Vi sinh - ký sinh trùng - Bài 6

Một số loại Ký sinh trùng đường ruột thường gặp ở việt nam Mục tiêu 1. Mô tả chu kỳ của một số loại ký sinh trùng đường ruột thường gặp ở Việt Nam. 2. Trình bày tác hại của một số loại ký sinh trùng đường ruột thường gặp Việt Nam 3. Mô tả được đặc điểm dịch tễ học của một số loại ký sinh trùng đường ruột thường gặp ở Việt Nam. 4. Nêu được phương pháp chẩn đoán một số loại ký sinh trùng đường ruột thường gặp ở Việt Nam. 5. Trình bày được các...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vi sinh - ký sinh trùng - Bài 6 Bµi 6 Mét sè lo¹i Ký sinh trïng ®−êng ruét th−êng gÆp ë viÖt namMôc tiªu 1. M« t¶ chu kú cña mét sè lo¹i ký sinh trïng ®−êng ruét th−êng gÆp ë ViÖt Nam. 2. Tr×nh bµy t¸c h¹i cña mét sè lo¹i ký sinh trïng ®−êng ruét th−êng gÆp ViÖt Nam 3. M« t¶ ®−îc ®Æc ®iÓm dÞch tÔ häc cña mét sè lo¹i ký sinh trïng ®−êng ruét th−êng gÆp ë ViÖt Nam. 4. Nªu ®−îc ph−¬ng ph¸p chÈn ®o¸n mét sè lo¹i ký sinh trïng ®−êng ruét th−êng gÆp ë ViÖt Nam. 5. Tr×nh bµy ®−îc c¸c nguyªn t¾c vµ c¸c biÖn ph¸p phßng chèng mét sè bÖnh ký sinh trïng ®−êng ruét th−êng gÆp ë ViÖt Nam. Ký sinh trïng ®−êng ruét lµ nh÷ng lo¹i ký sinh trïng phæ biÕn nhÊt ë ViÖt Nam.Trong bµi nµy chØ tr×nh bµy mét sè lo¹i ký sinh trïng ®−êng ruét phæ biÕn vµ g©ynhiÒu t¸c h¹i1. §Æc ®iÓm sinh häc1.1. VÞ trÝ ký sinh Mçi lo¹i ký sinh trïng nãi chung th−êng ký sinh ë mét sè c¬ quan, mét sè béphËn nhÊt ®Þnh cña c¬ thÓ vËt chñ. ThÝ dô: − Ký sinh ë t¸ trµng: giun mãc/giun má. − Ký sinh ë ruét non: giun ®òa, s¸n d©y lîn vµ s¸n d©y bß tr−ëng thµnh. − Ký sinh ë ruét giµ, vïng manh trµng: giun tãc, giun kim. − Ký sinh ë gãc håi manh trµng, ®¹i trµng Sigma vµ trùc trµng: a mÝp (Entamoeba histolytica).1.2. §−êng x©m nhËp cña mÇm bÖnh MÇm bÖnh lµ c¸c trøng giun s¸n, nang Êu trïng, bµo nang x©m nhËp vµo c¬ thÓng−êi b»ng nhiÒu con ®−êng kh¸c nhau mét c¸ch chñ ®éng hoÆc thô ®éng. 85 − Qua ®−êng tiªu hãa: x©m nhËp vµo c¬ thÓ ng−êi mét c¸ch thô ®éng qua con ®−êng ¨n uèng. + Ng−êi bÞ nhiÔm giun ®òa, giun tãc, giun kim, bµo nang a mÝp, Êu trïng s¸n d©y lîn… do ¨n ph¶i trøng cã mang Êu trïng cã lÉn trong rau hoÆc uèng n−íc l· cã trøng mang Êu trïng hoÆc thøc ¨n bÞ « nhiÔm trøng giun s¸n qua giã bôi, ruåi nhÆng... + Ng−êi m¾c s¸n d©y lîn hoÆc s¸n d©y bß tr−ëng thµnh do ¨n ph¶i thÞt lîn hoÆc thÞt bß cã chøa nang Êu trïng s¸n d©y lîn hoÆc nang Êu trïng s¸n d©y bß ch−a ®−îc nÊu chÝn d−íi mäi h×nh thøc. − X©m nhËp vµo c¬ thÓ ng−êi mét c¸ch chñ ®éng: ng−êi bÞ nhiÔm giun mãc / má lµ do Êu trïng cña giun mãc / má xuyªn qua da cña vËt chñ. − X©m nhËp qua tay bÈn vµo miÖng: trøng giun kim.1.3. §−êng th¶i mÇm bÖnh ra m«i tr−êng MÇm bÖnh cña ký sinh trïng ®−êng tiªu hãa ®−îc th¶i ra khái vËt chñ theo®−êng tiªu hãa qua ph©n, tõ ph©n ®−îc th¶i ra ngo¹i c¶nh, ph©n t¸n vµo m«i tr−êng®Êt, n−íc…1.4. §Æc ®iÓm sinh s¶n Tuú theo lo¹i ký sinh trïng mµ cã nh÷ng h×nh thøc sinh s¶n kh¸c nhau. C¸c lo¹igiun s¸n ký sinh ®−êng ruét th−êng cã h×nh thøc sinh s¶n h÷u giíi. §¬n bµo th−êngsinh s¶n v« giíi. C¸c lo¹i giun s¸n ®−êng ruét th−êng sinh s¶n víi sè l−îng rÊt lín. ThÝdô, trong mét ngµy: − Mét giun ®òa c¸i cã thÓ ®Î tíi 200.000 trøng. − Mét giun mãc c¸i cã thÓ ®Î tíi 10.000 - 25.000 trøng. − Mét giun má c¸i cã thÓ ®Î tíi 5.000 - 10.000 trøng. − Mét giun tãc c¸i cã thÓ ®Î tíi 2.000 trøng. − Mét giun kim c¸i cã thÓ ®Î tõ 4.000 - 16.000 trøng C¸c lo¹i giun s¸n ký sinh ®−êng ruét sinh s¶n nhanh vµ nhiÒu lµ mét trong nh÷ngnguyªn nh©n g©y « nhiÔm mÇm bÖnh ë ngo¹i c¶nh, t¨ng kh¶ n¨ng nhiÔm vµ t¸i nhiÔmmÇm bÖnh giun s¸n ®−êng ruét cho ng−êi.1.5. Chu kú1.5.1. §Æc ®iÓm chu kú − Nh×n chung chu kú cña giun ký sinh ë ®−êng ruét (giun ®òa, giun mãc/má, giun tãc, giun kim) rÊt ®¬n gi¶n. Ng−êi Ngo¹i c¶nh86 MÇm bÖnh kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong c¬ thÓ ng−êi mµ b¾t buéc ph¶i cãthêi gian ph¸t triÓn ë ngo¹i c¶nh míi cã kh¶ n¨ng l©y nhiÔm cho ng−êi. §iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó mÇm bÖnh cã thÓ ph¸t triÓn ë ngo¹i c¶nh: nhiÖt ®é thÝchhîp (25 - 300C), Èm ®é thÝch hîp (70 - 80%) vµ oxy. − Chu kú cña s¸n d©y + Muèn thùc hiÖn chu kú, mÇm bÖnh b¾t buéc ph¶i ph¸t triÓn trong vËt chñ trung gian (lîn hoÆc bß). + S¬ ®å chu kú: Ng−êi Ngo¹i c¶nh VËt chñ trung gian (lîn hoÆc bß) + Trøng s¸n d©y kh«ng cÇn ®ßi hái thêi gian ph¸t triÓn ë ngo¹i c¶nh. + Ng−êi lµ vËt chñ chÝnh cña s¸n d©y lîn vµ s¸n d©y bß. Ng−êi còng cã thÓ lµ vËt chñ phô cña s¸n d©y lîn (trong tr−êng hîp ng−êi m¾c bÖnh Êu trïng s¸n d©y lîn do ¨n ph¶i trøng s¸n). Ng−êi kh«ng m¾c bÖnh Êu trïng s¸n d©y bß. − Chu kú cña ®¬n bµo th× mÇm bÖnh kh«ng cÇn thiÕt ph¶i ra ngo¹i c¶nh vÉn ph¸t triÓn vµ g©y bÖnh ®−îc.1.5.2. DiÔn biÕn chu kú cña mét sè giun s¸n ®−êng ruét − Chu kú giun ®òa (Ascaris lumbricoides) + Giun ®òa ®ùc vµ c¸i tr−ëng thµnh ký sinh ë ruét non, sau khi giao hîp, giun c¸i sÏ ®Î trøng. Trøng theo ph©n ra ngo¹i c¶nh, gÆp ®iÒu kiÖn thuËn lîi (nhiÖt ®é, Èm ®é, oxy), trøng giun sÏ ph¸t triÓn thµnh trøng mang Êu trïng. + Ng−êi bÞ nhiÔm giun ®òa lµ do ¨n, uèng ph¶i trøng giun ®òa cã mang Êu trïng. Khi vµo tíi d¹ dµy, Êu trïng giun ®òa tho¸t khái vá trong nhê søc co bãp cña d¹ dµy vµ t¸c ®éng cña dÞch vÞ. Êu trïng xuèng ruét non, chui qua c¸c mao m¹ch ë ruét vµo tÜnh m¹ch m¹c treo ®Ó ®i vÒ gan. Thêi gian qua gan sau 3 - 7 ngµy. Sau ®ã, Êu trïng ®i theo tÜnh m¹ch trªn gan ®Ó vµo tÜnh m¹ch chñ vµ vµo tim ph¶i. Tõ tim ph¶i, Êu trïng theo ®éng m¹ch phæi ®Ó vµo phæi. T¹i phæi, Êu trïng tiÕp tôc ph¸t triÓn tíi giai ®o¹n IV råi di chuyÓn theo c¸c nh¸nh phÕ, khÝ qu¶n ®Ó tíi vïng hÇu häng. Khi ng−êi nuèt, Êu trïng sÏ xuèng ®−ßng tiªu hãa vµ dõng l¹i ë ruét non ®Ó ph¸t triÓn thµnh giun ®òa tr−ëng thµnh. + Thêi gian hoµn thµnh giai ®o¹n chu kú trong c¬ thÓ m ...