Về truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu

Truyện ngắn Bến quê ( in trong tập truyện ngắn cùng tên, xuất bản năm 1985) được xây dựng trên một nghịch lí khác, nghịch lí trong đường đời và cuộc đời của Nhĩ, nhân vật chính. Nhĩ là người đã đi đến không sót một xó xỉnh nào trên trái đất nhưng chẳng may mắc phải một căn bệnh hiểm nghèo buộc phải dán chặt tấm thân trên chiếc phản gỗ và một lần được vợ đỡ ngồi dậy anh chợt nhận ra rằng cái bãi bồi bên kia sông anh chưa đặt chân đến bao giờ. Một...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về truyện ngắn " Bến quê " của Nguyễn Minh Châu Về truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu Truyện ngắn Bến quê ( in trong tập truyện ngắn cùng tên, xuất bản năm 1985)được xây dựng trên một nghịch lí khác, nghịch lí trong đường đời và cuộc đời củaNhĩ, nhân vật chính. Nhĩ là người đã đi đến không sót một xó xỉnh nào trên trái đấtnhưng chẳng may mắc phải một căn bệnh hiểm nghèo buộc phải dán chặt tấm thântrên chiếc phản gỗ và một lần được vợ đỡ ngồi dậy anh chợt nhận ra rằng cái bãi bồibên kia sông anh chưa đặt chân đến bao giờ. Một nỗi thèm khát kì lạ đã đến với anh:anh muốn chiếm lĩnh cái không gian liền kề này nên đã nhờ Tuấn– đứa con trai họcđại học tại một thành phố phía Nam vừa mới nghỉ hè trở về– thay anh đặt bước chân-vật chất thám hiểm bến sông . Anh muốn tận hưởng cái cảm giác “ chậm rãi đặt từngbước chân lên cái mặt đất dấp dính phù sa” ấy. Từ lúc đứa con trai lộp bộp đôi dép sa bô xuống thang gác, anh hồi hộp, gắnggom góp sức tàn để theo dõi con đò mỗi ngày một chuyến đang chống sào tách khỏichân bãi bồi bên kia để sang bên này và anh cũng kịp nhận ra rằng , thằng Tuấn conanh đã chậm chân vì nách vẫn kè kè cuốn sách dịch và mải sa vào một đám ngườichơi phá cờ thế trên hè phố. Thời gian được anh tính từng cái tích tắc, thế mà thằngTuấn có hiểu được anh đâu. Nhưng làm sao hiểu được khi nó chưa đối diện vớisự ngắn ngủi nghiệt ngã của thời gian như anh. Anh ‘ nghĩ một cách buồn bã, conngười ta trên đường đời thật khó tránh khỏi được những cái điều vòng vèo hoặc chùngchình, vả lại nó đã thấy có gì đáng gọi là hấp dẫn ở bên kia sông đâu? Hoạ chăng chỉcó anh là người từng trải, đã từng in gót chân khắp mọi chân trời xa lạ mới nhìn thấyhết vẻ giàu có lẫn mọi vẻ đẹp của một bãi bồi sông Hồng ngay bờ bên kia, cả trongnhững nét tiêu sơ, và cái điều riêng anh khám phá thấy giống như một niềm mê saypha lẫn với nỗi ân hận đau đớn, bởi lẽ không bao giờ giải thích hết.” Đường đời của nhân vật Nhĩ quả là đã được đo bằng các đơn vị lớn laobằng vùng , miền , quốc gia , châu lục, đại dương và nhiệm vụ anh phải đảm nhiệmhẳn là rất quan trọng mang tầm quốc gia , dân tộc. Vậy mà giờ đây, anh phát hiện racái không gian trước mắt không quá một tầm nhìn từ cửa sổ nhà anh – chứ không hềlà cái không gian vũ trụ trong tư thế “đăng cao , vọng viễn” gì cả, anh cũng khôngphải là người li hương gần suốt cả cuộc đời như Hạ Tri Chương xưa kia tóc đã điểmsương mới về quê cũ – mà lại xa lạ với cái gần gũi đến mức tự trách sao mình chưađặt chân đến đó bao giờ. Trong tâm lí nhân vật, đây không phải là trạng thái nặng nềcủa sự cắn rứt lương tâm vì không có một dòng nào trong truyện phủ nhận những gìanh đã trải qua, đã sống và hiến dâng cho sự nghiệp chung. Đây chỉ là một niềm hốitiếc pha chút ân hận: sao trong những năm tháng trải bước khắp mọi phương trời, talại không một lần ngoái về để nhìn ra được vẻ đẹp của những gì thân quen , gần gũinhất, nơi đã sinh ra ta , nuôi ta lớn thành người và sẽ là nơi ta nằm xuống mãi mãitrong lòng đất mẹ. Đó là bước thức nhận của tâm hồn và trí tuệ trên lộ trình dài dặcquanh co của đường đời . Con người ấy , giờ đây muốn nằm , muốn ngồi đều cần sự nâng đỡ của vợ, convà những người hàng xóm đầy cảm thông và tốt bụng. Nhân vật đã thực hiện nhữngphép so sánh đầy nghịch lí : “ Vừa nghe Tuấn nện lộp bộp đôi dép sa bô xuống thang,Nhĩ đã thu hết tàn lực lết dần, lết dần trên chiếc phản gỗ. Nhấc mình ra được bênngoài phiến nệm nằm, anh tưởng như mình vừa bay được nửa vòng trái đất– trongmột chuyến đi công tác ở một nước bên Mĩ La tinh hai năm trước. Anh vẫn chưanhích đến được bên bậu cửa sổ. Anh phải nhờ bọn trẻ con nhà tầng dưới để đi hết “nửa vòng trái đất” còn lại– từ mép tấm nệm nằm ra mép tấm phản, khoảng cách ướcchừng năm phục phân để dõi nhìn ‘cái mũ cói rộng vành và chiếc sơ mi màu trứngsáo” xem nó có kịp chuyến đò ngang duy nhất trong ngày không? Cuộc đời Nhĩ, chưa phải là dài nhưng tuyệt đối không quá ngắn . Bằng chứnglà thằng Tuấn – đứa con thứ hai của anh đã vào đại học tròn năm nhưng đến bây giờ làlần đầu tiên Nhĩ mới để ý thấy vợ mình – Liên– đang mặc tấm áo vá. Cảm thức mỗingày trôi qua với anh thật dài dằng dặc : “ Hôm nay đã là ngày thứ mấy rồi em nhỉ?” “ Anh cứ yên tâm. Vất vả , tốn kém đến bao nhiêu em với các con cũng chămlo cho anh được” Trong cảm thức của anh, thời gian còn lại thật vô cùng ngắn ngủi: “ Khôngkhéo rồi thằng con trai anh lại trễ mất chuyến đò trong ngày”. “ Anh đang cố thu nhặthết mọi chút sức lực cuối cùng còn sót lại để đu mình nhô người ra ngoài, giơ mộtcánh tay gầy guộc ra phía ngoài cửa sổ khoát khoát– y như đang khẩn thiết ra hiệu chomột người nào đó. Giây phút ấy ở Nhĩ còn khẩn cấp hơn cả tiếng gọi đò trên bến vắngMy Lăng tự thuở nào: “Tiếng gọi đò, gọi đò như oán trách/ Gọi đò thôi run rẩy cảngành trăng” ( bến My Lăng – Yến Lan). Quá trình tâm ...