Vấn đề nghiên cứu văn học dân gian những năm gần đây _1

3. Mối quan hệ giữa văn học dân gian và văn học viết:Trên Tạp chí Văn học nay là Tạp chí Nghiên cứu Văn học, Tạp chí Văn hoá dân gian, Tạp chí Văn hoá nghệ thuật và một số các tạp chí chuyên ngành khác, một số bộ giáo trình ở bậc đại học, một số chuyên luận…
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vấn đề nghiên cứu văn học dân gian những năm gần đây _1Vấn đề nghiên cứu văn học dân gian những năm gần đây 3. Mối quan hệ giữa văn học dân gian và văn học viết: Trên Tạp chí Văn học nay là Tạp chí Nghiên cứu Văn học, Tạp chíVăn hoá dân gian, Tạp chí Văn hoá nghệ thuật và một số các tạp chíchuyên ngành khác, một số bộ giáo trình ở bậc đại học, một số chuyênluận… các nhà khoa học đã có những bài viết, những chương viết đề cậpđến từng khía cạnh của những vấn đề trên. Nhưng phần lớn các côngtrình còn giới hạn ở những phạm vi nhất định. Chẳng hạn, vấn đề quan hệgiữa văn học dân gian và văn học viết, nhiều tác giả của nhiều bài viếtthường mới chỉ quan tâm chú ý nhiều đến những dấu hiệu tồn tại vật chấtcủa hình thức của ngôn ngữ văn học dân gian trong các tác phẩm vănhọc. Đó là việc nghiên cứu xem xét về cách sử dụng tục ngữ, ca dao, dânca, sử dụng các mô típ, hình ảnh của tác phẩm văn học dân gian vào cácsáng tác của các nhà văn v.v... Thí dụ như những bài viết sau đây: ảnhhưởng qua lại giữa Truyện Kiều và thơ ca dân gian (Vũ Ngọc Phan, Tạpchí Văn học, số 12-1965); Bàn về yếu tố dân gian trong Truyền kỳ mạn lụccủa Nguyễn Dữ (Bùi Văn Nguyên, Tạp chí Văn học, số 11-1968); Thể lụcbát từ ca dao đến Truyện Kiều (Nguyễn Văn Hoàn, Tạp chí Văn học, số 1-1974); Nguyễn Đình Chiểu và văn học dân gian (Đặng Văn Lung, Tạp chíVăn học, số 4-1982); Tìm hiểu những hình thức biểu hiện của tục ngữ, cadao, dân ca trong thơ ca Việt Nam hiện đại (Võ Quang Trọng, Tạp chí Vănhoá dân gian, số 3-1987); Một vài đặc điểm của truyện cổ tích văn họctrong mối quan hệ với thể loại truyện cổ tích dân gian (Võ Quang Trọng,Tạp chí Văn hoá dân gian, số 2-1995); Vai trò của truyện kể dân gian đốivới sự hình thành các thể loại tự sự trong văn học Việt Nam (Kiều ThuHoạch, Tạp chí Văn hoá dân gian, số 1+2/1998); Ảnh hưởng của thần thoạivà cổ tích trong cách xây dựng nhân vật văn xuôi hôm nay (Bùi ThanhTruyền, Tạp chí Văn hoá dân gian, số 5-2001) v.v... Những bài viết này đã chỉ ra được những biểu hiện mang tính quyluật, tính hệ thống của những thể loại, của những tác phẩm cụ thể, thểhiện sự ảnh hưởng của văn học dân gian tới văn học thành văn từ vănhọc của thời kỳ cổ điển, trung đại đến văn học hiện đại. Tuy nhiên vẫn cònthiếu những bài viết mang tính khái quát, những vấn đề thuộc về lý luậnvà phương pháp luận nghiên cứu mối quan hệ giữa văn học thành văn vàvăn học dân gian cần được tiếp tục xem xét một cách hệ thống. Đó lànhững vấn đề như xác định văn học dân gian đóng vai trò như thế nàotrong việc xây dựng môi trường cụ thể của tác phẩm văn học; vấn đềnhân vật người kể chuyện dân gian trong tác phẩm văn học dân gian vớivai trò người kể chuyện trong các tác phẩm văn học hiện đại; vấn đềphong cách và cấu trúc của các thể loại văn học dân gian đã ảnh hưởngđến phong cách và cấu trúc các tác phẩm văn học ra sao v.v(4)… 4. Việc giảng dạy văn học dân gian trong nhà trường Việc giảng dạy văn học dân gian trong nhà trường chính là công việctổng kết, giới thiệu các thành tựu nghiên cứu đã có để truyền đạt lại cholớp lớp các thế hệ học sinh, sinh viên. Công việc không đơn giản chút nàovà công việc này đã luôn luôn đòi hỏi phải kết hợp chặt chẽ với việcnghiên cứu cơ bản về văn học dân gian, cập nhật những thông tin mớinhất để đưa vào bài giảng về văn học dân gian. Với việc giảng dạy vănhọc dân gian trong nhà trường, cùng với các bộ giáo trình, trong từngthời điểm khác nhau đã phản ánh sự bức thiết, những đòi hỏi của mộtkhoa học chuyên ngành. Về cơ bản, việc giảng dạy một mặt dựa vào cácgiáo trình, song mặt khác cũng luôn luôn mới hơn, cập nhật hơn so vớigiáo trình, nhất là trong các chương trình, các đề tài hướng dẫn, đào tạothạc sĩ và tiến sĩ trong các trường đại học hiện nay. Việc quan niệm văn học dân gian đồng nhất về bản chất với văn họcthành văn chỉ xảy ra ở những giai đoạn giảng dạy đầu tiên ở bậc Đại họcvào những năm 60 của thế kỷ XX, bởi đây là quan niệm của những nhànghiên cứu văn học dân gian có xuất phát điểm từ việc nghiên cứu vănhọc viết(5). Với những bộ giáo trình về văn học dân gian Việt Nam như vừa kể ởtrên đã dần đưa đến một quan niệm, một hình dung ngày một rõ nét hơnvề sự phát triển, về một tiến trình lịch sử của nền văn học dân gian ViệtNam. Nếu như đối với các nhà biên soạn giáo trình của Đại học Sư phạmnhững năm 60 của thế kỷ XX việc đánh giá, phân tích tác phẩm văn họcdân gian vốn được xuất phát từ việc nghiên cứu văn học viết; thì đến cácnhà biên soạn giáo trình Đại học của những năm 70, hệ thống quan niệmvề văn học dân gian đã được đổi mới, văn học dân gian đã được xác địnhbởi những đặc trưng quan trọng, khác về bản chất so với văn học viết. Cụthể như trong bộ giáo trình Văn học dân gian của Đại học Tổng hợp 1972-1973, đặc trưng của văn học dân gian được chỉ ra là: Văn học dân gian làhình thức của nghệ thuật không chuyên; Tính nhiều chức năng của vănhọc dân gian; Quan hệ của văn học dân ...