Vũ trụ và con người

Từ thời xa xưa, nhân loại quan sát bầu trời để phát hiện những hiện tượng thiên văn mà họ cho là liên quan đến số mệnh con người. Vũ trụ được thần thánh hóa, mỗi ngôi sao sáng trên trời là một vị thần và tương ứng với một bậc vĩ nhân trên trần gian.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vũ trụ và con người Vũ trụ và con người Từ thời xa xưa, nhân loại quan sát bầu trời để phát hiện những hiệntượng thiên văn mà họ cho là liên quan đế n số mệnh con người. Vũ trụ đượcthần thánh hóa, mỗi ngôi sao sáng trên trời là một vị thần và tương ứng vớimột bậc vĩ nhân trên trần gian. Đối với các nhà thiên văn Trung Qu ốc, vùngtrời xung quanh Thiên cực Bắc trong đó có những ngôi sao tượng trưngnhững nhân vật cuả hoàng thất, chính là hình ảnh cuả Tử Cấm Thành xâytrên trái đấ t từ đờ i nhà Minh. Trong hàng chục th kỷ, ranh giới giữa thiên văn học và ngành chiêm tinhkhông được phân biêt rõ rêt. Cu n “Đại Viêt Sử ký toàn Thư” k lại những sự kiên ̣ ̣ ̣ ̣lịch sử xen l n với những hiên tượng nhât thực, nguyêt thực, sao ch i, sao băng ̣ ̣ ̣cùng với những thiên tai x y ra trên trái đat. Các nhà thiên văn đời xưa quan sát tı̉mı̉ b u trời và phát hiên cả những ngôi sao đôt nhiên xu t hiên và chı̉ nhı̀n th y ̣ ̣ ̣b ng m t thường trong môt vài tháng. Họ gọi những ngôi sao phù du này là “sao ̣khách”, dường như tạt qua thăm trái đat r i lại bi n đi. Thât ra, đây là những “sao ̣siêu m ́ i” đang k t li u cuôc đời thông qua những vụ n làm ngôi sao b ng sáng ̣trưng trên b u trời . Những dữ liêu liên quan đen hiên tượng sao siêu mới trong ̣ ̣thời gian vừa mới bùng n đã cung c p những thông tin quý giá cho các nhà thiênvăn vât lý ngày nay đe nghiên cứu quá trı̀nh ti n hóa cuả những ngôi sao . ̣ V t tı́ch cuả ngôi sao siêu mới do các nhà thiên văn Trung Qu c phát hiên ̣năm 1054. H i đó, ngôi sao bùng n nên b ng xu t hiên giữa ban ngày trong 3 tu n ̣l li n. Sự kiên thiên văn này x y ra cách xa trái đat khoảng 6000 năm ánh sáng và ̣đã được ghi chép tường tân trong những sách sử phương Đông. Ngày nay, tàn dư ̣cuả vụ n sao năm 1054 được phát hiên trong kı́nh thiên văn dưới dạng môt tinh ̣ ̣vân (Tinh vân con Cua). Ngôi sao nay đã t t, nhưng v n phóng ra những lu ng khı́sáng ngời với t c độ hàng nghı̀n kilomet/giây cùng với những hạt electron chuy nđông nhanh g n b ng ánh sáng. Tinh vân con Cua ti p tục phát ra những bức xạ vô ̣tuy n và quang học r t mạnh, tương tự như những bức xạ trong máy gia t csynchroton (Hı̀nh Hubble Space Telescope, HST). Các nhà thiên văn thời xưa căn cứ vào sự chuy n đông tu n hoàn cuả những ̣thiên th đe làm lịch. Những thuy t vũ trụ quan cũng được đe câp tới trong bộ sách ̣“Thiên văn Lục” cuả Trung Qu c vi t vào th kỷ 5, tuy hãy còn đượm tı́nh siêuhı̀nh. Thiên văn học phương Đông, chủ y u dựa trên những quan sát b ng m tthường, đã đạt được r t sớm những thành tı́ch đáng k , nhưng bị chững lại vı̀không có cơ sở vững ch c cuả toán học và cuả những k t quả quan sát b ng kı́nhthiên văn. Tại Châu u, thuy t “địa tâm” cho trái đat là trung tâm cuả vũ trụ được coi làphù hợp với tư tưởng cuả Thiên Chúa giáo, nên đã th ng trị trong hơn môt chục ̣th kỷ. Phải đợi đen th kỷ 16 khi ngành khoa học tự nhiên b t đau phát tri n,Copernicus mới đe xu t thuy t “nhât tâm”, cho măt trời là thiên th n m ở trung ̣ ̣tâm cùng với trái đat và các hành tinh di u hành xung quanh. Thuy t này tỏ ra làđúng, nhưng lại mâu thu n với quan niêm cuả Nhà thờ Thiên Chúa Giáo h i đó nên ̣bị gán là dị giáo. Cách đây 400 năm, Galileo Galilei là người tiên phong sử dụng kı́nh thiên vănđe quan sát b u trời . Tuy chi c kı́nh hãy còn đơ n sơ, nhưng đã giúp Galileo đạtđược những k t quả làm đảo lôn quan niêm vũ trụ quan ở th kỷ 17. Vũ trụ hóa ra ̣ ̣không phải là b t di b t dịch, hệ măt trời cũng chı̉ l ...