Xây dựng bộ công cụ bằng tranh vẽ nhằm đánh giá mức độ tự nhận thức của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi

Bài viết giới thiệu việc xây dựng và hướng dẫn sử dụng bộ công cụ bằng tranh vẽ nhằm đánh giá mức độ tự nhận thức của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở ba khía cạnh: Thể chất, tâm lý, xã hội và mối quan hệ của trẻ với mọi người xung quanh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng bộ công cụ bằng tranh vẽ nhằm đánh giá mức độ tự nhận thức của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ 3/2019 XÂY DỰNG BỘ CÔNG CỤ BẰNG TRANH VẼ NHẰM ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ TỰ NHẬN THỨC CỦA TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI  Hoàng Thanh Phương, Nguyễn Thị Hồng Vân Trường Đại học Hùng Vương hoangthanhphuongdhhv@gmail.com  Tóm tắt: Bài báo giới thiệu việc xây dựng và hướng dẫn sử dụng bộ công cụ bằng tranh vẽ nhằm đánh giá mức độ tự nhận thức của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở ba khía cạnh: Thể chất, tâm lý, xã hội và mối quan hệ của trẻ với mọi người xung quanh. Các phụ huynh và giáo viên mầm non có thể sử dụng bộ công cụ này để xác định mức độ tự nhận thức của trẻ; từ đó đưa ra biện pháp phù hợp nhằm hình thành khả năng tự ý thức, tự đánh giá và tự điều chỉnh bản thân cho trẻ, hình thành ở trẻ tính tự tin, mạnh dạn trong cuộc sống. Từ khóa: Bộ công cụ bằng tranh vẽ, tự nhận thức, trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.  1. MỞ ĐẦU Ngay từ lứa tuổi mầm non, trẻ em đã có nhu cầu nhận thức, tìm hiểu khám phá sự vật, hiện tượng xung quanh, trẻ sớm có hứng thú nhận thức đối với chính mình. Đây có thể được coi là bước ngoặt đầu tiên trong sự hình thành và phát triển nhân cách trẻ. Tự nhận thức giúp trẻ nhận ra mình là một chủ thể riêng biệt, và cũng giúp trẻ khám phá cơ thể mình, phát hiện ra những cảm xúc, nhu cầu, sở thích, khả năng của mình và nhận ra sự khác biệt của mình trong các mối quan hệ với mọi người xung quanh. Chính vì vậy, những hoạt động của trẻ ở lứa tuổi này sẽ giúp trẻ kết nối tích cực với thân thể mình và với xã hội như một tổng thể. Điều đó, sẽ giúp trẻ nhanh chóng hòa nhập với tập thể, với xã hội và hình thành ở trẻ sự tự tin vào chính mình (Hoàng Thanh Phương, 2018). Quá trình tự nhận thức (TNT) liên quan đến hoạt động phản ánh các đặc điểm của chính mình. TNT của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi được biểu hiện ở ba nội dung: Thứ nhất, tự nhận thức về đặc điểm thể chất của bản thân như: hình dáng, diện mạo bên ngoài; các bộ phận trong cơ thể; về thể lực sức khỏe, và cách chăm sóc giữ gìn sức khỏe. Thứ hai, tự nhận thức đặc điểm tâm lý của bản thân như: sở thích, tính cách, khả năng, phẩm chất, nhu cầu, cảm xúc của chính mình. Thứ ba, tự nhận thức về đặc điểm xã hội của bản thân (tên, tuổi, giới tính…) và mối quan hệ của mình với mọi người trong gia đình, với thầy cô, bạn bè, với những người khác trong xã hội. Dựa vào đặc điểm của hoạt động nhận thức và đặc điểm TNT ở trẻ em lứa tuổi mầm non, có thể đánh giá TNT của trẻ dựa vào độ chính xác dựa trên mức độ phản ánh của trẻ về mình có đúng, có phù hợp với thực tế những gì mình có hay không? Ngoài ra, ở một góc độ khác, chúng ta có thể đánh giá TNT của trẻ dựa vào tính tích cực hay tiêu cực (mức độ tự tin hay tự ti) đối với chính mình. Từ đó, người lớn có thể giúp trẻ phát huy được điểm mạnh và giúp trẻ trở nên tự tin hơn trong cuộc sống. Việc làm cách nào có thể xác định đúng và tìm hiểu được trẻ có xu hướng tự nhận thức bản thân tích cực hay tiêu cực là một việc làm tương đối khó khăn nếu chúng ta không xây dựng được bộ công cụ phù hợp. Chính vì vậy, trên cơ sở nghiên cứu sự phát triển tâm sinh lý của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi và dựa vào các biểu hiện về TNT của trẻ, đồng thời bám sát các chỉ số trong Bộ chuẩn phát triển của trẻ 5 tuổi của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Chúng tôi đã 181 GDMN 4.0 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA tiến hành xây dựng bộ bảng hỏi bằng tranh vẽ nhằm đánh giá mức độ TNT của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. 2. BỘ CÔNG CỤ BẰNG TRANH VẼ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ TỰ NHẬN THỨC CỦA TRẺ 5-6 TUỔI 2.1. Cơ sở xây dựng bộ công cụ Để thu thập thông tin làm cơ sở xây dựng bảng hỏi, các nguồn tư liệu sau đã được sử dụng: Nguồn thứ nhất, dựa vào các biểu hiện TNT của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi đã được xây dựng (Hoàng Thanh Phương, 2018). Theo đó, nội dung của bảng hỏi bằng tranh phải bám sát các nội dung của các biểu hiện TNT của trẻ về cả ba mặt: Thể chất, tâm lý, xã hội và mối quan hệ với mọi người xung quanh. Nguồn thứ hai là bộ bảng hỏi bằng tranh của tác giả Susan Harter (1984) nhằm đánh giá khả năng nhận thức và sự chấp nhận xã hội của trẻ từ 4 đến 7 tuổi. Bộ bảng hỏi bằng tranh ảnh này đo khả năng tự nhận thức của trẻ về khả năng nhận thức của bản thân; khả năng về thể chất của bản thân; sự chấp nhận của nhóm bạn cùng lứa và sự chấp nhận của người mẹ đối với trẻ (Harter, S. and Pike, R.1984). Như vậy, có thể nhận thấy, bộ bảng hỏi này đã đề cập đến các khía cạnh TNT về đặc điểm thể chất; về khả năng nhận thức và về mối quan hệ xã hội của trẻ trong độ tuổi 4-7 tuổi. Nguồn thứ ba được chúng tôi căn cứ để xây dựng bộ bảng hỏi này là bám sát Bộ chuẩn phát triển trẻ em năm tuổi do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành nhằm đánh giá toàn diện sự phát triển của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, đảm bả ...