Về đánh giá sử dụng công quỹ 'Chuyên gia' và những phán xét giá trị - Nguyễn Quang A (dịch)

Bài dịch này gồm có những luận điểm chính sau: Dẫn nhập; tiền riêng và tiền công, điều phối thị trường và điều phối quan liêu; các quyết định kỹ trị không mang giá trị; phục vụ các lợi ích. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về đánh giá sử dụng công quỹ “Chuyên gia” và những phán xét giá trị - Nguyễn Quang A (dịch)Tác phẩm dịch DC-12Về đánh giá sử dụng công quỹ“Chuyên gia” và những phán xét giá trịKornai JánosNguyễn Quang A dịch© 2011 Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sáchTác phẩm dịch DC-12Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà NộiVề đánh giá sử dụng công quỹ“Chuyên gia” và những phán xét giá trịKornai JánosNguyễn Quang A1 dịchQuan điểm được trình bày trong bài nghiên cứu này là của (các) tác giả và không nhất thiếtphản ánh quan điểm của người dịch và VEPR.1Email: anguyenquang@gmail.comMục lụcDẫn nhập………………………………………………………………………………………….1Tiền riêng và tiền công, điều phối thị trường và điều phối quan liêu…………………………….3Các quyết định kỹ trị không mang giá trị…………………………………………………………7Phục vụ các lợi ích……………………………………………………………………………….10Về đánh giá sử dụng công quỹ“Chuyên gia” và những phán xét giá trị*Kornai JánosDẫn nhậpTại Hungary được bàn luận nhiều về liệu người ta có sử dụng đúng tiền của những người đóng thuế,“tiền công cộng”, hay không. Thường không chỉ là về tiền của những người đóng thuế Hungary, mà cảtiền từ nguồn nước ngoài nào đó, thí dụ từ các quỹ khác nhau của Liên minh Châu Âu (EU). Trong tấtcả các nước, nhiều người, trước hết là các chính trị gia và các quan chức nhà nước có thẩm quyền, thamgia vào việc quyết định phải sử dụng tiền công cộng như thế nào. Bên cạnh đó có nhóm chuyên gia ởmức độ nào đó tách biệt khỏi các nhà ra quyết định, nhóm đó tuy không được trao thẩm quyền quyếtđịnh, nhưng có nhiệm vụ một mặt là chuẩn bị quyết định và mặt khác là đánh giá các hoạt động xảy rasau quyết định. Thực ra, việc chuẩn bị quyết định cũng là một loại đánh giá đặc biệt: phải đối sánh cáckhả năng lựa chọn khả dĩ có thể được tính đến và thông báo cho các nhà ra quyết định về các hệ quả dựkiến của từng quyết định cụ thể, về các thuận lợi và bất lợi của các lựa chọn khả dĩ khác nhau. Cácchuyên gia đảm nhiệm lĩnh vực rất quan trọng và đầy trách nhiệm này, được gọi chung là các chuyêngia đánh giá (tiếng Anh là appraisal). Đấy là đội ngũ chuyên gia đông đảo ở tất cả các nước; một phầnhọ làm việc trong lĩnh vực công, một phần khác trong lĩnh vực kinh doanh-doanh nghiệp, một phần thứba trong số họ làm việc ở các tổ chức khác nhau không thuộc chính phủ cũng chẳng thuộc lĩnh vựckinh doanh. Với đa số những người này việc đánh giá trở thành nghề chính của họ. Đa số họ là các nhàkinh tế, có thể có trình độ luật gia, nhưng việc đánh giá trước hay sau từng hoạt động được tài trợ bằngtiền công cộng không chỉ cần đến những cân nhắc kinh tế học hay luật học. Phải cân nhắc các tác độngchính trị, xã hội và văn hóa, phải sử dụng các kết luận không chỉ của khoa học kinh tế và khoa học luậtmà cả của chính trị học, xã hội học và tâm lý học xã hội nữa. Khi đánh giá trước hay sau từng quyếtđịnh phải cân nhắc sâu sắc các khía cạnh đạo đức của hành động nữa – ở mức độ ấy chuyên gia thamgia đánh giá cũng phải thành thạo về các vấn đề triết học chính trị và đạo đức học.Các chuyên gia đánh giá nhiều lần tổ chức các cuộc gặp mặt, để nâng cao trình độ công việc khó* A közpénzek felhasználásának értékeléséről – A “szakember” és az értékitéletek, Mozgó Világ 2010/11 tr. 30-38(Nguyễn Quang A dịch)Kornai János: Về đánh giá sử dụng công quỹkhăn của họ bằng việc trao đổi suy nghĩ và kinh nghiệm. Cục Phát triển Quốc tế đã tổ chức một cuộcgặp mặt đáng chú ý ở Hungary vào ngày 6 và 7 Tháng Năm 2010, Hội nghị quốc tế về Đánh giá vàPhương pháp luận. Những người tổ chức đã mời tôi trình bày báo cáo khai mạc. Đáng tiếc vì mắc bệnhđích thân tôi đã không đến được hội nghị, nhưng tôi đã chuẩn bị bài trình bày. Theo dự kiến ban đầu,bài trình bày và cùng với các tư liệu khác của hội nghị sẽ được xuất bản trong một tập kỷ yếu. Số phậncủa tập kỷ yếu chưa chắc chắn – vì thế tôi tận dụng cơ hội để công bố nội dung muốn nói của mình trêncác cột báo của Mozgó Világ (Thế giới Chuyển động).Văn bản được công bố ở đây không được trang bị bằng bộ máy quen thuộc của tiểu luận khoa học(với việc giới thiệu các tiền đề tài liệu tham khảo, với các chú thích và dẫn chiếu). Tôi giữ nguyên đặctrưng của bản gốc: nghĩa là, đây là một bài trình bày khởi động tranh luận của một hội nghị chuyênmôn.Những nhận xét của tôi được chuẩn bị cho một hội nghị ở Budapest – nhưng tôi không bày tỏ ý kiếnvề các vấn đề của nước Hungary. Tôi diễn đạt điều mình muốn nói sao cho chúng thảo luận các vấn đềđánh giá của tất cả các chương trình được tài trợ toàn bộ hay một phần bằng tiền công cộng (từ tiềncông cộng được hình thành ở trong nước hay do các tổ chức quốc tế cung cấp) với đòi hỏi khái quáthóa.1Tôi coi là nghĩa vụ của mình để cảnh báo bạn đọc ngay lúc mở đầu: có nhiều ngàn chuyên giachuyên ngành hoạt động trong lĩnh vực đánh giá việc sử dụng tiền công cộng – và tôi không thuộc độingũ này. Chuyên ngành của tôi – lý thuyết kinh tế học nói chung, so sánh các hệ thống, các vấn đề kếhoạ ...