Xây dựng thang đo và bộ công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh qua dạy học dự án

Bài báo này trình bày quy trình thiết kế thang đo năng lực giải quyết vấn đề (GQVĐ) của học sinh. Thang đo sau khi thiết kế được sử dụng làm căn cứ để xây dựng các công cụ đánh giá năng lực GQVĐ thông qua dạy học dự án.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng thang đo và bộ công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh qua dạy học dự ánTRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINHTẠP CHÍ KHOA HỌCHO CHI MINH CITY UNIVERSITY OF EDUCATIONJOURNAL OF SCIENCEKHOA HỌC GIÁO DỤCEDUCATION SCIENCEISSN:1859-3100 Tập 14, Số 4 (2017): 99-109Vol. 14, No. 4 (2017): 99-109Email: tapchikhoahoc@hcmue.edu.vn; Website: http://tckh.hcmue.edu.vnXÂY DỰNG THANG ĐO VÀ BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰCGIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH QUA DẠY HỌC DỰ ÁNPhan Đồng Châu Thủy*, Nguyễn Thị NgânKhoa Hóa học - Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí MinhNgày Tòa soạn nhận được bài: 08-12-2016; ngày phản biện đánh giá: 22-3-2017; ngày chấp nhận đăng: 24-4-2017TÓM TẮTBài báo này trình bày quy trình thiết kế thang đo năng lực giải quyết vấn đề (GQVĐ) củahọc sinh. Thang đo sau khi thiết kế được sử dụng làm căn cứ để xây dựng các công cụ đánh giánăng lực GQVĐ thông qua dạy học dự án.Từ khóa: năng lực giải quyết vấn đề, đánh giá năng lực, đánh giá năng lực giải quyết vấn đề,thang đo năng lực giải quyết vấn đề, dạy học dự án.ABSTRACTDesigning scale and toolkit to evaluate student’s problem-solving competencythrough project-based learningThis article presents the process of designing a student’s problem-solving competency scale.The final scale is used as the basis for building the evaluative student’s problem-solvingcompetency toolkit through project-based learning.Keywords: problem-solving competency, evaluate competency, evaluation of problemsolving competency, student’s problem-solving competency scale, project-based learning.1.Mở đầuXu hướng chung của dạy học trên thế giới hiện nay là nhằm hình thành và phát triểnnăng lực cho người học chứ không chỉ đơn thuần là cung cấp kiến thức, kĩ năng và hìnhthành thái độ học tập. Theo đó, Nghị quyết 29 của Ban chấp hành TW lần thứ 8 (Khóa XI)đã khẳng định: “phải chuyển đổi căn bản toàn bộ nền giáo dục từ chủ yếu truyền thu kiếnthức sang phát triển năng lực và phẩm chất người học,…” (Ban Chấp hành Trung ươngĐảng Khóa XI, 2013). Đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 29, dự thảo “Chương trình giáodục phổ thông tổng thể trong chương trình giáo dục phổ thông mới” (Bộ Giáo dục và đàotạo, 2015) đã đề xuất tám năng lực chung cần hình thành và phát triển cho học sinh, trongđó có năng lực giải quyết vấn đề (GQVĐ) và sáng tạo.Để chuẩn bị cho công cuộc đổi mới giáo dục theo hướng tiếp cận năng lực sau năm2018, chúng ta đã và đang có những chuẩn bị kĩ lưỡng về thay đổi chương trình, sách giáokhoa, phương pháp và phương tiện dạy học, kiểm tra, đánh giá… Trong đó, theo chúng tôiviệc thay đổi về kiểm tra, đánh giá là cực kì quan trọng, quyết định phần lớn sự thành công*Email: thuypdc@gmail.com99TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCMTập 14, Số 4 (2017): 99-109của công cuộc đổi mới này. Tuy nhiên, việc đánh giá năng lực nói chung và năng lựcGQVĐ của học sinh là một công việc đầy mới mẻ và khó khăn đối với giáo viên. Vấn đềđặt ra là chúng ta cần thay đổi kiểm tra, đánh giá như thế nào? Làm thế nào để đánh giáđược năng lực của học sinh?... Đây không phải là những vấn đề dễ dàng giải quyết. Chínhvì vậy, trong những năm gần đây, có rất nhiều công trình nghiên cứu về đổi mới kiểm trađánh giá, đánh giá năng lực học sinh.Hiện nay, một số tác giả đã có công trình nghiên cứu về năng lực GQVĐ của họcsinh như đề tài luận án tiến sĩ “Vận dụng dạy học dự án trong dạy học phần Hóa học hữucơ nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh ở trường Trung học phổ thôngmiền núi phía Bắc” của Nguyễn Thị Phương Thúy (2016), bài báo khoa học “Đánh giánăng lực giải quyết vấn đề ở trường phổ thông” của tác giả Nguyễn Thị Lan Phương(2015)… Tuy nhiên, việc kiểm tra độ giá trị của thang đo năng lực GQVĐ ở các công trìnhnghiên cứu này chưa thật sự chặt chẽ. Các công cụ đo năng lực GQVĐ được đề xuất nhưbài kiểm tra, bảng kiểm quan sát… chưa thật sự phù hợp và khả thi. Lí do của nhận địnhtrên sẽ được trình bày ở phần nội dung của bài báo.Chúng tôi thực hiện nghiên cứu này với mong muốn xây dựng một thang đo năng lựcGQVĐ với các tiêu chí có giá trị và các công cụ đo thông qua dạy học dự án hợp lí, giúpgiáo viên ở trường phổ thông có thể đánh giá năng lực GQVĐ của học sinh.2.Nội dung2.1. Năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trung học phổ thôngNăng lực GQVĐ là một trong những năng lực chung cơ bản cần thiết cho mỗi ngườiđể có thể tồn tại trong xã hội ở mọi thời đại. Vì vậy, việc hình thành và phát triển năng lựcnày cho học sinh phổ thông là thực sự cần thiết.Theo định nghĩa trong đánh giá PISA (2012), năng lực GQVĐ là “khả năng của mộtcá nhân hiểu và giải quyết tình huống vấn đề khi mà giải pháp giải quyết chưa rõ ràng. Nóbao hàm sự tham gia GQVĐ đó – thể hiện tiềm năng là công dân tích cực và xây dựng”.Theo tác giả Nguyễn Cảnh Toàn (2011), GQVĐ là “hoạt động trí tuệ, được coi làtrình độ phức tạp và cao nhất về nhận thức, vì cần huy động tất cả năng lực trí tuệ của cánhân. Để GQVĐ, ...