Về với quê Bác: Phần 2

Với lối kể mộc mạc và chân thành, nhà văn dẫn dắt chúng ta đến làng Hoàng Trù xã Kim Liên, nơi Bác cất tiếng khóc chào đời và cũng là mảnh đất in đậm tuổi thơ của Bác. Từ quê ngoại, người đọc có thể bộ hành sang làng Sen, xã Kim Liên quê nội Bác. Bây giờ, khu Kim Liên đã thành khu di tích ngày ngày đón chào hàng trăm đoàn khách trong và ngoài nước đến thắp hương tưởng niệm Người. Phần 2 Tài liệu Về với quê Bác của nhà vănChu Trọng Huyến sẽ giúp bạn hiểu hơn về làng Chùa - quê mẹ và làng Sen - quê cha Bác Hồ. Mời bạn đọc tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về với quê Bác: Phần 2 LÀNG CHÙA, QUÊ MẸC ũng trên quốc lộ 46 từ Vinh lên, đến thị tứ Mậu Tài rẽ trái theo con đường rải nhựa rồi cứ hướng ấy đi thêmmột quãng nữa, qua những xóm thôn bình dị, xưa là máitranh, vách nứa, nay phần nhiều đã lợp ngói, xày gạchhoặc lên tầng, đổ bê tông mái bằng, ta đến với làng HoàngTrù, thường gọi là làng Chùa. Hồi đẩu thời Nguyễn, Hoàng Trù thuộc tổng ChungCự. Năm 1892, trong bản Danh sách các phủ, huyện, tổng,thõn Nghệ An của Toà Công sứ Vinh, làng này thuộc tổngLâm Thịnh. Bấy giờ Chung Cự còn lại là tên xã. Hoàng Trùthuở đó có 47 suất đinh (đàn ông từ mười tám tuổi trở lên),đứng thứ 8 trong số 22 thôn của tổng. Cảnh trí nổi bật nhất của vùng này là núi Chung. (Dângian gọi là Rú Chung), Sách Nghệ An kí viết: Núi Chung ởxã Chung Cự. Mạch núi từ Hùng Lĩnh phía đông chạyxuống đồng bằng xế sang phía bắc rồi bất ngờ nổi lên bảyngọn. Dân cư ở rải rác trong đó. Đổng ruộng, khe suối xa 50 VH V()I ỌIIH lỉAC Rú Chung. (Ánh: Nguyễn Đăng Việt)gần che chở. Những lúc nhàn rỗi dạo núi, khiến cho tâmthần thanh thản. Sô ngọn của núi đươc Nghệ An kí nói ởđáy, địa phương gọi ià động. Do sự bào mòn, biến cải củathiên nhiên rồi qua các thời ki chống chiến tranh, các côngsự, các u pháo được dựng lên, cảnh quan trên núi đã ngàymột đổi khác, tên gọi của các hang, động cũng không hoàntoàn được giữ nguyên. Nhưng hiện trong dân gian cồn kểvề tên của các ngọn thuộc Chung Sơn là: Động Ngang,động Móng, động Khoai, động Sét, đông Bò, động Đén...Dấu non có mỗi năm một mòn nhưng trên các ngọn núi đóquanh năm vẫn phủ một màu non xanh. Ta trở lại quang cảnh Chung Sơn hồi xưa. Bấy giờquây quần xung quanh núi náỵ la các lầng Vàn Hội, TínhLí, Ngọc Đinh. Riêng Hoàng Trù, qué ngoại của Bác thìngoài núi Chung, làng còn tiếp giáp với bàu Cự Thuỷ. Địa C H U TRỌNG H U Y Ế Ndanh Chung Cự cũng là do lấy từ tên núi và tên bàu ghépại mà thành. Cách đặt tên đó cũng thể hiện niểm tự hào vécảnh trí sơn thuỷ hữu tình của cộng đồng cư dân ở đây. Cácàng xung quanh núi Chung đéu có chùa, có miếu. Đén lớn nhất vùng này là nơi thờ Hoa Lâm tướng quânNguyễn Đắc Đài, vị tướng có công to dưới thời Trần. Tươngtruyền, sau khi dẹp xong bọn gây phiến loạn ở phía tâynam Nghệ An và đuổi hết lũ giặc đến từ phương Bắc thỉtướng quân bị thương nặng. Tuy thế ông vẫn phi ngựa trởvề. Qua làng Hoàng Trù, từvết thương ấy nhỏ xuống mấygiọt máu. ông cố đi đến đất Ngọc Đình, ngày 18, thángTám thì mất. Theo lệnh của nhà vua, Hoàng Trù đã lập đềnthờ Nguyễn Đắc Đài nhưng đén chính để thờ ông là ở làngNgọc Đình, gọi là đén Thánh Cả. Vé sau, đến thời Lê, mộtvị tướng khác, với chức là Thượng quân dẫn binh đi đánhgiặc. Khi qua đây, ông đã vào đến khấn nguyện rồi khithắng trận trở vé thì đem chuyện đó tâu lên triéu đình. Nhàvua phong thêm sắc cho Thánh Cả, sức cho dân tu bổ lạiđền và giao: Chung Cự, Gia Lạc nhị xã phụng tự, tức nhândân hai xã Chung Cự và Gia Lạc cùng phụng thờ. Thuởtrước cứ đến ngày Hoa Lâm tướng quân mất, dân các làngtổ chức rước thần từ đền Hoàng Trù đến đén Thánh Cả.Vào những năm gặp hạn hán, nhân dân quanh vùngthường tới đển Thánh cả làm lễ cầu mưa. Vì thế có câu:Cầu mưa Chung Cự; ngập ứ Bàu Sen. Làng Hoàng Trù có ngôi chùa ở sát núi Chung nên 52 V Ề VỚI QUÊ BÁCcũng gọi là làng Chùa. Nhưng lớn nhất ởvùng này là chùaBi ở Gia Lạc và chùa Đạt ở Ngọc Đinh: Đi qua ngắm cảnh chùa Bi, Nghe chuông chùa Đạt có khi thém gần. Chùa Đạt tên chữ là Bảo Quang Tự. Chùa toạ lạc trênmột mái đổi phía sau đén Thánh Cả. Chùa có gác chuôngcao. Vườn chùa gồm nhiều cây cổ thụ sum suê. Gần đénvà chùa còn có chợ, gọi là chợ cầu, tụ họp khách mua bántrong vùng. Tất cả tạo nên cảnh trí; Nhất vui là cảnh chợ Cầu Ngoài đển Thánh Cả, trong lầu Gác Chuông. Núi Chung cũng là nơi các tướng lĩnh thời trước cũngnhư các nhà yêu nước sau này chọn làm vị trí chiến đấu.Thời Nam - Bắc triểu, tướng Nguyễn Cảnh Mô đóng đại bảndoanh ở Hồ Sơn đã lấy núi Chung làm một trong những vịtrí chống quân Mạc. ở sát làng Chùa, chỗ giáp núi, có lăngmộ của Lê Giác (thường gọi là lăng ông Dốc), ông ngườilàng Ngọc Dĩnh, đỗ Hương cống, vốn là tướng dưới quyềnNguyễn Hữu Chỉnh. Nhưng khi Chỉnh ra mặt chống lại nhàTây Sơn thì ông bỏ vế, ỉấy núi Chung làm nơi nghỉ dưỡng.Chỉnh định kéo quân đến bắt nhưng sơ lỏng dân nên phảiđể cho ông được yên, Khi vua Quang Tning tiến quân rađại phá giặc Thanh, ông Giác theo giúp. Lúc nhà Tây Sơnthất thủ ông lại trởvé đây^ Sau khi ông qua đời, họ hàng và 53 CHU TRỌNG HUYẾNnhân dân các làng cùng góp sức xây nên ngôi lăng ấy. Vàkhu lăng cũng trở thành một thắng cảnh trong vùng. Vào cuối thế kỷ XIX, núi Chung là căn cứ chống Phápcủa nghĩa quân Vương Thúc Mậu, người đầu tiên tại ...