Về thuật ngữ Islamism (chủ nghĩa Islam giáo)

Cho đến nay, những nghiên cứu của các học giả Phương Tây về Chủ nghĩa Islam đã tích lũy được một khối lượng đồ sộ, nhưng về cơ bản lại chưa giúp giải thích được thỏa đáng bản chất của "hiện tượng" Islamism cho cả hai phía: Những người làm chính trị và những tín đồ Muslim. Mời các bạn cùng tìm hiểu vấn đề này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về thuật ngữ Islamism (chủ nghĩa Islam giáo)1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ ± LѬѪNG THӎ THU HѬӠNG (*)Vӄ THUҰT NGӲ ISLAMISM (CHӪ NGHƬA ISLAM GIÁO)Tóm tҳt: Islamism là thu̵t ngͷ ÿ˱ͫc hình thành trong quá trình nghiêncͱu và lu̵n gi̫i các hi͏n t˱ͫng Islam giáo gây ̫nh h˱ͧng ÿ͇n ÿͥi s͙ngchính tr͓ qu͙c gia và qu͙c t͇. Tuy nhiên, ÿ͙i vͣi c̫ giͣi nghiên cͱu, l̳nnhͷng ng˱ͥi ho̩t ÿ͡ng th͹c ti͍n, khái ni͏m này v̳n còn mͧ ng͗ và mangm͡t n͡i dung ÿ̯y tính tranh lu̵n. B̫n ch̭t cͯa Islamism là gì, ÿang làcâu h͗i c̯n ÿ˱ͫc làm rõ hi͏n nay.Cho ÿ͇n nay, nhͷng nghiên cͱu cͯa các h͕c gi̫ Ph˱˯ng Tây v͉ Chͯnghƭa Islam ÿã tích lNJy ÿ˱ͫc m͡t kh͙i l˱ͫng ÿ͛ s͡, nh˱ng v͉ c˯ b̫n l̩ich˱a giúp gi̫i thích ÿ˱ͫc th͗a ÿáng b̫n ch̭t cͯa hi͏n t˱ͫng Islamismcho c̫ hai phía: nhͷng ng˱ͥi làm chính tr͓ và nhͷng tín ÿ͛ Muslim.ͦ Vi͏t Nam, xét trên ph˱˯ng di͏n nh̵n thͱc, Chͯ nghƭa Islam giáo làm͡t ÿ͙i t˱ͫng còn b͗ ng͗ trong các công trình nghiên cͱu v͉ Islam giáo.Vͣi ṱt c̫ nhͷng lý do trên, vi͏c nghiên cͱu v͉ Chͯ nghƭa Islam giáolà c̯n thi͇t xét tͳ góc ÿ͡ nh̵n thͱc lu̵n.Tӯ khóa: Islamism, Phong trào Islam giáo Chính tr͓, Islam giáo Chínhth͙ng, Islam giáo C͹c ÿoan.1. Dүn luұnTrong nhӳng tôn giáo lӟn hiӋn nay trên thӃ giӟi, Islam giáo là mӝt tôn giáoxuҩt hiӋn khá muӝn so vӟi các tôn giáo khác nhѭng lҥi phát triӇn nhanh nhҩt vàtrӣ thành mӝt trong nhӳng tôn giáo có ҧnh hѭӣng hàng ÿҫu. HiӋn nay, trên thӃgiӟi có khoҧng hѫn mӝt tӹ ngѭӡi gҳn bó vӟi niӅm tin cӫa ÿҥo Islam. Nhѭng ÿiӅuÿáng quan tâm là ӣ chӛ, so vӟi nhӳng tôn giáo khác, Islam giáo hiӋn nay ÿã thӇhiӋn rҩt rõ thái ÿӝ bài xích văn hóa bên ngoài. Có nhiӅu cách lý giҧi khác nhauvӅ phҧn ӭng và ÿӝng thái nói trên cӫa Islam giáo, vӟi nhӳng cái nhìn thұm chítrái ngѭӧc nhau.Trong khi nhӳng cuӝc tranh luұn hӑc thuұt còn ÿang tiӃp tөc, thì vӅ mһt thӵctiӉn, nhӳng vҩn ÿӅ xung ÿӝt sҳc tӝc, khӫng bӕ, ÿҧo chính mang tên Chӫ nghƭakhӫng bӕ gҫn nhѭ ÿѭӧc gҳn vӟi Islam giáo ngày càng gia tăng. ThӃ giӟi Islamÿang trӣ thành ÿiӇm nóng trong ÿӡi sӕng quӕc tӃ. Sӕ phұn cӫa nӅn văn minhΎ͘ ThS., Ĉҥi hӑc Giao thông Vұn tҧi.1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ Islam giáo là mӝt trong nhӳng vҩn ÿӅ ÿáng quan tâm cӫa lӏch sӱ nhân loҥi.Trong mӕi quan tâm chung ÿó, Chӫ nghƭa Islam giáo (Islamism) ÿã trӣ thànhtâm ÿiӇm cӫa giӟi nghiên cӭu cNJng nhѭ giӟi chính trӏ.Islamism là mӝt thuұt ngӳ ÿã và ÿang gây ra nhӳng tranh luұn khác nhautrong giӟi hӑc giҧ và các nhà hoҥch ÿӏnh chính sách. HiӋn có hai quan ÿiӇm khácnhau trong viӋc thӯa nhұn hay phӫ ÿӏnh sӵ tӗn tҥi cӫa Islamism. Mӝt sӕ ý kiӃnphӫ nhұn sӵ tӗn tҥi cӫa hiӋn tѭӧng Islamism. Theo ÿó, Islam giáo không chӍ làtôn giáo, còn là luұt pháp, chính trӏ, văn hóa, ÿҥo ÿӭc,... chӍ ÿҥo và chi phӕi cáclƭnh vӵc cѫ bҧn cӫa ÿӡi sӕng xã hӝi Islam giáo. Do vұy, không thӇ chia táchIslam giáo thành ÿӡi sӕng tôn giáo và ÿӡi sӕng chính trӏ - xã hӝi. Ngѭӧc lҥi, mӝtsӕ ý kiӃn khác tuy thӯa nhұn có Islamism, nhѭng vүn còn nhӳng quan ÿiӇm khácnhau.Vұy Islamism là gì và có nên sӱ dөng thuұt ngӳ này không? Khi ÿһt ra vҩn ÿӅnhѭ vұy, chúng tôi ý thӭc ÿѭӧc rҵng, bҧn thân chúng tôi không thӇ tӵ ÿһt ÿӏnhcho hiӋn tѭӧng Islamism. Mà vì, hiӋn nay Islamism dù sao cNJng ÿã trӣ thànhthuұt ngӳ phә biӃn trên các phѭѫng tiӋn truyӅn thông và các nghiên cӭu cӫa hӑcgiҧ Phѭѫng Tây. Vҩn ÿӅ còn lҥi sӁ là phҧi hiӇu nó nhѭ thӃ nào?ĈӇ giҧi quyӃt vҩn ÿӅ trên, theo chúng tôi, cҫn tiӃp cұn cҧ ӣ bên trong và bênngoài Islam giáo; ÿӗng thӡi dӵa vào nhӳng quan ÿiӇm khác nhau vӅ Islamism ÿӇtìm và chӍ ra mүu sӕ chung, nhӳng dҩu hiӋu nӝi hàm cӫa Islamism, mà tҩt cҧ cácý kiӃn bàn luұn ÿã nêu. Theo ÿó, vӅ cѫ bҧn, có hai cách tiӃp cұn Islamism là cáchtiӃp cұn bên ngoài - chӫ yӃu cӫa Phѭѫng Tây, và cách tiӃp cұn bên trong tӯ thӵctiӉn cӫa Islam giáo.2. Cách tiӃp cұn thӭ nhҩt - hӋ quy chiӃu cӫa Phѭѫng TâyCách tiӃp cұn này bҳt nguӗn tӯ các nhà nghiên cӭu và quan sát cӫa PhѭѫngTây, nhӳng ngѭӡi vӕn ÿã quen thuӝc vӟi các thuұt ngӳ: nhà nѭӟc thӃ tөc, tôngiáo tách khӓi nhà nѭӟc, trҧ tôn giáo vӅ cho ÿӡi sӕng cá nhân vӟi nhӳng trҧinghiӋm và thӭc ngӝ cӫa cá thӇ,… Hӑ dùng chúng ÿӇ nhұn biӃt các cӝng ÿӗngngѭӡi theo Islam giáo là Cӝng ÿӗng - Tôn giáo (Community - Religion). Tôngiáo mӟi là ÿһc trѭng ÿӇ phân biӋt là Muslim (ngѭӡi theo Islam giáo) hay Non Muslim (ngѭӡi không theo Islam giáo). Vì thӃ, sӵ khác biӋt vӅ dân tӝc hay khuvӵc không còn là ÿiӅu quan trӑng vӟi ngѭӡi Muslim.Ĉây là tính chҩt ÿһc thù mà có lӁ không tôn giáo và mô hình nhà nѭӟc nàotrong lӏch sӱ có ÿѭӧc. Ngay tӯ thӡi Islam giáo sѫ kǤ, tôn giáo và nhà nѭӟc, thҫnquyӅn và thӃ quyӅn ÿã là mӝt. Nói cách khác, Islam vӯa là tôn giáo, vӯa làphѭѫng cách sӕng cӫa toàn bӝ xã hӝi, tӯ giáo lý, giӟi luұt, nghi lӉ ÿӃn luұt pháp,chính trӏ, nӃp sӕng,… ÿӅu thӕng nhҩt chһt chӁ trong mӝt tôn giáo./ɉɇQJ 7Kʈ 7KX +ɉ͝QJ 9ɾ WKXɪW QJͯ ,VODPLVP«Nhѭ vұy, có thӇ nói, nӃu dùng hӋ quy chiӃu Phѭѫng Tây ÿӇ nhìn vào xã hӝiIslam, thì khó hình dung ra mӝt xã hӝi mà ÿӡi sӕng tôn giáo và ÿӡi sӕng xã hӝihòa nhұp làm mӝt. Do ÿó, nhìn chung, Phѭѫng Tây ÿã duy lý hóa Islam, làm mҩtdiӋn mҥo thӵc cӫa xã hӝi Islam giáo nhѭ nó vӕn có.Xét vӅ mһt hӑc thuұt, cách tiӃp cұn bên ngoài này ÿem lҥi hiӋu quҧ ÿáng thҩtvӑng và bҧn thân ngѭӡi Muslim cNJng sӁ nәi giұn, do hӑ bӏ hiӇu sai. CNJng cónghƭa, muӕn thӵc sӵ hiӇu Islam và Islamism, phҧi xem xét nó trong hiӋn thӵc,mô tҧ ÿúng nhѭ nhӳng gì nó ÿã và ÿang có. NӃu không, sӁ chӍ ÿem lҥi mӝt cáchnhìn phiӃn diӋn, giáo ÿiӅu vӅ hiӋn thӵc Islam giáo.Cách tiӃp cұn thӭ nhҩt này ÿã dүn ÿӃn ba kӃt quҧ vӅ Islamism:M͡t là, ÿӗng nhҩt Islam, Islamism vӟi Islam giáo Chính thӕng (IslamicFundamentalism). Ĉҥi biӇu cӫa cách tiӃp cұn này là Robert. H. Pelletreau,Graham Fuller(1) và Fred Halliday(2). Ĉây là mӝt sӵ quy giҧn tӟi mӭc cҭu thҧ cӫamӝt sӕ nhà quan sát Phѭѫng Tây. Vì vұy, nó ÿã không nhұn ÿѭӧc sӵ ÿӗng tìnhcӫa chính nhӳng ngѭӡi trong giӟi nghiên cӭu.Martin Kramer, mӝt biên tұp viên và chuyên gia vӅ Islam giáo ӣ Trung Ĉôngÿã chӍ ra sai lҫm cӫa các nhà nghiên ...