Vi sinh - ký sinh trùng - Bài 3

Vi khuẩn: thương hàn, lỵ, tả, lao, giang mai Mục tiêu 1. Mô tả được đặc điểm sinh học chính của các vi khuẩn: thương hàn, lỵ, tả, lao và giang mai. 2. Trình bày được khả năng gây bệnh của các vi khuẩn: thương hàn, lỵ, tả, lao và giang mai 3. Trình bầy được phương pháp lấy bệnh phẩm để làm xét nghiệm chẩn đoán các vi khuẩn: thương hàn, lỵ, tả, lao và giang mai 4. Nêu được nguyên tắc phòng và điều trị bệnh thương hàn, lỵ, tả, lao và giang mai. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vi sinh - ký sinh trùng - Bài 3 Bµi 3 Vi khuÈn: th−¬ng hμn, lþ, t¶, lao, giang maiMôc tiªu 1. M« t¶ ®−îc ®Æc ®iÓm sinh häc chÝnh cña c¸c vi khuÈn: th−¬ng hµn, lþ, t¶, lao vµ giang mai. 2. Tr×nh bµy ®−îc kh¶ n¨ng g©y bÖnh cña c¸c vi khuÈn: th−¬ng hµn, lþ, t¶, lao vµ giang mai 3. Tr×nh bÇy ®−îc ph−¬ng ph¸p lÊy bÖnh phÈm ®Ó lµm xÐt nghiÖm chÈn ®o¸n c¸c vi khuÈn: th−¬ng hµn, lþ, t¶, lao vµ giang mai 4. Nªu ®−îc nguyªn t¾c phßng vµ ®iÒu trÞ bÖnh th−¬ng hµn, lþ, t¶, lao vµ giang mai.1. Vi khuÈn th−¬ng hμn (Salmonella)1.1. §Æc ®iÓm sinh häc1.1.1. H×nh thÓ vμ tÝnh chÊt b¾t mμu Salmonella lµ trùc khuÈn Gram©m, dµi 0,6 μm ®Õn 0,8 μm, cã kh¶n¨ng di ®éng, cã nhiÒu l«ng ë xungquanh th©n, kh«ng cã vá, kh«ng sinhnha bµo.1.1.2. Nu«i cÊy Salmonella lµ trùc khuÈn hiÕu kþkhÝ tuú tiÖn, ph¸t triÓn ®−îc trªn c¸cm«i tr−êng nu«i cÊy th«ng th−êng,nhiÖt ®é thÝch hîp lµ 37°C, lµm ®ôcm«i tr−êng canh thang sau 18 giê. Trªnm«i tr−êng th¹ch th−êng, khuÈn l¹ctrßn låi, tr¾ng x¸m, trong, bê ®Òu,®−êng kÝnh kho¶ng 1-1,5 mm. Salmonella1.1.3. Kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng Salmonella cã thÓ tån t¹i trong ph©n bÖnh nh©n vµ trong n−íc ®¸ ®−îc 2-3 th¸ng,trong n−íc 2-3 tuÇn. Nh−ng cã thÓ bÞ tiªu diÖt khi ®un 50°C /1giê, ®un s«i 5 phót, hoÆckhi tiÕp xóc víi phenol 5% vµ clorua thuû ng©n 1/500. 371.2. Kh¶ n¨ng g©y bÖnh Salmonella lµ c¨n nguyªn g©y bÖnh th−¬ng hµn, nhiÔm khuÈn vµ nhiÔm ®éc thøc¨n. Vi khuÈn x©m nhËp vµo c¬ thÓ theo ®−êng tiªu hãa do thøc ¨n, n−íc uèng bÞ nhiÔmvi khuÈn. − BÖnh nh©n bÞ bÖnh th−¬ng hµn th−êng sèt cao, cã dÊu hiÖu li b×, cã thÓ h«n mª, truþ tim m¹ch, tö vong. Vi khuÈn ®−îc ®µo th¶i qua ph©n. − Sau khi ¨n ph¶i thøc ¨n bÞ nhiÔm Salmonella tõ 10 ®Õn 48 giê bÖnh nh©n bÞ nhiÔm ®éc thøc ¨n víi triÖu chøng: sèt, n«n vµ Øa ch¶y.1.3. Ph−¬ng ph¸p lÊy bÖnh phÈm Dïng b¬m tiªm lÊy m¸u khi bÖnh nh©n ®ang sèt cao. Dïng t¨m b«ng hoÆc èngth«ng ®Ó lÊy ph©n vµ chÊt n«n. BÖnh phÈm cßn cã thÓ lµ thøc ¨n, n−íc uèng...1.4. Phßng vµ ®iÒu trÞ1.4.1. Phßng bÖnh − Thùc hiÖn vÖ sinh ¨n uèng. − Cung cÊp vµ sö dông n−íc s¹ch. − Qu¶n lý, xö lý ph©n. − Ph¸t hiÖn ng−êi lµnh mang vi khuÈn, ®Æc biÖt l−u ý ë nh÷ng ng−êi cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn ¨n uèng tËp thÓ. − ChÈn ®o¸n sím, c¸ch ly kÞp thêi, xö lý chÊt th¶i cña bÖnh nh©n. − Dïng vacxin phßng th−¬ng hµn ®−a vµo c¬ thÓ b»ng ®−êng tiªm1.4.2. §iÒu trÞ HiÖn nay salmonella ®· kh¸ng l¹i nhiÒu kh¸ng sinh nªn tèt nhÊt lµ lµm kh¸ngsinh ®å, lùa chon kh¸ng sinh thÝch hîp ®Ó ®iÒu trÞ.2. Vi khuÈn lþ (Shigella) Vi khuÈn lþ382.1. §Æc ®iÓm sinh häc2.1.1. H×nh thÓ vμ tÝnh chÊt b¾t mμu Shigella lµ trùc khuÈn m¶nh, dµi kho¶ng 1 - 3μm, réng 0,5 - 0,6μm, b¾t mµuGram ©m, kh«ng cã vá, kh«ng cã l«ng vµ kh«ng sinh nha bµo.2.1.2. TÝnh chÊt nu«i cÊy Shigella lµ vi khuÈn hiÕu kþ khÝ tuú tiÖn nh−ng ph¸t triÓn tèt trong ®iÒu kiÖn hiÕukhÝ, ph¸t triÓn ®−îc trªn c¸c m«i tr−êng nu«i cÊy th«ng th−êng, nhiÖt ®é thÝch hîp lµ37°C. Trong m«i tr−êng láng lµm ®ôc ®Òu. Trªn m«i tr−êng ®Æc (SS) sau 24 giê khuÈnl¹c cã ®−êng kÝnh kho¶ng 2mm, trßn, låi, mÆt nh½n, bê ®Òu.2.1.3. Kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng Kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng cña Shigella kÐm, bÞ tiªu diÖt ë 58°C - 60°C /10 - 30 phóthoÆc d−íi ¸nh n¾ng 30 phót, trong phenol 5% bÞ chÕt ngay.2.2. Kh¶ n¨ng vµ c¬ chÕ g©y bÖnh Shigella lµ t¸c nh©n g©y bÖnh lþ trùc khuÈn. ChØ cã ng−êi vµ khØ m¾c bÖnh nµy.BÖnh rÊt hay gÆp ë n−íc ta, cã thÓ r¶i r¸c hoÆc g©y thµnh c¸c vô dÞch ®Þa ph−¬ng. Vi khuÈn theo thøc ¨n n−íc uèng vµo ®−êng tiªu hãa, còng cã thÓ l©y trùc tiÕpdo bµn tay bÈn. Shigella g©y tæn th−¬ng ®¹i trµng nhê kh¶ n¨ng x©m nhËp vµ néi ®éctè. Néi ®éc tè g©y xung huyÕt, xuÊt tiÕt, t¹o thµnh nh÷ng æ loÐt vµ m¶ng ho¹i tö. Néi®éc tè cßn t¸c ®éng lªn thÇn kinh giao c¶m g©y co th¾t vµ t¨ng nhu ®éng ruét. Nh÷ngt¸c ®éng ®ã lµm bÖnh nh©n ®au bông quÆn, buån ®i ngoµi vµ ®i ngoµi nhiÒu lÇn, ph©ncã nhÇy lÉn m¸u. BÖnh lþ trùc khuÈn th−êng cÊp tÝnh. Mét tû lÖ nhá cã thÓ trë thµnh m¹n tÝnh,nh÷ng bÖnh nh©n nµy thØnh tho¶ng l¹i bÞ Øa ch¶y vµ th−êng xuyªn th¶i vi khuÈn rangoµi theo ph©n.2.3. Ph−¬ng ph¸p lÊy bÖnh phÈm Dïng t¨m b«ng lÊy ph©n sau khi bÖnh nh©n ®· ®i ngoµi ra b« s¹ch, chç ph©n cãnhÇy lÉn m¸u, hoÆc lÊy trùc tiÕp tõ trùc trµng b»ng èng th«ng.2.4. Phßng vµ ®iÒu trÞ2.4.1. Phßng bÖnh Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p phßng bÖnh kh«ng ®Æc hiÖu: vÖ sinh ¨n uèng, sö dôngn−íc s¹ch, qu¶n lý vµ xö lý ph©n, diÖt ruåi; chÈn ®o¸n sím vµ c¸ch ly bÖnh nh©n. HiÖn nay ë n−íc ta ch−a cã vacxin phßng bÖnh lþ trùc khuÈn. 392.4.2. §iÒu trÞ Shigella lµ mét trong c¸c vi khuÈn cã tû lÖ kh¸ng kh¸ng sinh rÊt cao, v× vËy ph¶ilµm kh¸ng sinh ®å, chän kh¸ng sinh thÝch hîp ®Ó ®iÒu trÞ.3. vi khuÈn t¶ (Vibrio cholerae)3.1. §Æc ®iÓm sinh häc3.1.1. H×nh thÓ vμ tÝnh chÊt b¾t mμu Vi khuÈn t¶ lµ lo¹i vi khuÈn h×nh que h¬i cong nh− dÊu phÈy dµi kho¶ng 1 - 3μm,réng 0,3 - 0,6μm, b¾t mµu Gram ©m, kh«ng cã vá, kh«ng sinh nha bµo, cã mét l«ng ë®Çu vµ cã kh¶ n¨ng di ®éng rÊt m¹nh a b Vi khuÈn t¶ a. H×nh ¶nh trªn kÝnh hiÓn vi quang häc, tiªu b¶n lµm tõ canh khuÈn thuÇn nhÊt. b. H×nh ¶nh trªn kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö3.1.2. TÝnh chÊt nu«i cÊy Vi khuÈn t¶ rÊt hiÕu khÝ, cã thÓ ph¸t triÓn tèt trong m«i tr−êng kiÒm (pH 8,5-9,5)vµ nång ®é NaCl cao (3%). NhiÖt ®é thÝch hîp 37OC nh−ng vÉn ph¸t triÓn ®−îc ë5-40OC. Trong m«i tr−êng pepton kiÒm, sau 3-4 giê ®· mäc, sau 6-8 giê thµnh ...