Văn hóa Tết cổ truyền người Việt: Phần 2

Phần 2 của cuốn sách "Tết cổ truyền người Việt" tiếp tục cung cấp cho bạn đọc những nội dung về: tết trong cung đình qua các triều đại trước; trò chơi ngày tết; một số truyền thuyết về tết cổ truyền;... Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Văn hóa Tết cổ truyền người Việt: Phần 2 Phần ba TẾT N G U Y ÊN Đ Á N T R O N G CUNG ĐÌNH QUA CÁC TRIỀU ĐẠI TR Ư Ớ C 0 » Tết là của toàn dân, là ngày hội của mọi người. Ai cũngtrông mong chờ đợi và chăm chút lo toan. Không ricng gìngoài dân dã mà ngay cả trong cung đình, nhà vua cũng chochuẩn bị hết sức chu dáo. Những lễ nghi bình dị vốn có ờcái tết đời thường đã dược triều đình long trọng hoá đếnmức hoàn thiện. Điều đó lại một lần nữa khẳng định thêmsức sống mãnh liệt của phong tục dân gian trong tâm hồnngười Việt. Xin giới thiộu vài cái tết tiêu biểu của các triều đại đã quamà sử sách còn ghi lại được ít nhiều để bạn đọc tham khảo. I. TÉT NGUYÊN DÁN TRONG CUNG ĐÒÌ TRẦN Các vuaTrần tổ chức ngày Tết rất vui, rất dài, yên lễtrong cung từ lập xuân đến hét tháng Hai mới kết thúc. Lịchtết diễn ra theo một trình tự : Viết theo tài liệu của Bửu Kế, Phan Khoang, Tôn Thât Bình, ĐôBằng Đoàn, Đỗ Trọng Huế. Tập san Sừ Địa Sài Gòn 1967; Nlĩững đạilễ và vũ khúc cùa vua chúa Việt Nam; Đợi Việt sừ kỷ Toàn thư. - Vào ngày lập xuân, các quan văn võ, trang phục chỉnhtề, cài hoa lên đầu vào Đại nội dự yến. - Ngày 28 tháng Chạp, vua ngự xe; các quan mặc triều phụcđi tiễn dạo ra tế lễ ở đền Đế Thích ngoài thành Thăng Long. - N gày 30 Tết, vua ngự trên Đoan Cung; trăm quan làmlễ rồi xem ca nhi múa hát. Buổi chiều, vua sang cung Đ ộngNhân bái yết Thái Thượng Hoàng. Đêm ấy, chư tăng vàoĐại nội tụng kinh và làm lễ khu na (lễ đuổi ma quỷ). - N gày mồng một tết khoảng canh 5, vua ngự ra điệnVĩnh Thọ cho các hoàng tử, công chúa và các quan cận thầnlàm lễ bái hạ, sau đó vua tới cung Trường Xuân hướng vềlăng Tiên tổ (tức là lăng phát tích nhà Trần và lăng vuaThái Tông, Thánh Tông ờ làng Hữu Đường, huyện HưngNhân, tỉnh Thái Bình) làm lễ vọng bái. Buổi sáng vua rađiện Thiên An, Hoàng hậu và phi tần đã ngồi ở đấy, cácquan nội thần đứng trên điện, nhạc công tấu nhạc trước sânrồng; các hoàng tử, thân vương cùng trăm quan xếp hànglàm lễ bái hạ và dâng ba tuần rượu. Các hoàng tử lên điện,các quan nội thần ngồi bên tiểu điện phía Tây, các quanngoại thần ngồi hai bên tả hữu, vua cùng mọi người dự yếnđến tận trưa. Cũng trong buổi ấy, vua phải chọn nhữngngười thợ khéo tay làm xong nhanh các đài Chúng tiênhai tầng ở trước điện. Trong đài trang trí vàng ngọc sángngời. Vua ngồi trên đài, các quan quỳ lạy dâng chín tuầnrượu chúc thọ rồi ra về. - N gày mồng hai, các quan ăn tết tại nhà riêng. N gày mồng ba, vua ngự trên lầu Đại Hưng xem cáchoàng tử, các con quan và các nội giám đánh cầu. Đây làtrò chơi thượng võ đầu xuân mà các vua Trần rất yêu thích,năm nào cũng phải có. - Hơi khác với dân gian, nhà Trần lại tổ chức lễ khai hạvào mồng 5 Tct. Vua ban yến ở nội điện, các quan dự yếnxong thl đi du ngoạn quanh vườn Thượng uyển hoặc đi lễcác dền, chùa ờ ngoài thành. - Đêm Nguyên tiêu (rằm tháng Giêng) vua cho ngườidựng một cây đèn to, cao ờ trong cung (gọi là đèn Quảngchiếu). Trên đèn thắp hàng vạn ngọn sáng rực cả trời đất.Các chư tăng đi quanh đèn Quảng chiếu để tụng kinh: Trămquan làm lễ la bái ờ dưới (gọi là lễ Triều tăng). Tháng 2, trong cung lại dựng lên một xuân đài có cácca nhi ăn mặc, trang diểm giả làm 12 vị thần đứng múa ờdấy và hát những khúc: Nam thiên nhạc Đạp thanh du Canh lậu trường Ngọc lâu xuân Mộng du tiên. Vua ngự trôn đài xem các trò diễn ở dưới sân như đánvật, lực sĩ và trệ con đẩu nhau; các vương hầu thì cưcngựa, dánh cầu, các quan thì đánh cờ, đánh vu bổ cùngnhiều trò chơi khác đậm màu săc dân dã. Sau buôi này, têtmới thực sự két thúc. IL TẾT NGUYEN DÁN ĐỜI HẬU LÊ Chịu ảnh hường của nho giáo, việc tổ chức đón tết trongcung nhà Lê thiên về nghi lễ hơn là vui chơi, giải trí. Sáng mồng một tét. Tiết ché phủ (con cả của chúa Trịnh)vâng chỉ chúa dẫn công, hầu, bá cùng các quan văn, vồ, mặcphẩm phục vào chàu vua làm lễ chúc mừng năm mới. Trước dó một ngày, Thượng thiết ty dã dặt ngự toạ ởdiện Kính Thiên, bày hương án trước ngự toạ. Liễn giá tycám tàn vàng hai bôn ngự toạ cho thêm lộng lẫy. Giáophường ty dặt Thiều nhạc, Đại nhạc phía Đông, Tây sânrồng. Thủ vệ ty dàn cờ quạt, khí giới theo dúng nghi thức.Giữa công dường, Bộ Lễ, Nghi chế ty dặt một chiếc án, trôndể tờ biểu của Đô tổng binh sứ ty, Hiến sát ty các xứ chúcmừng vua. Các quan Bộ Lễ và Thừa ty trực dem ờ cổngđường đợi lới gần canh 5, các quan rước án biểu vào cung.Cờ trống và nhạc đi trước, văn võ theo nhau. Thừa dụ cụckhiêng án biểu đến cửa Đoan môn ở phía sân rồng. Trống nghiêm hồi thưa nhất, các quan xếp hàng ngoàicửa Đoan môn. Trống nghiêm hồi thứ hai, Viện Đạo lễ dẫnTiết chế phủ vào điểm trước sân rồng ngồi tạm. Trốngnghiêm hồi thứ ba, các viên chấp sự vào diện Vạn Thọ lạy 5lạy 3 vái rồi rước ra điện Kính Thiên. Viên Đạo lễ dẫn Tiếtchế phủ đứng ờ sân rồng. Tự ban dẫn vào quan văn, võđứng hai bên đông, tây sân rồng. Các quan ...