Việt Nam môi trường và cuộc sống - Phần 26

Phát huy vai trò của cộng đồng trong việc giải quyết xung đột môi trườngTrong cuộc sống, tình trạng xung đột nảy sinh khi việc phân chia lợi ích không thỏa đáng, hoặc giữa các bên có tranh chấp về lợi ích hoặc có sự bất đồng quan điểm. Xung đột môi trường là một dạng xung đột xã hội liên quan đến hoạt động quản lý, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường. Bất kỳ một xung đột môi trường nào cũng xuất phát từ vấn đề quyền lợi, xuất hiện các đương sự đối lập...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Việt Nam môi trường và cuộc sống - Phần 26Việt Nam môi trường và cuộc sống Phát huy vai trò của cộng đồng trong việc giải quyết xung đột môi trườngTrong cuộc sống, tình trạng xung đột nảy sinh khi việc phân chia lợi ích khôngthỏa đáng, hoặc giữa các bên có tranh chấp về lợi ích hoặc có sự bất đồng quanđiểm. Xung đột môi trường là một dạng xung đột xã hội liên quan đến hoạt độngquản lý, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường. Bất kỳ một xung đột môitrường nào cũng xuất phát từ vấn đề quyền lợi, xuất hiện các đương sự đối lập vàđều có thể giải quyết. Tuy nhiên điều quan trọng là ngăn chặn chứ không phải đểxung đột xảy ra mới giải quyết.Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn tới mâu thuẫn và xung đột như:Thiếu thông tin - bỏ qua thông tin:Những nguyên nhân xung đột môi trường có thể là do sự khai thác quá mức hoặclạm dụng tài nguyên môi trường và các chức năng môi trường, do tài nguyên môitrường đang ngày càng cạn kiệt. Nguyên nhân chính trong các vấn đề tranh chấpmôi trường là sự cạnh tranh nguồn tài nguyên, sự khác nhau về giá trị nhân vănliên quan đến giá trị tương đối của tài nguyên, sự hiểu biết không đầy đủ về chiphí, lợi ích và nguy cơ trong các hoạt động.Việt Nam môi trường và cuộc sốngVụ xây dựng bãi rác Kiêu Kỵ, Gia Lâm đã gây nên không khí căng thẳng do thiếuthông tin cho những người dân địa phương trước khi tiến hành Dự án, đã khiến cónhững phản ứng nghiêm trọng. Khi tìm hiểu nguyên nhân thì các nhà quản lý mớibiết rằng người dân nơi đây không được thông báo hay có một chút thông tin nàovề việc xây dựng Dự án này ngay trên mảnh đất quê hương họ. Do sự cố tại bácrãi Nam Sơn, Sóc Sơn nên hàng trăm xe rác từ thành phố Hà Nội đã ùn ùn đổ rácvề bãi rác Kiêu Kỵ gây nên quá tải cho bãi rác này. Nước rác không được xử lý đãtràn ra sông Cồn Bây gây ô nhiễm nguồn nước, làm cá tôm chết hàng loạt. Mùikhó chịu của bãi rác đã làm ô nhiễm môi trường trầm trọng, ảnh hưởng trực tiếpđến sức khỏe của người dân sống quanh vùng. Sau sự việc này, nhân dân xã KiêuKỵ đã có bản kiến nghị 8 điểm gửi lên các cấp có thẩm quyền trong đó có một sốđiều như: bồi thường cho những người dân sống gần khu bãi rác do việc ô nhiễmgây ra (vì nhà dân gần nhất chỉ cách bãi rác có 300m), thường xuyên kiểm tra mứcđộ ô nhiễm nguồn nước nhưng sau một thời gian dài vẫn chưa được giải quyết.Đặc biệt chính sách hỗ trợ cho vùng bị ảnh hưởng của bãi rác vẫn còn đang tronggiai đoạn bàn bạc, nghiên cứu. Do bất bình nên những người dân ở đây đã dựnglều bạt, chặn đường các xe rác, không cho đổ rác vào bãi rác dẫn đến việc chínhquyền địa phương phải tổ chức cưỡng chế giải tỏa; vụ việc kéo dài, đông đảo bàcon địa phương đã kéo lên khiếu nại vượt cấp ở Ủy ban nhân dân thành phố HàNội. Mặc dù mâu thuẫn trước mắt đã được giải quyết nhưng vẫn chưa hoàn toànthỏa đáng, vì người dân cho rằng việc cưỡng chế giải tỏa dù sao cũng chỉ là giảipháp tạm thời, trong khi chưa có giải pháp công nghệ cao để xử lý triệt để rác thảithì nó vẫn đã, đang và sẽ ảnh hưởng trực tiếp, thường xuyên và lâu dài đến cuộcsống của chính họ và họ là những người phải chịu thiệt thòi trước lợi ích chungcủa cả cộng đồng. Nếu việc thông tin được đảm bảo một cách kịp thời, các vấn đềđược các cấp có thẩm quyền giải quyết một cách nhanh chóng, các thủ tục h ànhchính bớt rườm rà và có sự thống nhất giữa các cơ quan chức năng với người dânthì có thể các xung đột trên đã không xảy ra.Việt Nam môi trường và cuộc sốngChính vì vậy, một trong những yếu tố đầu tiên trong hàng loạt biện pháp quản lýxung đột môi trường là sự cần thiết phải giao lưu thông tin, khuyến khích nhữngngười cùng tham gia dự án trao đổi với nhau, chia sẻ thông tin, quyền lợi, giúp chocác bên tham gia hiểu nhau hơn, xác định được vị thế và quyền lợi của nhau.Thiếu sự tham gia đóng góp của cộng đồng:Khi xem xét nguyên nhân trong nhiều cuộc xung đột môi trường thì sự thiếu quantâm đến ý kiến của cộng đồng dân cư là nguyên nhân cơ bản. Sự tham gia của cáccộng đồng không những đảm bảo được lợi ích của các cộng đồng, mà còn có thểphát huy được những kiến thức bản địa của các cộng đồng phục vụ cho phát triển.Kinh nghiệm cho thấy, thiếu sự tham gia của các cộng đồng thì khó có thể giảiquyết được mâu thuẫn giữa bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế - xã hội. Ví dụnhư sự hoạt động kém hiệu quả trong những năm đầu của Dự án 747 ổn định dâncư, phát triển kinh tế - xã hội vùng chuyển dân sông Đà. Do không có sự tham giacủa cộng đồng trong việc lập Dự án nên đã làm nảy sinh ra nhiều xung đột dongười dân không thỏa mãn với mức đền bù mà Ban Quản lý Dự án đưa ra hoặckhông chịu di dời vì lý do giữ đất. Điều quan trọng ở đây là thiếu sự tham gia củacộng đồng mà đại diện cho họ là chính quyền địa phương. Nếu như Ban Quản lýbiết kết hợp với cộng đồng dân cư nơi xây dựng Dự án, đưa ra những giải pháp tốiưu để giải quyết xung đột, thì sẽ giảm được những mâu thuẫn không đáng có vàtăng khả năng thàn ...