VUA QUANG TRUNG VÀ VẤN ÐỀ NỘI TRỊ

Quách Tấn, Quách Giao Nhà Tây Sơn VUA QUANG TRUNG VÀ VẤN ÐỀ NỘI TRỊPhần đất thuộc Vua Thái Ðức, Vua Quang Trung đã được minh định ngay sau khi có sự bất hòa giữa hai anh em: từ Hải Vân Quan trở vô là của Vua Thái Ðức. Từ Hải Vân Quan trở ra là của Vua Quang Trung.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
VUA QUANG TRUNG VÀ VẤN ÐỀ NỘI TRỊ Quách Tấn, Quách Giao Nhà Tây Sơn VUA QUANG TRUNG VÀ VẤN ÐỀ NỘI TRỊPhần đất thuộc Vua Thái Ðức, Vua Quang Trung đã được minh định ngaysau khi có sự bất hòa giữa hai anh em: từ Hải Vân Quan trở vô là của VuaThái Ðức. Từ Hải Vân Quan trở ra là của Vua Quang Trung. Nước nhà tuyhai trên thực tế nhưng vẫn là một trên danh nghĩa: hai miền Nam Bắc vẫnlấy niên hiệu Thái Ðức.Khi Vua Quang Trung lên ngôi Hoàng Ðế, nhất là sau khi chiến thắng quânThanh, Bắc Nam mới trở thành hai nước riêng biệt, không xâm lấn lãnh thổnhau cũng không can thiệp nội bộ nhau.Tháng 2 năm Kỷ Dậu (1789), giao phó việc cai trị Bắc Hà cho Ngô Văn Sở,Ngô Thời Nhậm, Vua Quang Trung trở về Phú Xuân, lo sửa sang việc nước.1. HÀNH CHÍNHChọn kinh đô.Vua Quang Trung đã có ý đóng đô tại Nghệ An từ lúc còn làm Bắc BìnhVương. Nhà vua đã nhờ La Sơn Phu Tử chọn đất để lập đô. Ban đầu nhà vuađịnh chọn Phù Thạch trên sông Lam, gần núi Nghĩa Liệt, sau đổi ra YênTrường (Vinh), cuối cùng chọn Dũng Quyết tức vùng núi Phượng Hoàng.Ðịa thế hùng hiểm.Phía Nam có sông Cồn Mộc và Sông Lam, phía đông bắc có núi PhượngHoàng.Ðều là hào và thành thiên nhiên che chở cho kinh thành.Thành không rộng mấy. Bắc Nam chỉ dài chừng 300 mét. Ðông Tây dàichừng 450 mét. Ðó là nội thành. Ngoại thành chưa xây.Thành Nghệ An gọi là Phượng Hoàng Trung Ðô.Cải thành Thăng Long là Bắc Thành.Vì Phượng Hoàng thành chưa xây xong, nên Vua Quang Trung về ngự tạinúi Phú Xuân suốt thời gian trị vì.Tổ chức chánh quyền trung ương.Vua Quang Trung có ba bà vợ chính thức:- Bà họ Phạm[73] ở thôn Phú Phong, huyện Tuy Viễn (Bình Khê), phủ QuyNhơn, mất sớm, sanh hạ được hai trai là Nguyễn Quang Thùy và NguyễnQuang Bàn.Bà họ Phạm mất rồi, nhà vua kết duyên cùng bà họ Bùi ở thôn Xuân Hòa(Bình Khê). Bà họ Bùi là mẹ của Nguyễn Quang Toản, Nguyễn QuangThiệu, Nguyễn Quang Khanh và hai người con gái.- Ngọc Hân công chúa mới có một con.Quang Thùy và Quang Bàn lúc bấy giờ đã 17, 18 tuổi.Quang Toản mới 9, 10 tuổi.Con Ngọc Hân mới 2 tuổi.Vua Quang Trung phong bà họ Bùi làm Chánh Cung Hoàng Hậu, bà NgọcHân làm Bắc Cung Hoàng Hậu và lập Nguyễn Quang Toản làm Thái tử.Bà họ Phạm được truy phong là Nhân Cung Ðoan Tĩnh Trinh Thục NhưThuần Vũ Hoàng Chánh Hậu, phong cho Quang Thùy làm Khanh CôngLĩnh Bắc Thành, Tiết Chế Thủ Bộ Chư Quân, phong cho Nguyễn QuangBàn làm Tuyên Công Lĩnh Thanh Hóa Ðốc Trấn, Tổng Lý Quân Dân SựVụ.Nguyễn Quang Thùy đã được Vua Càn Long phong là An Nam QuốcVương Thế Tử. Vua Quang Trung sai sứ đem biểu sang tâu rằng Thùy làcon dòng thứ.Càn Long nghe theo, phong Toản làm An Nam Quốc VươngThế Tử thay Thùy. Có người bất bình, ngỏ ý cùng Nguyễn Quang Thùy,Thùy nói:- Em tôi hay tôi làm Thái tử cũng thế thôi. Ðiều cốt yếu là làm thế nào chonước Ðại Nam được mỗi ngày mỗi thêm giàu mạnh, nhà Tây Sơn mỗi ngàymỗi thêm vững bền, là tốt.Hàng trí thức đương thời khen là đại nhân.Quan chế vẫn tương tợ như cũ. Ðại khái trên thì có Tam công là Thái Sư,Thái phó, Thái bảo; Tam cô là Thiếu sư, Thiếu phó, Thiếu bảo, Ðại chủngtể, Ðại tư đồ, Ðại tư mã, Ðại tư không; Ðại đô đốc, Ðại đô hộ. Lại có Trungthư sảnh, Trung thư lệnh, Lục bộ Thượng thư... Thị lang, Tư vụ...Tổ chức hành chính địa phương.Ðời nhà Lê nước chia làm 13 trấn: Sơn Nam, Sơn Tây, Kinh Bắc, HảiDương, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hưng Hóa, Lạng Sơn, An Bang, ThanhHóa, Nghệ An, Thuận Hóa, Quảng Nam.Ðời Quang Trung, trấn Quảng Nam thuộc về Vua Thái Ðức, Vua QuangTrung chia Sơn Nam ra làm hai thành Sơn Nam Hạ và Sơn Nam Thượng.Trấn chia làm nhiều phủ; Phủ chia làm nhiều huyện; Huyện chia làm nhiềutổng; Tổng chia làm nhiều xã; Xã chia làm nhiều thôn.Trấn thì có Trấn Thủ (võ) và Hiệp Trấn (Văn) điều khiển. Phủ, Huyện thì cóTri phủ, Tri huyện cùng chức Phân tri coi việc kiện cáo, chức Phân xuất coiviệc binh lương. Tổng thì có Chánh tổng, Phó tổng. Xã thôn thì có Xãtrưởng, Thôn trưởng.2. QUÂN SỰTổ chức quân đội.Theo các triều đại trước, quân đội gồm có 5 quân. Trung, Tiền, Tả, Hữu,Hậu. Vua Quang Trung tổ chức thêm những đội quân đặc biệt, gọi Tả Bật,Hữu Bật, Ngũ Chế, Càn Thanh, Thiên Cán, Thiên Trường, Hổ Ðôn, Hổ Hầu,Thị Lân, Thị Loan.Mỗi quân gồm 5 bậc là Sư, Lữ, Tốt, Lượng, Ngũ như xưa.Ở các phủ, huyện, quân đội lại chia ra từng đạo, cơ và đội.Ðạo thống cơ, cơ thống đội.Tất cả đều ở dưới quyền viên võ Phân xuất.Triều Vua Thái Ðức thì lính mộ chớ không bắt.Vua Quang Trung dùng chính sách cưỡng bách.Ðể tiện việc kiểm soát trong khi bắt lính, nhà vua đặt ra tín bài.Tín bài là một chiếc thẻ, một phía thì ghi tánh danh, quản chỉ và dấu lăn tayhay chữ ký của chủ nhân chiếc thẻ, một phía có đóng dấu ấn có bốn chữQuốc gia đại tín. Người nào không có tín bài thì bị bắt sung vào phòng dịch.Nhà vua còn đặt ra hộ tịch, chia dân ra làm bốn hạng: từ 9 đến 17 tuổi gọi làVị Cập cách hạng; từ 18 đến 55 tuổi gọi là Tráng hạng; từ 56 đến 60 tuổi gọilà ...