Vàng da là gì?

Vàng da không phải là một bệnh, đúng hơn đó là một triệu chứng. Vàng da là sự nhuộm màu vàng của da và niêm mạc, kết mạc mắt (lòng trắng mắt). Màu vàng này là do sự tăng cao bất thường chất sắc tố mật bilirubin trong máu. Màu vàng lan khắp các mô và dịch cơ thể. Tại sao có sự tăng bilirubin trong máu ?Khi hồng cầu bị hủy trong máu, hemoglobin là một phân tử có trong hồng cầu, nhiệm vụ chuyên chở oxi, sẽ phân hủy thành bilirubin. Bilirubin được vận chuyển đến gan...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vàng da là gì? Vàng da là gì? Vàng da không phải là một bệnh, đúng hơn đó là một triệu chứng. Vàng dalà sự nhuộm màu vàng của da và niêm mạc, kết mạc mắt (lòng trắng mắt). Màuvàng này là do sự tăng cao bất thường chất sắc tố mật bilirubin trong máu. Màuvàng lan khắp các mô và dịch cơ thể. Tại sao có sự tăng bilirubin trong máu ? Khi hồng cầu bị hủy trong máu, hemoglobin là một phân tử có trong hồngcầu, nhiệm vụ chuyên chở oxi, sẽ phân hủy thành bilirubin. Bilirubin được vậnchuyển đến gan và bài tiết vào ruột như là một thành phần của mật. Vàng da nói lên điều gì ? Vàng da nói lên bệnh lý của gan hay mật. Khi sự bài tiết bilirubin bị cảntrở, sẽ làm cho bilirubin tăng lên trong máu, kết quả là gây vàng da. Viêm haynhững bất thường khác của tế bào gan, sẽ gây cản trở sự bài tiết bilirubin vào trongđường mật. Sự bài tiết bilirubin có thể bị cản trở do đường dẫn mật ngoài gan bịtắc do sỏi hay do khối u. Vàng da cũng có thể là kết quả của sự phá hủy quá nhiều hồng huyết cầu (một quá trình gọi là tán huyết) và vì vậy làm tăng lượng bilirubin trong máu. Điểnhình loại này gặp trong thiếu máu tán huyết (khác với thiếu máu do bất sản tủy,trong bệnh này tủy xương không sản xuất đủ hồng cầu). Vàng da sơ sinh là gì ? Vàng da sơ sinh rất thường gặp, vàng da này là do tán huyết khi sanh và xổnhau, và gan trẻ sơ sinh chưa hoàn hảo, nên không thể bắt giữ và chuyển hoá hếtlượng bilirubin trong vài ngày. Hội chứng Gilbert là gì ? Trong hội chứng Gilbert, lượng bilirubin trong máu tăng nhẹ, không phải lànguyên nhân gây ra vàng da. Bệnh này là do di truyền, và thường được phát hiệntình cờ trong lần làm xét nghiệm gan. Bệnh không gây ra triệu chứng và cũngkhông có vấn đề gì. Từ vàng da xuất phát từ đâu ? Từ hình tượng màu vàng trong” nhìn mọi vật màu vàng” đó là sự qui kếtkhông phù hợp. Điều này có thể phản ánh sự không thích hợp khi người bệnhvàng da nhìn thức ăn, vì vậy vàng da nặng điển hình làm cho người bệnh ăn mấtngon, buồn nôn, và mệt mỏi. Bệnh vàng da ở người lớn Rất nhiều bệnh có thể gây vàng da do mức bilirubin trong máu tăng.Nếu nước tiểu trong thì thường là do huyết tán, tiên lượng nhẹ. Còn nước tiểuvàng đậm là dấu hiệu các bệnh gan mật. Để xác định nguyên nhân gây vàng da, cần chú ý tiền sử cá nhân. Nếu vàngda từ bé thì bệnh mang tính chất gia đình, được gọi là bệnh Dubin-Johuson, Rotor.Nếu đường gan mật từng phải mổ, nên nghĩ tới chít hẹp đường mật sau mổ. Vớingười bệnh tiểu đường trên 50 tuổi, vàng da thường là biểu hiện ung thư tụy. Vớingười nghiện rượu lâu năm, đó là dấu hiệu xơ gan, viêm gan. Vàng da ở ngườibệnh ung thư (đã được chẩn đoán hoặc vừa mổ) có thể báo hiệu là đã bị di căn vàogan. Nếu có tình trạng ngứa lâu năm, nay lại vàng da, cần nghĩ đến chứng do ứmật trường diễn trong gan. Với người từng sống ở những vùng có ký sinh trùnggây bệnh (như Địa Trung Hải), vàng da có thể là hậu quả của sự hình thành cáckén nước trong gan. Khoảng 3-4 tuần trước khi xuất hiện vàng da, người bệnh có thể có một sốdấu hiệu khá đặc trưng. Người bị viêm gan do virus có thể bị nhiễm khuẩn, có rốiloạn tiêu hóa, viêm khớp. Bệnh nhân sỏi đường mật chủ có cơn đau quặn gan, sốtkèm theo rét run. Bệnh nhân ung thư tụy gầy nhanh, đau âm ỉ vùng bụng trên, lansang trái và ra đằng sau. Trong trường hợp tắc nghẽn đường mật chủ do ung thư,bệnh nhân sẽ ngứa trước khi vàng da vài tuần. Việc khám lâm sàng cũng đóng vai trò quan trọng khi tìm nguyên nhân gâyvàng da. Nếu sờ thấy túi mật to, gan to, có thể khẳng định là tắc nghẽn ở ống mậtchủ. Nếu sờ thấy gan to nhưng túi mật bé, cần nghĩ tới tắc nghẽn trong gan.Trường hợp gan không to, túi mật bé thì chắc chắn không có tắc nghẽn đường dẫnmật chủ. Vàng da có thể là biểu hiện viêm gan hoặc xơ gan nếu kèm theo lách to.Nếu gan to cứng như đá, mặt gồ ghề, phản ứng nhạy khi nắn vào thì có thể kếtluận chắc chắn là ung thư gan. Để xác định chắc chắn, bệnh nhân cần làm một số xét nghiệm như siêu âm(phát hiện u cục, kén, sỏi trong gan), X-quang (tìm sỏi canxi túi mật), soi phúcmạc (phân biệt ứ mật trong hay ngoài gan, phát hiện tính chất ung thư và tiênlượng), sinh thiết gan (phân biệt ung thư gan, xơ gan...). Nếu tất cả các biện pháp trên đều không giúp khẳng định nguyên nhân gâyvàng da, bệnh nhân có thể phải phẫu thuật mở phúc mạc chụp đường mật; hoặcthăm dò đường mật bằng nội soi ngược dòng, chụp đường mật qua gan. Cả 2 kỹthuật trên đều có thể gây tai biến chết người do nhiễm khuẩn huyết gram. ...