Xác định luật áp dụng trong hợp đồng mua bán hàng hóa có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn

Góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam cũng như góp phần đưa hệ thống pháp luật Việt Nam tiến gần hơn các chuẩn mực pháp lý chung của quốc tế, việc tìm hiểu vấn đề xác định luật áp dụng trong hợp đồng mua bán hàng hóa có yếu tố nước ngoài là một điều cần thiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xác định luật áp dụng trong hợp đồng mua bán hàng hóa có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam - Một số vấn đề lý luận và thực tiễnDoanh nghiệp & Thương mại quốc tếNgày nay, sự phát triển củahoạt động mua bán hànghóa quốc tế đã và đangngày càng khẳng định vai trò củahợp đồng mua bán hàng hóa có yếutố nước ngoài. Tại VN, khi các hoạtđộng xuất nhập khẩu ngày càng trởnên tấp nập, cùng với sự kiện VNchính thức trở thành thành viêncủa Tổ chức Thương mại Quốc tếBÀNH QUỐC TUẤN*(WTO), các quan hệ phát sinh từhợp đồng mua bán hàng hóa cóyếu tố nước ngoài ngày càng trởnên đa dạng và phức tạp. Sự khácnhau về môi trường kinh doanh,phong tục tập quán và khoảng cáchđịa lý đã làm cho các bên tham giaký kết hợp đồng thường gặp khókhăn trong việc tìm hiểu hệ thốngpháp luật của phía đối tác. Từ đó,việc xác định luật áp dụng chohợp đồng cũng như để bảo vệ lợiích của doanh nghiệp VN khi giảiquyết các tranh chấp phát sinh từhợp đồng tất yếu sẽ gặp nhiều khókhăn. Pháp luật là một trong nhữngyếu tố quan trọng nhất để đưa nềnkinh tế VN hội nhập ngày càng sâuhơn vào hoạt động kinh tế thế giới.Chính vì vậy, để góp phần nângcao năng lực cạnh tranh của doanhnghiệp VN cũng như góp phần đưahệ thống pháp luật VN tiến gầnhơn các chuẩn mực pháp lý chungcủa quốc tế, việc tìm hiểu vấn đềxác định luật áp dụng trong hợpđồng mua bán hàng hóa có yếutố nước ngoài là mộtđiều cầnnhiều hệ thống pháp luật khác nhaucó liên quan và khi đó vấn đề lựachọn pháp luật áp dụng sẽ đặt ranhư là một yêu cầu bắt buộc.1.1 Khái niệm hợp đồngmua bán hàng hóa cóyếu tố nước ngoàiHiện nay, trongkhoa học pháp lýVN chưa có mộtkhái niệm thốngnhất về hợpđồngmuabánhànghóa quốc tế.Trong cácvăn bảnp h á pluật củaV Nc h ỉsửthiết.1. Sự cầnthiết của việcxác định luậtVề nguyên tắc, hợp đồng muabán hàng hóa có yếu tố nước ngoài,còn gọi là hợp đồng mua bán hànghóa quốc tế, có nội dung tương tựnhư hợp đồng mua bán hàng hóatrong nước. Điểm khác biệt cơ bảncủa 2 loại hợp đồng này chính làsự xuất hiện của yếu tố nước ngoàitrong hợp đồng mua bán hàng hóaquốc tế. Vì vậy, việc xác định “tínhquốc tế” trong hợp đồng mua bánhàng hóa có yếu tố nước ngoài làđiều cần thiết. Điều này không chỉcó ý nghĩa về mặt lý luận mà còncó ý nghĩa quan trọng về mặt pháplý. Bởi vì nếu là hợp đồng nội địasẽ hoàn toàn do pháp luật trongnước điều chỉnh, còn nếu là hợpđồng quốc tế thì sẽ liên quan đếndụng thuật ngữ “hợpđồng mua bán hàng hóa với thươngnhân nước ngoài”. Dưới góc độpháp lý, hai thuật ngữ “Hợp đồngmua bán hàng hóa quốc tế” và“Hợp đồng mua bán hàng hóa vớithương nhân nước ngoài” đều cùngcó điểm chung là có sự tham giacủa chủ thể nước ngoài. Do đó,một trong những tiêu chí thườngđược sử dụng để xác định “tínhquốc tế” của hợp đồng mua bánhàng hóa là quốc tịch của chủ thểtham gia quan hệ hợp đồng muabán đó. Khi chủ thể tham gia hợpđồng mua bán hàng hóa có quốctịch khác nhau thì đó là hợp đồngmua bán hàng hóa quốc tế. Nhiềunước, trong đó có VN, áp dụng tiêuchí này. Bên cạnh đó, pháp luật mộtsố nước khác lại xác định tính quốcSố 4 - Tháng 4/2010 PHÁT TRIỂN & HỘI NHẬP29Doanh nghiệp & Thương mại quốc tếtế của hợp đồng mua bán hàng hóatheo tiêu chí lãnh thổ. Theo đó, hợpđồng mua bán hàng hóa quốc tế làhợp đồng được ký kết bởi các chủthể có trụ sở nằm trên lãnh thổ cácquốc gia khác nhau. Tiêu chí nàyđược nhiều điều ước quốc tế có liênquan đến hợp đồng mua bán quốctế ghi nhận. Ví dụ: Công ước Viên1980 về hợp đồng mua bán hànghóa quốc tế, Công ước Lahay 1986về luật áp dụng cho hợp đồng muabán hàng hóa quốc tế được xâydựng trong phạm vi UNCITRAL,…1.2 Tại sao phải xác định luật ápdụng trong hợp đồng mua bánhàng hóa có yếu tố nước ngoàiMặc dù tiêu chí để xác địnhtính quốc tế của hợp đồng mua bánhàng hóa có thể khác nhau nhưngpháp luật của các quốc gia đềuthừa nhận vấn đề lựa chọn phápluật áp dụng đối với hợp đồng muabán hàng hóa quốc tế là một côngviệc bắt buộc nếu muốn hợp đồngđó thực hiện trên thực tế. Khi mộthợp đồng mua bán hàng hóa có yếutố nước ngoài được ký kết và thựchiện trên thực tế thì hàng loạt vấnđề phát sinh đòi hỏi các bên phảigiải quyết. Ví dụ: hình thức củahợp đồng, chủ thể có thẩm quyềnký kết hợp đồng, điều kiện có hiệulực của hợp đồng, … Xuất phát từyếu tố chủ quyền quốc gia, mỗiquốc gia đều ban hành hệ thốngpháp luật để điều chỉnh các quanhệ xã hội và quy định của phápluật các quốc gia khác nhau thì sẽkhác nhau trong việc điều chỉnhcác quan hệ xã hội. Điều này xuấtphát từ sự khác biệt về phong tụctập quán, trình độ phát triển kinhtế xã hội, chế độ chính trị, … Đâychính là nguyên nhân dẫn đến hiệntượng cùng một vấn đề trong hợp30đồng mua bán hàng hóa có yếu tốnước ngoài nhưng cách giải quyếtsẽ khác nhau dẫn đến kết quả cũngkhác nhau khi áp dụng các hệthống pháp luật của các quốc giakhác nhau. Những vấn đề cơ bảncác bên có thể gặp phải và phải lựachọn luật áp dụng để giải q ...