Viêm màng não do 'giun lươn'

Bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan do giống Angiostrongylus gây nên. Giống giun này gồm trên 20 loài, ký sinh chủ yếu ở chuột, trong đó có 2 loài gây bệnh ở người. Bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan do Angiostrongylus gây nên càng ngày càng gặp nhiều ở Việt Nam nhưng chúng ta chưa quan tâm nhiều đến nguyên nhân gây bệnh nên còn bỏ sót. Những bệnh nhân được phát hiện ở Việt Nam Bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan do Angiostrongylus cantonensis đã gặp ở Việt Nam...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Viêm màng não do “giun lươn” Viêm màng não do “giun lươn”Bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan do giốngAngiostrongylus gây nên. Giống giun này gồm trên 20loài, ký sinh chủ yếu ở chuột, trong đó có 2 loài gâybệnh ở người. Bệnh viêm màng não tăng bạch cầu áitoan do Angiostrongylus gây nên càng ngày càng gặpnhiều ở Việt Nam nhưng chúng ta chưa quan tâm nhiềuđến nguyên nhân gây bệnh nên còn bỏ sót.Những bệnh nhân được phát hiện ở Việt NamBệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan doAngiostrongylus cantonensis đã gặp ở Việt Nam và đượcgọi tên là “giun lươn não”. Năm 1976 có 2 bệnh nhi (3 tuổivà 7 tuổi) với các triệu chứng sốt, nôn; giật chân, đau cẳngchân, liệt chân, hội chứng màng não dương tính, bạch cầuái toan tăng cao trong máu (29-59%). Năm 2001 có mộttrường hợp giun Angiostrongylus cantonensis ký sinh ởmắt (trong dịch kính). Từ năm 1995 - 2000, tại Bệnh việnNhi Trung ương có 15 bệnh nhân viêm màng não tăng bạchcầu ái toan do A.cantonensis được điều trị. Trong số đó có5/15 bệnh nhân ở Hà Nội, có 3 bệnh nhân dưới 1 tuổi và 3bệnh nhân 12-15 tuổi. Biểu hiện của các bệnh nhân này hầuhết là đau đầu (15/15), 12/15 có sốt, 11/15 có nôn, 8/15 cócổ cứng, thóp phồng với cháu nhỏ có trường hợp li bì, hônmê, tăng trương lực cơ và nôn ra giun. Bạch cầu ái toantrong nước não tủy trung bình 31,5-48,5% và trong máungoại vi trung bình 7,8-21,2%.Năm 2004, phát hiện 5 bệnh nhân (từ 19 tháng đến 10 tuổi)với các triệu chứng sốt, đau đầu, nôn; giật chân, rối loạnphản xạ đầu gối (1 tăng, 4 giảm), liệt chân, hội chứng màngnão (+), bạch cầu ái toan tăng cao trong máu (19-30%) vànước não tủy (62-71%), 3/5 trường hợp có dịch não tủy đụcvà dịch trong; xét nghiệm Elisa với kháng nguyênAngiostrongylus đều dương tính (hiệu giá 1/400 đến1/3.200. Trong đó có 1 bệnh nhi khi chọc nước não tủy thuđược một con giun.Năm 2007, tại TP. Hồ Chí Minh thông báo 1 bệnh nhi nam5 tuổi với chẩn đoán viêm màng não tăng bạch cầu ái toan(90%), nước não tủy trong và hút bắt được một con giunkích thước 15 mm; xét nghiệm Elisa với kháng nguyênAngiostrongylus dương tính. Đặc biệt, năm 2008, đã pháthiện có 4 bệnh nhân (5-9 tuổi) cùng vào Bệnh viện NhiTrung ương trong cùng một thời gian từ 26-28 tháng 7, đặcbiệt có 3 cháu ở cùng một thôn (xã Hùng Vương, thị xã PhúThọ, tỉnh Phú Thọ), cùng chơi với nhau hàng ngày và cùngxuất hiện triệu chứng viêm màng não trong một thời điểm.Các triệu chứng bao gồm: sốt, đau đầu, nôn có (3/4 cháu);hội chứng màng não (+), bạch cầu ái toan tăng cao trongmáu (17,3-73%) và tăng cao trong nước não tủy (64-70%),nước não tủy trong; xét nghiệm ELISA với kháng nguyênAngiostrongylus đều dương tính. Tại địa phương này đã xétnghiệm ốc sên phát hiện rất nhiều ấu trùng, về hình thái họcnghĩ đến ấu trùng Angiostrongylus và sẽ thẩm định loàibằng sinh học phân tử. Cũng năm 2008, tại Khoa thần kinhBệnh viện Bạch Mai, Hà Nội chúng tôi gặp bệnh nhân 56tuổi (quê ở Hà Nam) bị viêm màng não có tăng bạch cầu áitoan và có ELISA dương tính với Angiostrongylus. Điều trịđặc hiệu “giun lươn não”, có kết quả bạch cầu trong nướcnão tủy giảm từ 500 xuống còn 50/mm3 và tiến triển lâmsàng tốt.Angiostrongylus phát triển như thế nào?Giun trưởng thành ký sinh trong phổi chuột, đẻ trứng vàtrứng nở ấu trùng theo phế quản và khí quản lên hầu rồixuống ruột và theo phân ra ngoài môi trường. Vật chủ trunggian là ốc ăn phải ấu trùng hoặc tự ấu trùng xâm nhập vàoốc để phát triển. Khi vật chủ chính là chuột ăn phải vật chủtrung gian có ấu trùng, ấu trùng này sẽ xuyên qua thànhruột vào máu và mạch bạch huyết để di chuyển lên não, cóthể phát triển trưởng thành tại đó và rời não để tới phổi pháttriển, đẻ trứng và trứng nở ấu trùng để tiếp tục chu kỳ pháttriển mới. Do đó có tên là “giun phổi chuột”. Thời gian từkhi nhiễm ấu trùng tới khi có giun trưởng thành mấtkhoảng 40 ngày. Một số vật chủ như ếch, tôm, cua ăn phảiốc hoặc rau có ấu trùng, các ấu trùng này cư trú trong cơ vàtổ chức của vật chủ mà không phát triển thành giun trưởngthành (đây gọi là vật chủ chứa = paratenic host), giun nonnày có khả năng gây nhiễm cho vật chủ chính thích hợpkhác. Người nhiễm Angiostrongylus do ăn phải ấu trùngtrong ốc hoặc rau hoặc vật chủ chứa.Biểu hiện bệnh: Ở người, giun vào não và gây viêm màngnão tăng bạch cầu ái toan với các triệu chứng sốt, đau đầudữ dội, kèm nôn và buồn nôn, cứng gáy, co giật, liệt nhẹ,song thị, hoặc lác mắt là các triệu chứng thường gặp. Giunkhông chỉ xuất hiện trong dịch não tủy mà có thể có ở trongtiền phòng hay thủy tinh thể của mắt và có thể ở trong độngmạch phổi. Đặc biệt bạch cầu ái toan tăng cao trong máungoại vi và trong dịch não tủy.Xác định bệnh và điều trị: Đứng trước bệnh nhân viêmmàng não, cần xét nghiệm công thức bạch cầu. Nếu cóbạch cầu ái toan tăng cao trong máu ngoại vi hay nước nãotuỷ, chúng ta cần lấy máu làm chẩn đoán huyết thanh học.Thường dùng phản ứng Elisa với kháng nguyên đặc hiệucủa Angiostrongylus cantonensi ...