Viêm thuyên tắc mạch máu – hậu quả tất yếu của nghiện thuốc lá nặng (Kỳ 1)

Viêm thuyên tắc mạch máu (thromboangiitis obliterans) hay còn gọi là Bệnh Buerger là hậu quả tất yếu của nghiện thuốc lá nặng. Bệnh gây tàn tật và ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống. Hiện nay tần xuất bệnh giảm dần ở Mỹ và các nước phương Tây do kết quả của các chiến dịch phòng chống thuốc lá trước đây. Nhưng tại các nước vùng Trung Đông và Viễn Đông, bệnh đang xuất hiện ngày càng nhiều ở tỷ lệ thuận với số người nghiện thuốc lá ngày càng tăng trong dần.1. Bệnh Buerger (Viêm thuyên...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Viêm thuyên tắc mạch máu – hậu quả tất yếu của nghiện thuốc lá nặng (Kỳ 1) Viêm thuyên tắc mạch máu – hậu quả tất yếu của nghiện thuốc lá nặng (Kỳ 1) Viêm thuyên tắc mạch máu (thromboangiitis obliterans) hay còn gọi làBệnh Buerger là hậu quả tất yếu của nghiện thuốc lá nặng. Bệnh gây tàn tật vàảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống. Hiện nay tần xuất bệnh giảm dần ởMỹ và các nước phương Tây do kết quả của các chiến dịch phòng chống thuốc látrước đây. Nhưng tại các nước vùng Trung Đông và Viễn Đông, bệnh đang xuấthiện ngày càng nhiều ở tỷ lệ thuận với số người nghiện thuốc lá ngày càng tăngtrong dần. 1. Bệnh Buerger (Viêm thuyên tắc mạch máu) là gì? - Bệnh Buerger là bệnh lý thường gặp ở động mạch, tĩnh mạch tay hoặcchân. Bệnh Buerger có đặc điểm là sự phối hợp của phản ứng viêm và cục máuđông trong lòng mạch máu khiến lưu lượng máu bị suy giảm dẫn đến tổn thươngvà huỷ hoại mô, sau cùng là nhiễm trùng và hoại tử. Bệnh Buerger thường khởiphát ở bàn tay và bàn chân sau đó lan rộng đến những vùng khác của chi. - Bệnh Buerger hiện ít gặp ở Mỹ, nhưng lại gặp thường hơn ở vùng TrungĐông và Viễn Đông. Bệnh xảy ra nhiều nhất ở nam từ 20 đến 40, trong khi sốlượng bệnh nhân nữ cũng đang ngày càng tăng. Hầu như tất cả bệnh nhân đượcchẩn đoán bệnh Buerger đều hút thuốc hoặc dùng các sản phẩm chứa nicotine, nhưkẹo sing-gum có nicotine…. Bỏ tất cả các loại thuốc lá là con đường duy nhất đểchặn đứng bệnh Buerger. Ở những người không bỏ được thuốc lá, cắt đoạn mộtphần hoặc toàn bộ chi có thể cần phải thực hiện ở giai đoạn sau cùng. 2. Triệu chứng và dấu hiệu Triệu chứng và dấu hiệu của bệnh Buerger bao gồm: - Đau, yếu cẳng chân và bàn chân, hoặc cẳng tay và bàn tay - Sưng bàn tay, bàn chân - Đi khập khiễng gián cách (intermittent claudication) - Ngón tay và ngón chân tím tái khi bị lạnh (Hiện tượng Raynaud) - Các vết loét ở ngón tay và ngón chân 3. Nguyên nhân Bệnh Buerger xảy ra do viêm các động mạch và tĩnh mạch ở cánh tay vàcẳng chân. Các tế bào viêm và đôi khi các huyết khối (cục máu đông) hình thànhở mạch máu, chặn dòng chảy của máu đến và máu đi ở chân tay người bệnh. Giảmlưu lượng máu sẽ khiến các mô ở tay chân không nhận đủ oxygen và các chất dinhdưỡng để duy trì hoạt động. Điều này đưa đến các triệu chứng và dấu hiệu củabệnh Buerger, bắt đầu bằng đau và yếu các ngón tay, ngón chân rồi sau đó lanrộng đến các bộ phận khác của cánh tay và cẳng chân. Hiện chưa biết rõ điều gì đãkhởi động cho phản ứng viêm và hình thành huyết khối, các nhà nghiên cứu chorằng có thể do thuốc lá kích thích yếu tố miễn dịch tế bào làm viêm và gây tổnthương thành mạch. 4. Yếu tố nguy cơ Hút thuốc lá làm tăng rất cao nguy cơ bệnh Buerger. Người nghiện thuốc lánặng rất dễ mắc bệnh. Bệnh xảy ra khi dùng bất cứ dạng thuốc lá nào kể cả xì gàvà thuốc lá nhai. Hiện giờ vẫn chưa rõ thuốc lá tác động ra sao để làm tăng nguycơ bệnh nhưng hầu như tất cả những người được chẩn đoán bệnh Buerger đều códùng thuốc lá. Tỉ lệ mắc bịnh cao nhất ở vùng Trung Đông và Viễn Đông là nơi cónhiều người nghiện thuốc lá nhất. Bangla Desh hiện là quốc gia có tỷ lệ mắc bệnhtrong dân cao nhất thế giới do người dân, theo tập quán, nghiện nặng một loạithuốc lá thô tự trồng và tự chế biến. 5. Khi nào cần đi khám bệnh? Khi bạn có những triệu chứng và dấu hiệu gợi ý bệnh Buerger: tê tay chân,yếu tay chân, tay chân lạnh hơn bình thường, đi khập khiễng gián cách. 6. Tầm soát và chẩn đoán Bác sĩ sẽ hỏi bạn về triệu chứng và dấu hiệu. Không một xét nghiệm nào cóthể xác định chính xác bạn có bị bệnh hay không. Bác sĩ sẽ chỉ định một số xétnghiệm để hướng đến chẩn đoán, và phân biệt với những bệnh lý khác. Các xétnghiệm này có thể bao gồm: a- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm có thể tìm thấy trong máu một số chất(kháng thể) giúp ta loại trừ những bệnh lý khác gây triệu chứng và dấu hiệu tươngtự. Ví dụ, xét nghiệm máu có thể giúp loại trừ bệnh xơ cứng bì, lupus, các rối loạnđông máu, đái tháo đường… b- Dấu hiệu Allen: Bệnh nhân nắm chặt bàn tay. Bác sĩ dùng bàn tay mìnhxiết chặt cổ tay người bệnh. Sau đó, bệnh nhân mở lòng bàn tay và bác sĩ cũngbuông tay mình khỏi cổ tay bệnh nhân. Dựa trên thời gian phục hồi màu sắc ở bàntay bệnh nhân, sơ bộ có thể đánh giá lưu lượng của các mạch máu. Máu đến bàntay một cách chậm chạp là dấu hiệu gợi ý cho bệnh Buerger. c- Chụp động mạch: Chụp động mạch, còn gọi là chụp mạch máu, giúpthầy thuốc hiểu rõ tình trạng của các động mạch. Bác sĩ tiêm cản quang vào độngmạch sau đó chụp Xquang hoặc dùng các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác. Cácchỗ tắc nghẽn trong lòng động mạch sẽ được phát hiện ngay. Bác sĩ có thể chỉ địnhchụp động mạch cản quang ở cả hai tay lẫn hai chân ngay cả khi bạn chưa có triệuchứng của bệnh. Bệnh Buerger thường gây tổn thương ở nhiều chi, chụp độngmạch sẽ giúp phát hiện sớm tổn thương hầu có kế hoạch điều trị kịp thời trước khicác dấu hiệu và triệu chứng xảy ra. Siêu âm Doppler mạch máu, chụp MSCT 64, chụp động mạch xoá nền kỹthuật số (DSA) … là những phương pháp mới để chẩn đoán bệnh Buerger. 7- Biến chứng Khi bệnh nặng hơn, lưu lượng máu đến các chi sẽ giảm. Do tắc nghẽn tạiđộng mạch, máu khó đến được các đầu ngón tay và ngón chân. Các mô khôngnhận đủ máu sẽ thiếu oxy và chất dinh dưỡng để sống còn. Hoại tử vùng da và môở đầu ngón tay, ngón chân sẽ xảy ra. Các dấu hiệu và triệu chứng hoại tử là: da đổimàu xanh đen, mất cảm giác ở ngón bị tổn thương và bốc mùi hôi thối. Hoại tử làmột tình trạng nghiêm trọng đòi hỏi phải cắt bỏ ngón tay hoặc ngón chân tươngứng. 8. Điều Trị a. Cai thuốc lá dưới mọi hình thức - Khi được chẩn đoán bệnh Buerger, bệnh nhân cần bỏ thuốc lá để ch ...