Vận dụng phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạng bài tìm tập hợp điểm thỏa mãn đẳng thức véctơ ở lớp 10 trung học phổ thông

Trong bài báo này, tác giả đã trình bày bản chất của phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề và quy trình thực hiện phương pháp đó cùng những mức độ của phương pháp. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vận dụng phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạng bài tìm tập hợp điểm thỏa mãn đẳng thức véctơ ở lớp 10 trung học phổ thông JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Science - Mathematics, 2013, Vol. 58, pp. 154-161 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vnVẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC PHÁT HIỆN VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TRONG DẠNG BÀI TÌM TẬP HỢP ĐIỂM THỎA MÃN ĐẲNG THỨC VÉCTƠ Ở LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Đỗ Thị Hồng Minh Phòng Khảo thí và Kiểm định chất lượng, Trường Đại học Hải Phòng E-mail: hongminh.dhhp@gmail.com Tóm tắt. Trong bài báo này, tác giả đã trình bày bản chất của phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề và quy trình thực hiện phương pháp đó cùng những mức độ của phương pháp. Bài báo còn trình bày việc ứng dụng phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạy học chủ đề Tìm tập hợp điểm của chương trình hình học véctơ lớp 10 Trung học Phổ thông áp dụng cho đối tượng học sinh khá giỏi. Qua đó, giúp học sinh có cái nhìn tổng quát hơn về vấn đề tìm tập hợp điểm thoả mãn một đẳng thức véctơ và xoá bỏ mặc cảm cho các em khi gặp một dạng toán khó. Đồng thời, rèn luyện cho người học khả năng biết phát hiện, đặt ra và giải quyết những vấn đề gặp phải trong cuộc sống. Từ khóa: Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề, tập hợp điểm, môn Hình học véctơ lớp 10.1. Mở đầu Trong một xã hội phát triển nhanh, cạnh tranh gay gắt - một xã hội chỉ dành chỗ tốtđẹp hơn cho những cá thể và tập thể có sự sáng tạo, việc phát hiện sớm và giải quyết hợplí các vấn đề nảy sinh trong thực tiễn là một năng lực đảm bảo sự thành đạt của cá nhânvà của tập thể trong cuộc sống. Vì vậy, tập dượt và rèn luyện cho người học khả năng biếtphát hiện, đặt ra và giải quyết những vấn đề gặp phải trong cuộc sống là một mục tiêugiáo dục quan trọng. Trong quá trình dạy học môn Toán ở trường phổ thông, có những vấn đề nhìn riênglẻ từng bài toán thì khó thấy được bản chất chung của chúng, trong khi đó trang bị cho họcsinh cách nhìn tổng quát hơn thì học sinh lại dễ tiếp thu, dễ nắm được cái cốt lõi của bàidạy đó. Vấn đề tìm tập hợp điểm trong môn Hình học véctơ lớp 10 là một vấn đề như vậy.Bài báo này trình bày việc ứng dụng phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đềtrong dạy học chủ đề tìm tập hợp điểm của chương trình hình học véctơ lớp 10 Trung họcPhổ thông áp dụng cho đối tượng học sinh khá giỏi. Với mục đích phát huy trí lực của học154Vận dụng phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạng bài tìm tập hợp điểm...sinh, từng bước tổng quát hóa đưa đến nắm được phương pháp chung tìm ra lời giải đốivới dạng toán tìm tập hợp điểm, xoá bớt nỗi lo sợ của các em khi gặp một dạng toán khó,qua đó rèn luyện khả năng phán đoán và giải quyết vấn đề trong cuộc sống.2. Nội dung nghiên cứu2.1. Phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề * Bản chất của phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề là phương pháp dạy học trong đó giáo viêntạo ra những tình huống có vấn đề, điều khiển học sinh phát hiện vấn đề, hoạt động tựgiác, tích cực, chủ động, sáng tạo để giải quyết vấn đề và thông qua đó chiếm lĩnh tri thức,rèn luyện kĩ năng và đạt được những mục đích học tập khác. Đặc trưng cơ bản của dạyhọc phát hiện và giải quyết vấn đề là tình huống gợi vấn đề vì tư duy chỉ bắt đầu khixuất hiện tình huống có vấn đề. Thực chất của dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề là việc giáo viên đặt câu hỏihoặc nêu vấn đề về bài toán có vấn đề, còn học sinh thì tự lực suy nghĩ, thảo luận, giảiđáp dưới sự định hướng của giáo viên. Quá trình suy nghĩ, thảo luận, giải đáp là điều kiệntốt để kích thích tính năng động sáng tạo, sự độc lập suy nghĩ của học sinh, đồng thời dầndần tiếp thu kinh nghiệm hoạt động sáng tạo hình thành phong cách học tập và làm việcmới. Trong quá trình đó, giáo viên vừa là người cung cấp thông tin, truyền đạt kiến thức(bằng cách nêu vấn đề) để học sinh lĩnh hội, vừa là người kích thích tính tự giác, tích cựcsuy nghĩ sáng tạo của học sinh trong học tập đồng thời tạo ra bầu không khí dân chủ giữathầy và trò để đạt hiệu quả cao trong học tập. Tuy nhiên, cần lưu ý trong quá trình đó giáo viên không phải là người độc quyềnđưa ra các vấn đề và phương pháp giải quyết các vấn đề đó mà cần gợi cho học sinh suynghĩ, tìm tòi sáng tạo để đưa ra cách giải quyết mới, ý tưởng mới. Thậm chí trong các ýtưởng mới đó lại là một vấn đề mới được đặt ra và có thể vấn đề mới đó vượt qua khả năngkiểm soát của thầy, đòi hỏi thầy phải tiếp tục nghiên cứu để làm sáng tỏ. Rõ ràng, điểm mấu chốt của phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đềchính là “phương pháp dạy phương pháp”, đó là một phương pháp dạy học hiện đại. Tácđộng của thầy dù là q ...