Vận dụng cấu trúc bài học theo kiểu dạy học nêu vấn đề khi sử dụng Hồ Chí Minh toàn tập nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng dạy học lịch sử ở trường trung học phổ thông

Sử dụng “Hồ Chí Minh toàn tập” trong dạy học nêu vấn đề là nguyên tắc cơ bản của lí luận dạy học lịch sử. Từ những kết quả nghiên cứu lí luận, bài viết làm rõ việc vận dụng cấu trúc bài học theo kiểu dạy học nêu vấn đề khi sử dụng “Hồ Chí Minh toàn tập” nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng bài học lịch sử.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vận dụng cấu trúc bài học theo kiểu dạy học nêu vấn đề khi sử dụng Hồ Chí Minh toàn tập nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng dạy học lịch sử ở trường trung học phổ thôngTRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINHHO CHI MINH CITY UNIVERSITY OF EDUCATIONTẠP CHÍ KHOA HỌCJOURNAL OF SCIENCEKHOA HỌC GIÁO DỤCEDUCATION SCIENCEISSN:1859-3100 Tập 16, Số 1 (2019): 117-128Vol. 16, No. 1 (2019): 117-128Email: tapchikhoahoc@hcmue.edu.vn; Website: http://tckh.hcmue.edu.vnVẬN DỤNG CẤU TRÚC BÀI HỌC THEO KIỂU DẠY HỌCNÊU VẤN ĐỀ KHI SỬ DỤNG “HỒ CHÍ MINH TOÀN TẬP”NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ, CHẤT LƯỢNGDẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNGNguyễn Quốc Pháp*Trường Đại học Tây BắcTác giả liên hệ: Email: quocphapttb@gmail.comNgày nhận bài: 04-5-2017; ngày nhận bài sửa: 01-10-2017; ngày duyệt đăng: 17-01-2019TÓM TẮTSử dụng “Hồ Chí Minh toàn tập” trong dạy học nêu vấn đề là nguyên tắc cơ bản của líluận dạy học lịch sử. Từ những kết quả nghiên cứu lí luận, bài viết làm rõ việc vận dụng cấutrúc bài học theo kiểu dạy học nêu vấn đề khi sử dụng “Hồ Chí Minh toàn tập” nhằm nâng caohiệu quả, chất lượng bài học lịch sử. Các kết quả nghiên cứu đã được kiểm nghiệm qua hoạtđộng thực nghiệm sư phạm khi dạy học phần lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến năm 1945 ởtrường trung học phổ thông.Từ khóa: chất lượng bài học lịch sử, dạy học nêu vấn đề, Hồ Chí Minh toàn tập.1.Mở đầuĐổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường phổ thôngđang là vấn đề đặt ra cấp thiết. Làm thế nào để khắc phục những yếu kém về phươngpháp, chất lượng dạy học bộ môn Lịch sử đang thu hút được sự quan tâm của nhiều nhàgiáo dục. Trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông, dạy học nêu vấn đề đã được rấtnhiều giáo viên quan tâm, vận dụng hiệu quả. Sử dụng tài liệu tham khảo nói chung,“Hồ Chí Minh toàn tập” nói riêng là nguyên tắc của lí luận dạy học bộ môn. Tuy nhiên,làm thế nào để vận dụng hiệu quả cấu trúc bài học theo kiểu dạy học nêu vấn đề khi sửdụng “Hồ Chí Minh toàn tập” nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng bài học lịch sử vẫnlà một câu hỏi còn đang bỏ ngỏ. Trong quá trình triển khai thực hiện đề tài Luận ánTiến sĩ, chúng tôi đặc biệt quan tâm và xem đây là một trong những biện pháp quantrọng nhằm đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng dạy học phần Lịch sử Việt Namtừ năm 1919 đến năm 1945. Kết quả thực nghiệm sư phạm đã bước đầu khẳng định ýnghĩa của việc vận dụng cấu trúc bài học theo kiểu dạy học nêu vấn đề khi sử dụng“Hồ Chí Minh toàn tập” trong việc nâng cao hiệu quả, chất lượng bài học Lịch sử, gópphần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn.2.Quan niệm về dạy học nêu vấn đềTheo các nhà giáo dục Lịch sử, dạy học nêu vấn đề không phải là một phươngpháp dạy học cụ thể mà là nguyên tắc chỉ đạo việc tiến hành nhiều phương pháp dạy*Email: quocphapttb@gmail.com117TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCMTập 16, Số 1 (2019): 117-128học. Nó được vận dụng trong tất cả các khâu của giờ học và là một kiểu dạy học. Dạyhọc nêu vấn đề có ý nghĩa quan trọng trong việc phát huy tính tích cực, chủ động (nhấtlà trong tư duy) của học sinh. Do vậy, đây cũng được xem là cơ sở để đạt được hiệuquả tối ưu trong việc thực hiện mục đích bài học, nhất là mục đích phát triển năng lựccho học sinh.Dạy học nêu vấn đề bao gồm nhiều thành tố: trình bày nêu vấn đề, tình huống cóvấn đề và bài tập (câu hỏi) nêu vấn đề. Vận dụng những thành tố này vào triển khai mộtbài học Lịch sử, các nhà giáo dục đã định hình được cấu trúc bài học theo kiểu dạy họcnêu vấn đề.Những nghiên cứu lí luận và thực tiễn cho thấy, so với cấu trúc bài học truyềnthống, vận dụng cấu trúc bài học theo kiểu dạy học nêu vấn đề có ưu thế đặc biệt trongviệc nâng cao hiệu quả, chất lượng bài học Lịch sử. Về cơ bản cấu trúc bài học theokiểu dạy học nêu vấn đề gồm những công việc chính sau:- Đặt mục đích học tập trước khi học sinh nghiên cứu bài mới (dẫn dắt học sinh vàotình huống có vấn đề);- Nêu câu hỏi (bài tập) nêu vấn đề;- Tổ chức học sinh giải quyết vấn đề (kết hợp đặt câu hỏi gợi mở, trình bày nêu vấnđề, tổ chức trao đổi đàm thoại…);- Kiểm tra hoạt động nhận thức của học sinh.Có thể nói, triệt để vận dụng cấu trúc bài học theo kiểu dạy học nêu vấn đề làbiện pháp quan trọng nhằm đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, đáp ứng đầy đủnhững yêu cầu của việc chuyển đổi phương pháp dạy học sang tiếp cận mục tiêu pháttriển năng lực học sinh. Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra là các bài học trong sách giáokhoa thường không đủ dữ liệu để giáo viên thiết kế bài học theo kiểu dạy học nêu vấnđề. Để giải quyết điều này, sử dụng tài liệu nói chung, “Hồ Chí Minh toàn tập” nóiriêng là một giải pháp hợp lí. Với những giá trị khoa học và giá trị giáo dục của mình,“Hồ Chí Minh toàn tập” là cơ sở giúp giáo viên xây dựng và tổ chức hiệu quả bài họctheo kiểu dạy học nêu vấn đề.3.Vận dụng cấu trúc bài học theo kiểu dạy học nêu vấn đề khi sử dụng “HồChí Minh toàn tập”3.1. Sử dụng linh hoạt tài liệu trong “Hồ Chí Minh toàn tập” đ ...