Vi sinh - ký sinh trùng - Bài 4

Đại cương virus. virus cúm, Các virus viêm gan, HIV, sốt xuất huyết, viêm não nhật bản, dại Mục tiêu 1. Trình bày được các thành phần cấu trúc của virus và các chức năng chính của các thành phần cấu trúc đó. 2. Trình bày được 5 giai đoạn cơ bản quá trình nhân lên của virus. 3. Trình bày được 7 hậu quả tương tác khi có sự xâm nhập của virus vào tế bào. 4. Mô tả được đặc điểm sinh học chính của các virus cúm, viêm gan, HIV, sốt xuất huyết, viêm não Nhật Bản...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vi sinh - ký sinh trùng - Bài 4 Bµi 4 §¹i c−¬ng virus. virus cóm, C¸c virus viªm gan, HIV, sèt xuÊt huyÕt, viªm n·o nhËt b¶n, d¹iMôc tiªu 1. Tr×nh bµy ®−îc c¸c thµnh phÇn cÊu tróc cña virus vµ c¸c chøc n¨ng chÝnh cña c¸c thµnh phÇn cÊu tróc ®ã. 2. Tr×nh bµy ®−îc 5 giai ®o¹n c¬ b¶n qu¸ tr×nh nh©n lªn cña virus. 3. Tr×nh bµy ®−îc 7 hËu qu¶ t−¬ng t¸c khi cã sù x©m nhËp cña virus vµo tÕ bµo. 4. M« t¶ ®−îc ®Æc ®iÓm sinh häc chÝnh cña c¸c virus cóm, viªm gan, HIV, sèt xuÊt huyÕt, viªm n·o NhËt B¶n vµ D¹i. 5. Tr×nh bµy ®−îc kh¶ n¨ng g©y bÖnh cña c¸c virus cóm, viªm gan, HIV, sèt xuÊt huyÕt, viªm n·o NhËt B¶n vµ D¹i 6. Tr×nh bÇy ®−îc ph−¬ng ph¸p lÊy bÖnh phÈm ®Ó chÈn ®o¸n c¸c virus cóm, viªm gan, HIV, sèt xuÊt huyÕt, viªm n·o NhËt B¶n vµ D¹i. 7. Nªu ®−îc nguyªn t¾c phßng c¸c bÖnh do virus cóm, viªm gan, HIV, sèt xuÊt huyÕt, viªm n·o NhËt B¶n vµ D¹i g©y ra.1. §¹i c−¬ng virus Virus lµ vi sinh vËt v« cïng nhá bÐ, ch−a cã cÊu t¹o tÕ bµo, míi chØ lµ mét ®¬n vÞsinh häc, biÓu thÞ nh÷ng tÝnh chÊt c¬ b¶n cña sù sèng trong tÕ bµo c¶m thô, cã ®ñnh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù nh©n lªn. A. CÊu tróc ®èi xøng h×nh khèi B. CÊu tróc ®èi xøng h×nh xo¾n C¸c kiÓu cÊu tróc cña virus 471.1. §Æc ®iÓm sinh häc c¬ b¶n1.1.1. H×nh thÓ Virus cã nhiÒu h×nh thÓ kh¸c nhau: h×nh cÇu, h×nh khèi, h×nh sîi, h×nh que, h×nhchïy, h×nh khèi phøc t¹p. H×nh thÓ mçi lo¹i virus rÊt kh¸c nhau nh−ng lu«n æn ®Þnh®èi víi mçi lo¹i virus.1.1.2. CÊu tróc c¬ b¶n CÊu tróc c¬ b¶n cßn ®−îc gäi lµ cÊu tróc chung cña virus. CÊu tróc c¬ b¶n baogåm hai thµnh phÇn chÝnh mµ mçi virus ®Òu ph¶i cã:1.1.2.1. Acid nucleic (AN) Mçi lo¹i virus ®Òu ph¶i cã mét trong hai acid nucleic: hoÆc ARN (acidribonucleic) hoÆc ADN (acid deoxyribonucleic), n»m bªn trong virus, th−êng gäi lµlâi. Nh÷ng virus cã cÊu tróc ADN phÇn lín ®Òu mang ADN sîi kÐp. Ng−îc l¹i, virusmang ARN th× chñ yÕu ë d¹ng sîi ®¬n. C¸c acid nucleic (AN) cña virus chØ chiÕm tõ 1 tíi 2% träng l−îng cña h¹t virusnh−ng cã chøc n¨ng ®Æc biÖt quan träng: − AN mang mäi mËt m· di truyÒn ®Æc tr−ng cho tõng virus. − AN quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng g©y nhiÔm cña virus trong tÕ bµo c¶m thô. − AN quyÕt ®Þnh chu kú nh©n lªn cña virus trong tÕ bµo c¶m thô. − AN mang tÝnh b¸n kh¸ng nguyªn ®Æc hiÖu cña virus.1.1.2.2. Capsid Capsid lµ cÊu tróc bao quanh acid nucleic. B¶n chÊt hãa häc cña capsid lµprotein. Capsid ®−îc t¹o bëi nhiÒu capsomer. Mçi capsomer lµ mét ®¬n vÞ cÊu tróc cñacapsid, s¾p xÕp ®èi xøng ®Æc tr−ng cho tõng virus. C¨n cø vµo c¸ch s¾p xÕp ®èi xøngcña c¸c capsomer, ng−êi ta cã thÓ chia virus thµnh c¸c kiÓu cÊu tróc kh¸c nhau: − Virus cã cÊu tróc ®èi xøng h×nh xo¾n. − Virus cã cÊu tróc ®èi xøng h×nh khèi. − Virus cã cÊu tróc ®èi xøng hçn hîp. Capsid cña virus cã chøc n¨ng quan träng: − B¶o vÖ AN kh«ng cho enzym nuclease vµ c¸c yÕu tè kh¸c ph¸ hñy. − Tham gia vµo sù b¸m cña virus vµo nh÷ng vÞ trÝ ®Æc hiÖu cña tÕ bµo c¶m thô (víi c¸c virus kh«ng cã bao envelop). − Mang tÝnh kh¸ng nguyªn ®Æc hiÖu cña virus. − Gi÷ cho h×nh th¸i vµ kÝch th−íc cña virus lu«n ®−îc æn ®Þnh.481.1.2.3. Enzym Trong thµnh phÇn cÊu tróc cña virus cã mét sè enzym, ®ã lµ nh÷ng enzym cÊutróc nh−: ADN polymerase hoÆc ARN polymerase. Mçi enzym cÊu tróc cã nh÷ng chøcn¨ng riªng trong chu kú nh©n lªn cña virus trong tÕ bµo c¶m thô vµ chóng còng mangtÝnh kh¸ng nguyªn riªng, ®Æc hiÖu ë mçi virus. TÊt c¶ c¸c virus ®Òu kh«ng cã enzymchuyÓn hãa vµ h« hÊp. V× kh«ng cã enzym chuyÓn hãa vµ h« hÊp, nªn: − Virus ph¶i ký sinh tuyÖt ®èi vµo tÕ bµo c¶m thô ®Ó ph¸t triÓn vµ nh©n lªn. − Kh¸ng sinh kh«ng cã t¸c dông víi virus.1.1.3. CÊu tróc riªng CÊu tróc riªng cßn ®−îc gäi lµ cÊu tróc ®Æc biÖt, chØ cã ë mét sè loµi virus nhÊt®Þnh ®Ó thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng ®Æc tr−ng cho virus ®ã. Ngoµi 2 thµnh phÇn cñacÊu tróc chung, ë mét sè virus cßn cã thªm mét sè thµnh phÇn nh−:1.1.3.1. Bao ngoμi (envelop) Mét sè virus bªn ngoµi líp capsid cßn bao phñ mét líp bao ngoµi, ®−îc gäi lµenvelop. B¶n chÊt hãa häc cña envelop lµ mét phøc hîp: protein, lipid, carbohydrat,nãi chung lµ lipoprotein hoÆc glycoprotein. Chøc n¨ng riªng cña envelop: − Tham gia vµo sù b¸m cña virus trªn c¸c vÞ trÝ thÝch hîp cña tÕ bµo c¶m thô. VÝ dô: gp120 cña HIV hoÆc hemagglutinin cña virus cóm. − Tham gia vµo h× ...