện tích bằngđá [20: 7]. Bia vốn là âm “bi” xuất hiện cùng những chiếc biađầu tiên vào thời nhà Chu [23: 78] [1: 23], mà chínhxác là vào thời Đông Chu (777 - 384 TCN) [22: 210].Ban đầu bia chỉ là những cột đá được dựng ở cửamiếu dùng để buộc vật tế sinh và đo bóng mặt trời [1:23] [19: 9] [10: 18] [23: 78] hay những cột gỗ chôn bênhuyệt mộ để buộc dây thả quan tài [19: 9], [10: 18] [23: Ngoài ra, người xưa còn khắc chữ trên đồ đồng78]. Bia này ban đầu vốn không có chữ, về sau được như đỉnh, chuông, khánh, vạc… được gọi là “kimkhắc bài văn trên bia - Đinh Khắc Thuân cho rằng bắt thạch lục” hoặc “minh văn” (khoa học nghiên cứu vềđầu từ thời Đông Hán [19: 9], tuy nhiên Lữ Thế Thông loại văn này là Kim thạch học hoặc Minh văn học) [20:và Hồng Nghị Hàn (Singapore) lại cho rằng bắt đầu từ 7] [1: 23]thời Tây Hán [23: 78]. Nhà kim thạch học Diệp Xương Xí 叶 昌 炽cuối Đối với tên gọi văn bia, ở Việt Nam văn bia còn đời Thanh chia văn bia thành 42 loại. Dương Điện Tuânđược gọi là “bi” hoặc “bi văn” hoặc “bi ký” (khoa học 杨 殿 珣 (Trung Quốc) phân loại văn bia đơn giản hơnnghiên cứu về văn bia gọi là Bi ký học); ở Trung Quốc, Diệp Xương Xí, còn 7 loại (có loại lại phân thành mộtvăn bia được gọi bởi các tên “bi” hoặc “bi chí” hoặc “bi số tiểu loại) [22: 214]. Theo Chu Kiếm Tâm 朱 剑 心bản” (khoa học nghiên cứu về văn bia là Bi bản học) (Trung Quốc), văn bia khắc trên đá được phân thành 11[20: 7]. loại (10 loại chính và 01 tạp loại). Kim thạch học 金 石* ThS., Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng. Phaùt trieån Kinh teá - Xaõ hoäi Ñaø Naüng 53Nghiên cứu - Trao đổi学 của ông đã liệt kê: Khắc thạch, bi kiệt, mộ chí, tháp Một số tác giả, tác phẩm có đề cập đến văn bia củaminh, phù đồ, kinh chàng, tạo tượng, thạch khuyết, ma Trung Quốc hoặc công trình nghiên cứu về vấn đề nàynhai, địa biệt, tạp loại (trụ cầu, thành giếng, bài vị, lư như Trương Hoài Quán 张 怀 瓘, Đậu Kí 窦 臮, Hànhương…) [10: 16 - 21]. Dũ 韩 愈, Vi Ứng Vật 韦 应 物 (đời Đường), Đổng Du 董 逌, Trình Đại Xương 程 大 昌 (đời Tống), Mục 1.2. Văn bia Quảng Nam Thiên tử truyện 穆 天 子 传, Thạch cổ ca 石 鼓 歌 (Vi Văn bia Quảng Nam trước hết mang trong nó Ứng Vật, Hàn Dũ), Thạch cổ ca (Tô Đông Pha), Lí triềuthuộc tính văn bia và được hạn định bởi danh xưng - bát phân tiểu truyện ca 李 潮 八 分 小 篆 歌 (Đỗđịa danh Quảng Nam, tức là những văn bia được hình Phủ), Tập cổ lục 集 古 录 (Âu Dương Tu), Kim thạch lụcthành trên vùng đất Quảng Nam, không phân biệt 金石录 (Triệu Minh Thành 赵 明 诚), Bát Quỳnh thấtkhông - thời và chủ thể sáng tác. kim thạch hạt ngụy (Lục Tăng Tường 陆 增 祥, đời Danh xưng - địa danh Quảng Nam được xác định Thanh), Ngữ thạch 语石 (Diệp Xương Xí, cuối Thanh),ở đây là địa danh hành chính - tỉnh Quảng Nam dưới Kim thạch học (Chu Kiếm Tâm, 1955), Thạch cổ vi Tầnthời vua Minh Mạng, bao gồm tỉnh Quảng Nam và khắc thạch khảo 石 鼓 为 秦 刻 石 考 (Mã Hành 马thành phố Đà Nẵng hiện nay. Chủ thể sáng tác văn 衡, 1977), Thạch khắc đề bạt sách dẫn 石 刻 提 拔 册bia Quảng Nam chính là cư dân hay tộc người Việt, 引 (Dương Điện Tuân), Kim thạch tùng thoại 金 石 丛Chăm, Hoa, Nhật, châu Âu đã từng cư trú, sinh hoạt ở 话 (Thi Trập Tồn 施 蛰 存, 1991), Thạch học tùng thưvùng đất Quảng Nam với cấp độ hành chính như đã 石 学 丛 书 (Trình Chương Xán 程 章 灿), Cổ khắcnêu ở trên. Song, trong bài viết này, chúng tôi vi hạn tân thuyên 古 刻 新 诠 (Trình Chương Xán, 2009)…văn bia Quảng Nam chỉ là những văn bia đơn loại chữ [22: 209-214]. Công trì ...