Xử trí cơn hen phế quản cấp tính tại nhà

Hen phế quản (HPQ) hiện nay đã trở thành một vấn đề sức khỏe không thể bỏ qua vì nó có ảnh hưởng rất lớn đến cộng đồng với con số hơn 300 triệu người mắc hen trên thế giới và có khoảng 20 vạn người chết vì hen. Ở nước ta, theo ước tính chưa đầy đủ, tỷ lệ mắc hen là 5% dân số, tức khoảng 4 triệu người. Theo ước tính cứ 250 người chết thì có 1 người chết vì bệnh hen. Điều quan trọng hơn là đa số những người chết vì hen có...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xử trí cơn hen phế quản cấp tính tại nhà Xử trí cơn hen phế quản cấp tính tại nhà Hen phế quản (HPQ) hiện nay đã trở thành một vấn đề sức khỏekhông thể bỏ qua vì nó có ảnh hưởng rất lớn đến cộng đồng với con số hơn300 triệu người mắc hen trên thế giới và có khoảng 20 vạn người chết vì hen.Ở nước ta, theo ước tính chưa đầy đủ, tỷ lệ mắc hen là 5% dân số, tức khoảng4 triệu người. Theo ước tính cứ 250 người chết thì có 1 người chết vì bệnhhen. Điều quan trọng hơn là đa số những người chết vì hen có thể phòng ngừanếu họ được điều trị dự phòng tốt và được giải quyết kịp thời khi lên cơnhen. Cơn hen phế quản là gì? Cơn HPQ là giai đoạn nặng dần lên của bệnh HPQ. Bệnh nhân ho thànhcơn rất nhiều, nặng ngực, thở rít, khò khè, khó thở hoặc bất kỳ sự kết hợp nào củanhững triệu chứng này. Suy hô hấp là tình trạng thường gặp. Cơn HPQ là hệ quảcủa điều trị duy trì không đủ hoặc của sự tiếp xúc với tác nhân khởi phát. Phần lớnbệnh nhân chết vì đã không được đánh giá đúng mức độ nặng của bệnh dẫn đếnđiều trị không đủ và vì không biết cách tự xử trí bước đầu cơn HPQ ngay tại nhàhoặc trên đường đến bệnh viện. Để giảm nguy cơ tử vong, bệnh nhân cần phảinhận biết những dấu hiệu báo trước sẽ có cơn HPQ nặng và rất nặng có nguy cơgây tử vong nhằm tự nhận biết những hoàn cảnh, thời điểm bệnh lý cần phải đếnngay đơn vị y tế chuyên khoa để được chăm sóc tích cực kịp thời. Những dấu hiệu báo trước sẽ có cơn HPQ nặng: bao gồm các triệu chứngnhư tăng số cơn HPQ xảy ra trong ngày; khó thở ảnh hưởng đến hoạt động hàngngày; mức độ nặng của cơn HPQ không giảm hoặc giảm ít sau khi hít thuốc giãnphế quản hoặc sử dụng thuốc giãn phế quản và corticoid; tắc nghẽn phế quản đượcđánh giá bằng lưu lượng đỉnh (LLĐ) nặng dần lên; LLĐ trong ngày thay đổi trên20%. Trong những trường hợp trên, bệnh nhân phải hít ngay thuốc giãn phế quảntác dụng mạnh và nhanh như ventoline. Ventoline loại khí dung xịt có định liều100mcg cho mỗi nhát bóp để giải phóng ngay sự tắc nghẽn đường dẫn khí do cothắt cơ trơn phế quản và do ứ đọng chất tiết trong lòng đường dẫn khí. Có thể hítlặp lại ventoline với liều như trên 20 phút 1 lần trong giờ đầu nếu các triệu chứnglâm sàng chưa giảm. Gọi là đáp ứng tốt với điều trị khởi đầu khi bệnh nhân hết khò khè hoặc khóthở, LLĐ đo ở một giờ sau khi hít những liều đầu tiên thuốc giãn phế quản đạtđược giá trị lớn hơn 80% giá trị lý thuyết hay giá trị tốt nhất của bệnh nhân, đápứng với thuốc giãn phế quản được duy trì trong 4 giờ, lúc đó phải duy trì hít thuốcgiãn phế quản 3-4 giờ trong vòng 24-48 giờ đối với bệnh nhân đang sử dụng khídung corticoid trong vòng 7-10 ngày. Tuy đã đạt được kết quả điều trị cơn HPQtốt, bệnh nhân cần tham vấn bác sĩ chuyên khoa để xây dựng lại kế hoạch điều trịlâu dài. Gọi là đáp ứng kém với điều trị ban đầu khi LLĐ đo ở một giờ sau khi hítnhững liều đầu tiên thuốc giãn phế quản chỉ đạt được giá trị nhỏ hơn 50% giá trị lýthuyết hay giá trị tốt nhất của bệnh nhân, khò khè và khó thở nhiều, cần thêmcorticoid uống, hít lập lại 4-10 lần loại khí dung xịt ventoline có định liều 100mcgcho mỗi nhát bóp mỗi 15-20 phút trong khi chờ chuyển hoặc trên đường di chuyểnbệnh nhân đi cấp cứu. Khi nào cần chuyển bệnh nhân đến bệnh viện? Bệnh nhân cần đến đơn vị y tế chuyên khoa trong bất kỳ thời điểm nào củacơn HPQ để được chăm sóc kịp thời nếu có các triệu chứng sau của cơn HPQ nặngvà rất nặng có nguy cơ cao như: + Lo lắng, kích động; + Khó nói hoặc khó ho; + Đổ mồ hôi, co kéo hõm ức và/ hoặc các khoảng liên sườn; + Tím tái, không nghe được rì rào phế nang; + Rối loạn ý thức; + Chậm nhịp hô hấp, ngưng hô hấp; + Nhịp thở nhanh hơn 30 lần/phút, khó thở khi nằm đầu thấp; + Mạch nhanh hơn 120 lần/phút; + LLĐ nhỏ hơn 15 lít. Nên nhớ, trên đường di chuyển đến bệnh viện, bệnh nhân vẫn phải hít 5 -10lần thuốc giãn phế quản (ventoline) mỗi 15-20 phút nếu cơn HPQ chưa giảm. Để chữa trị có hiệu quả bệnh nhân cần tuân thủ những quy định nào? Chấp hành phương án chữa trị một cách đúng đắn, người bệnh phải viếtnhật ký hen suyễn hàng ngày hay mỗi tuần 2-3 lần, ghi lại tình hình hen suyễnthay đổi như thế nào, tình hình dùng thuốc và những vấn đề gặp phải. Bệnh nhâncũng nên ghi lại sự thay đổi lưu lượng hô hấp mỗi ngày và cần liên lạc với bác sĩmỗi tháng một lần để bác sĩ có thể biết được diễn biến bệnh tình. Đồng thời căn cứvào đó cứ 3-6 tháng khám lại một lần từ đó điều chỉnh phương pháp phòng trị lâudài. Mục tiêu của phòng chữa hen suyễn lâu dài là: hen suyễn mạn tính giảmhoặc mất đi, hen suyễn phát tác cấp tính giảm và số lần phát tác ít, không phải đưađi cấp cứu; dựa vào các chất cần sử dụng có hiệu quả nhanh làm giãn phế quản,khôi phục khả năng hoạt động bình thường; tỷ lệ phát bệnh ...