Xác định đột biến gen CYP1B1 trên bệnh nhân glôcôm bẩm sinh nguyên phát bằng kĩ thuật giải trình tự gen

Nghiên cứu này nhằm xác định đột biến gen CYP1B1 trên bệnh nhân glôcôm bẩm sinh nguyên phát Việt Nam bằng kỹ thuật giải trình tự. Kết quả cho thấy, 4/15 (26,7%) bệnh nhân có đột biến điểm trên gen CYP1B1 trong đó 3 bệnh nhân có đột biến dị hợp tử Gln86Lys (01 bệnh nhân có đột biến kết hợp với đột biến Val198Ile, 02 bệnh nhân có đột biến kết hợp với SNP-Arg48Gly, Ala119Ser trên exon 2 và Leu432Val trên exon 3). Một bệnh nhân có đột biến dị hợp tử Asp218His kết hợp với đột biến thay thế acid amin (missense) Glu229Lys trên exon 2. Đột biến Gln86Lys và Asp218His trên exon 2 là các đột biến mới chưa được công bố, trong khi đó 2 đột biến missense (Val198Ile và Glu229Lys) và các SNP đã được công bố.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xác định đột biến gen CYP1B1 trên bệnh nhân glôcôm bẩm sinh nguyên phát bằng kĩ thuật giải trình tự genTẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCXÁC ĐỊNH ĐỘT BIẾN GEN CYP1B1 TRÊN BỆNH NHÂN GLÔCÔMBẨM SINH NGUYÊN PHÁT BẰNG KĨ THUẬT GIẢI TRÌNH TỰ GENNguyễn Sơn Tùng1, Trần Thu Hà1,2,Trần Huy Thịnh1, Tạ Thành Văn1, Trần Vân Khánh11Trung tâm Nghiên cứu Gen – Protein, Trường Đại học Y Hà Nội2Bệnh viện Mắt Trung ươngGlôcôm bẩm sinh nguyên phát là bệnh lý di truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường, đã được xác định cóliên quan với đột biến gen CYP1B1. Bệnh là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở trẻ em.Việc phát hiện đột biến CYP1B1 trên bệnh nhân glôcôm bẩm sinh nguyên phát là rất cần thiết, cấp bách đểtạo điều kiện tư vấn di truyền cho người lành mang gen bệnh. Đột biến gen CYP1B1 chủ yếu là đột biếnđiểm trên exon 2 và exon 3. Tuy nhiên, tỷ lệ phát hiện đột biến CYP1B1 thay đổi cho từng chủng tộc, ở ChâuÁ tỷ lệ này từ 17,2% đến 33,3%. Ở Việt Nam, hiện nay chưa có nghiên cứu nào xác định đột biến genCYP1B1 trên bệnh nhân glôcôm bẩm sinh nguyên phát. Nghiên cứu này nhằm xác định đột biến genCYP1B1 trên bệnh nhân glôcôm bẩm sinh nguyên phát Việt Nam bằng kỹ thuật giải trình tự. Kết quả chothấy, 4/15 (26,7%) bệnh nhân có đột biến điểm trên gen CYP1B1 trong đó 3 bệnh nhân có đột biến dị hợp tửGln86Lys (01 bệnh nhân có đột biến kết hợp với đột biến Val198Ile, 02 bệnh nhân có đột biến kết hợp vớiSNP-Arg48Gly, Ala119Ser trên exon 2 và Leu432Val trên exon 3). Một bệnh nhân có đột biến dị hợp tửAsp218His kết hợp với đột biến thay thế acid amin (missense) Glu229Lys trên exon 2. Đột biến Gln86Lys vàAsp218His trên exon 2 là các đột biến mới chưa được công bố, trong khi đó 2 đột biến missense (Val198Ilevà Glu229Lys) và các SNP đã được công bố.Từ khóa: Bệnh glôcôm bẩm sinh nguyên phát, gen CYP1B1, đột biến genI. ĐẶT VẤN ĐỀGlôcôm bẩm sinh nguyên phát là tình trạngnhiễm sắc thể số 2, gồm 3 exon và 2 intron.Gen CYP1B1 quy định tổng hợp proteintăng nhãn áp do sự phát triển bất thường củaCYP1B1 (một phân họ của enzym cytochrombán phần trước nhãn cầu. Tuy hiếm gặpP450), đóng vai trò trong việc hình thành cácnhưng bệnh thường xảy ra ở hai mắt (65 -cấu trúc ở phía trước của mắt và cũng có thể80%), xuất hiện sớm ngay từ những năm đầutham gia vào một quá trình điều chỉnh sự bàisau sinh và là một trong những nguyên nhântiết thủy dịch. Đột biến gen CYP1B1 được chogây mù lòa quan trọng ở trẻ nhỏ [1 - 3]. Bệnhlà làm rối loạn sản xuất enzyme, dẫn đến bấtđược xác định là một thể bệnh glôcôm dithường cấu trúc mạng lưới vùng bè và ứ trệtruyền lặn trên nhiễm sắc thể thường liênthủy dịch làm tăng nhãn áp gây nên bệnhquan đến đột biến gen CYP1B1 [4; 5].glôcôm [6]. Đột biến gen CYP1B1 chủ yếu làGen CYP1B1 nằm ở vị trí 2p22.2 trênđột biến điểm nằm trên exon 2 và exon 3; tỉ lệphát hiện đột biến CYP1B1 ở Châu Á cũng rấtthay đổi từ 17,2% đến khoảng 33,3% [7 - 10].Địa chỉ liên hệ: Trần Vân Khánh, Trung tâm nghiên cứuGen-Protein, Trường Đại học Y Hà NộiỞ Việt Nam, bệnh glôcôm nguyên phátEmail: tranvankhanh@hmu.edu.vnthường phát hiện muộn, điều trị phẫu thuật dễNgày nhận: 30/8/2018tái phát [2]. Việc phát hiện đột biến genNgày được chấp thuận: 18/10/2018CYP1B1 trên bệnh nhân glôcôm bẩm sinh8TCNCYH 117 (1) - 2019TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCnguyên phát sẽ làm cơ sở cho việc triển khaicủa mống mắt: tật không mống mắt, tồn lưuchẩn đoán trước sinh, cũng như tư vấn dimàng Wachendorf; Dị thường thể thủy tinh:truyền cho các gia đình có trẻ đã mắc bệnhhội chứng Lowe, Marfan, Machesani.nhằm giảm tỷ lệ mù lòa ở trẻ em.Theo tổng kết năm 2010, đột biến genCYP1B1 phát hiện chủ yếu ở exon 2 và exon3 chiếm tới 99,8% số đột biến phát hiện được[7]. Vì vậy, nghiên cứu này được tiến hành vớimục tiêu: Xác định đột biến gen CYP1B1 tạiexon 2 và exon 3 trên bệnh nhân glôcôm bẩmsinh nguyên phát.II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP1. Đối tượngTiêu chuẩn lựa chọn15 bệnh nhân được chẩn đoán xác địnhmắc bệnh glôcôm bẩm sinh nguyên phát tạiBệnh viện Mắt Trung ương khi bệnh nhândưới 1 tuổi.Bệnh nhân chẩn đoán xác định bệnhglôcôm bẩm sinh nguyên phát khi có từ 4 triệuchứng trở lên [11]:- Nhãn áp cao ≥ 25 mmHg (Nhãn áp kếMaclakov) hoặc ≥ 22 mmHg (Nhãn áp kếIcare).- Chói, chảy nước mắt, sợ ánh sáng.- Đường kính giác mạc to bất thường ≥ 12mm- Bệnh nhân hoặc gia đình không đồng ýtham gia nghiên cứu.2. Phương phápLấy mẫu bệnh phẩm: 2 ml máu tĩnh mạchchống đông bằng EDTATách chiết DNA từ máu ngoại vi: DNA tổngsố được tách chiết từ máu toàn phần bằngphenol - chloroform - isopropanol (25: 24: 1).Kỹ thuật PCR: PCR được sử dụng đểkhuếch đại exon 2 và exon 3 của gen CYP1B1với 3 cặp mồi được thiết kế [12].Thành phần phản ứng PCR (thể tích 20μl)gồm: 1X đệm PCR; 2,5 mM dNTP, 0,2 μM mồixuôi và ngược, 0,5U Taq polymerase, 2050ng DNA.Chu trình nhiệt của phản ứng PCR: 94oC/5phút, 37 chu kỳ [94oC/30 giây, 55oC/30 giây,72oC/60 giây], 72oC/ ...