Vận dụng các mô hình kế toán nhằm thiết kế hệ thống kế toán trong doanh nghiệp Việt Nam

Trong bài viết này bằng phương pháp nghiên cứu định tính, nhóm tác giả tập trung làm rõ nội dung và mục đích của từng mô hình kế toán, từ đó chỉ ra sự ảnh hưởng của các mô hình này đến việc thiết lập định hướng hệ thống kế toán trong doanh nghiệp Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vận dụng các mô hình kế toán nhằm thiết kế hệ thống kế toán trong doanh nghiệp Việt Nam ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH - KẾ TOÁN VẬN DỤNG CÁC MÔ HÌNH KẾ TOÁN NHẰM THIẾT KẾ HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRONG DOANH NGHIỆP VIỆT NAM APPLYING ACCOUNTING MODELS TO DESIGN ACCOUNTING SYSTEM IN VIETNAMESE ENTERPRISES Ngày nhận bài : 25/11/2021 ThS. Hoàng Thị Kim Ưng - ThS. Trần Thị Đức Hạnh Ngày nhận kết quả phản biện : 14/12/2021 Học viện Tài chính Ngày duyệt đăng : 22/12/2021 TÓM TẮT Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng cùng với sự bùng nổ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, khoa học kế toán ngày càng phát triển mạnh mẽ về mô hình kế toán. Lý thuyết kế toán ngày càng được đúc kết, bổ sung hoàn thiện và nhiều loại kế toán mới xuất hiện. Trong bài viết này bằng phương pháp nghiên cứu định tính, nhóm tác giả tập trung làm rõ nội dung và mục đích của từng mô hình kế toán, từ đó chỉ ra sự ảnh hưởng của các mô hình này đến việc thiết lập định hướng hệ thống kế toán trong doanh nghiệp (DN) Việt Nam. Từ khóa: Mô hình kế toán, kế toán động, kế toán doanh nghiệp, luật kế toán, chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán. ABSTRACT In the context of deepening international economic integration along with the explosion of the industrial revolution 4.0, accounting science is increasingly developing strongly in terms of accounting models. In fact, acounting theory is increasingly being condensed, supplemented and many new types of accounting appear. In this article, by using qualitative research method, the authors focus on clarifying the content and purpose of each accounting model, thereby illustrating the influence of these models on the establishment of accounting standards. accounting system orientation in Vietnamese enterprises. Keywords: Accounting model, dynamic accounting, corporate accounting, accounting law, accounting standards, accounting regime 1. Giới thiệu Kế toán là khoa học thu nhận, xử lý và cung cấp toàn bộ thông tin về tình hình tài sản và sự vận động của tài sản (các hoạt động kinh tế tài chính) trong các đơn vị. Kế toán hình thành và phát triển gắn liền với sự phát triển của sản xuất hàng hóa. Khi nền sản xuất hàng hóa càng phát triển, đặc biệt với sự bùng nổ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, kế toán ngày càng trở nên cần thiết và là công cụ quản lý kinh tế hiệu quả, không thể thiếu trong hệ thống các công cụ quản lý kinh tế tài chính. Trước tình hình đó, các mô hình (loại hình) kế toán cũng thay đổi theo hướng phát triển cả về nội dung lẫn hình thức phù hợp với thực tiễn. Qua nghiên cứu lịch sử thực hành kế toán của các nước khác nhau, các nhà nghiên cứu đã phân biệt thành 6 loại mô hình kế toán cơ bản gồm: Kế toán quỹ (kế toán tiền mặt); Kế toán tĩnh (kế toán tài sản); Kế toán động; Kế toán thuế; Kế toán vĩ mô; Kế toán hiện tại hóa. [10]. Mỗi loại hình kế toán đều gắn với những hoàn cảnh lịch sử cụ thể, thiết lập những nguyên tắc kế toán riêng và dựa trên những mô hình định giá nhất định. 3 TẠP CHÍ KHOA HỌC TÀI CHÍNH KẾ TOÁN Hiện nay tại Việt Nam, các mô hình kế toán được áp dụng đan xen trong đó nòng cốt là loại hình kế toán động thiên về kế toán vĩ mô. Bằng phương pháp nghiên cứu định tính thông qua thu thập tài liệu thứ cấp, tác giả đã đưa ra cơ sở lý thuyết về các mô hình kế toán và vận dụng các mô hình kế toán để thiết kế hệ thống kế toán trong DN Việt Nam. 2. Cơ sở lý thuyết về các mô hình kế toán Mô hình kế toán quỹ (kế toán tiền mặt): Với loại hình kế toán này, việc ghi chép kế toán không căn cứ vào sự phát sinh của các nghiệp vụ kinh tế mà căn cứ vào sự phát sinh của luồng tiền DN đã thực chi và thực thu. Doanh thu chỉ được ghi nhận khi đơn vị thực sự thu tiền và cũng như vậy, chi phí được ghi chép khi đơn vị thực sự chi tiền ra. Các kết quả kinh doanh không được đánh giá và xác định định kỳ, thay vào đó, được xác định theo tuổi thọ của từng khoản đầu tư. Các báo cáo tài chính được lập sau khi kết thúc mỗi khoản đầu tư thay vì được lập thường xuyên qua mỗi kỳ kinh doanh Mô hình kế toán tĩnh( hay tài sản): Hạt nhân của loại hình kế toán tĩnh là lý thuyết sở hữu với quan điểm xác định vốn chủ sở hữu (hay tài sản ròng), là thông tin cơ bản kế toán cần phản ánh, định kỳ doanh nghiệp phải kiểm kê, đánh giá lại tài sản theo giá thị trường. Bảng cân đối kế toán chỉ phản ánh những tài sản hữu hình thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, không phản ánh những tài sản thuê và những tài sản vô hình. Giá trị của tài sản được phản ánh theo giá thị trường. Tài sản cố định được căn cứ vào mức chênh lệch giữa giá hợp lý cuối kỳ với giá hợp lý đầu kỳ để xác định mức giảm giá trị của tài sản cố định, được tính vào chi phí trong kỳ đó. Nguồn vốn được hạch toán là nguồn vốn đã đăng ký. Mô hình kế toán này chủ yếu phục vụ cho việc xem xét tại một thời điểm nào đó việc thực hiện các tài sản có cho phép trả nợ hay là không và được sử dụng để đánh giá hiệu quả kinh tế của DN. Mô hình kế toán động: Là mô hình kế toán bao gồm sự kết hợp với nhiều lý thuyết kế toán đan xen như lý thuyết thực thể, lý thuyết DN, và một số lý thuyết khác như: lý thuyết điều hành, lý thuyết nhà đầu tư, lý thuyết quỹ… Tuy nhiên, các lý thuyết này không được chấp nhận phổ biến, ít ảnh hưởng đến xu hướng phát triển của hệ thống kế toán. Ngược với mô hình kế toán tĩnh, mô hình kế toán động được thiết kế chủ yếu phục vụ đánh giá hiệu quả kinh tế của các hoạt động kinh doanh diễn ra trong DN qua các thời kỳ kinh doanh. Trị giá tài sản được ghi nhận theo giá gốc. Tài sản cố định được khấu hao một cách có hệ thống theo mức độ sử dụng ...