Về hình minh họa trong từ điển giải thích dành cho học sinh tiểu học

Bài viết này muốn tìm hiểu đôi điều về đặc điểm hình minh họa trong một số từ điển giải thích dành cho trẻ em để từ đó, rút ra những điều mà các nhà biên soạn từ điển cần lưu ý khi đưa hình minh họa cho các cuốn từ điển này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về hình minh họa trong từ điển giải thích dành cho học sinh tiểu họchoµng thÞ nhung VÒ H×NH MINH HäA TRONG Tõ §IÓN GI¶I THÝCH DµNH CHO HäC SINH TIÓU HäC hoµng thÞ nhung * H×nh minh häa lµ mét bé phËn ®Æc biÖt gi¶ Dictionary of Lexicography(3) cho r»ngcña tõ ®iÓn, võa thuéc cÊu tróc vÜ m«, võa ®ã lµ bé phËn trong mét tæng thÓ, cÊuthuéc cÊu tróc vi m«. Toµn bé c¸c h×nh thµnh nªn ®Æc trng cña lo¹i tõ ®iÓn dµnhminh häa t¹o thµnh mét hÖ thèng nhá cho häc sinh tiÓu häc. Micaela Rossi chonhÊt qu¸n vµ nghiªm ngÆt, nhng tõng r»ng h×nh minh häa “lµ mét con ¸t chñ bµih×nh vÏ cô thÓ th× l¹i n»m trong cÊu tróc c¬ b¶n cña tõ ®iÓn dµnh cho trÎ em, ®iÒuvi m«. Trong tõ ®iÓn ng«n ng÷ nãi chung, ®ã kh«ng phñ nhËn nh÷ng h¹n chÕ néi t¹ingêi ta thêng bá qua h×nh minh häa. cña chóng; tuy nhiªn, nã ®«i khi tá ra lµNhng trong c¸c tõ ®iÓn dµnh cho trÎ em, mét c«ng cô gîi ý ®Æc biÖt m¹nh vµ cãcho dï lµ ng«n ng÷ hay b¸ch khoa, h×nh n¨ng lùc, nhÊt lµ trong trêng hîp ®èi víiminh häa lu«n chiÕm mét vÞ trÝ quan trÎ em”(4). T¸c gi¶ chøng minh nh÷ng luËnträng. Bµi viÕt nµy muèn t×m hiÓu ®«i ®iÒu ®iÓm trªn b»ng hai trêng hîp h×nh minhvÒ ®Æc ®iÓm h×nh minh häa trong mét sè häa cho tõ mante (con bä ngùa, mét tõ cãtõ ®iÓn gi¶i thÝch dµnh cho trÎ em ®Ó tõ vËt quy chiÕu cô thÓ) vµ tõ peur (nçi sî,®ã, rót ra nh÷ng ®iÒu mµ c¸c nhµ biªn mét tõ trõu tîng) trong tõ ®iÓn Larousseso¹n tõ ®iÓn cÇn lu ý khi ®a h×nh minh Super Major. Trêng hîp thø nhÊt, h×nhhäa cho c¸c cuèn tõ ®iÓn nµy. minh häa ®îc kÌm theo lêi gi¶i thÝch, theo 1. Kh¸i niÖm, vÞ trÝ, vai trß cña t¸c gi¶ lµ rÊt “chÝnh x¸c vµ hoµn h¶o”h×nh minh häa (correcte et complÌte) “mante : insecte VÒ kh¸i niÖm, h×nh minh häa (illustration) carnassier avec une petite tªte triangulairecã thÓ ®îc coi lµ: “Mét h×nh vÏ, s¬ ®å hoÆc trÌs mobile et des pattes antÐrieures qui luibøc ¶nh ®îc dù ®Þnh ®Ó lµm râ lêi ®Þnh servent µ saisir ses proies” (bä ngùa: c«nnghÜa mét kh¸i niÖm”(1). trïng ¨n thÞt víi mét c¸i ®Çu nhá h×nh tam VÒ vai trß, vÞ trÝ cña h×nh minh häa ®èi gi¸c rÊt linh ho¹t vµ nh÷ng c¸i ch©n trícvíi tõ ®iÓn ng«n ng÷, Josette Rey-Debove gióp nã b¾t gi÷ con måi). T¸c gi¶ ®¸nh gi¸cho r»ng v× h×nh ¶nh kh«ng cã tÝnh kh¸i r»ng: “ViÖc dùa vµo h×nh minh häa choqu¸t nªn: “nã cã gi¸ trÞ cña mét vÝ dô, kh«ng phÐp trÎ em n¾m b¾t mét c¸ch trùc tiÕpbao giê cã gi¸ trÞ cña mét ®Þnh nghÜa vµ nã h¬n tõ ®îc ®Þnh nghÜa”().chØ cã chøc n¨ng ®èi víi mét bé phËn tõvùng (mµ vËt quy chiÕu cã thÓ nh×n thÊy (*) ThS, ViÖn tõ ®iÓn häc vµ B¸ch khoa th ViÖt Nam. (1)®îc). Gièng nh vÝ dô, nã cã chøc n¨ng Hartmann R.R.K. & James G. (2002). Dictionary of Lexicography, Routlegde – London and New York.miªu t¶ mµ ®Þnh nghÜa kh«ng cã, vµ nã phï (2) Josette REY-DEBOVE, Le contournement duhîp víi tõ ®iÓn b¸ch khoa h¬n lµ víi tõ ®iÓn metalangage dans les dictionnaires pour enfants: translation, monstration, neutralisation, ife.ens-lyon.fr.ng«n ng÷, lµ lo¹i tõ ®iÓn cã thÓ bá qua nã”(2). (3) Hartmann R.R.K. & James G. (2002). Dictionary of Tuy nhiªn, víi tõ ®iÓn dµnh cho trÎ em, Lexicography, Routlegde – London and New York. (4) Micaela Rossi, Autonymie et monstration du signe danshÇu nh kh«ng t¸c gi¶ nµo phñ nhËn vai les dictionnaires pour enfants, www.cavi.univ-paris3.fr/.trß quan träng cña h×nh minh häa. C¸c t¸c ( ) Micaela Rossi, S®d.Sè 1-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 43vÒ h×nh minh häa trong tõ ®iÓn gi¶i thÝch... H×nh minh häa tõ mante H×nh minh häa tõ peur Cßn trêng hîp danh tõ trõu tîng peur, (HJ, 1998) vµ Petit Robert des enfantstrong tõ ®iÓn Robert Benjamin ®Þnh nghÜa (PRE, 1990) ®Ó tõ ®ã t×m hiÓu c¸ch xö lÝ“la peur, c’est l’Ðmotion trÌs forte que l’on khÝa c¹nh v¨n hãa cña c¸c môc tõ nµy.ressent lorsque l’on est en face d’un danger” C¸c h×nh minh häa cho nh÷ng môc tõ(sî: ®ã lµ c¶m xóc rÊt m¹nh mµ ngêi ta thuéc lo¹i nµ ...