Xuất huyết tiêu hoá ở trẻ

Mục tiêu: trình bày nguyên nhân của xuất huyết đường tiêu hoá ở trẻ em, trình bày chẩn đoán xuất huyết đường tiêu hoá ở trẻ em, trình bày điều trị xuất huyết đường tiêu hoá ở trẻ em.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xuất huyết tiêu hoá ở trẻ XUẤT HUYẾT TIÊU HOÁ TRẺ EMMục tiêu 1. Trình bày nguyên nhân của xuất huyết đường tiêu hoá ở trẻ em 2. Trình bày chẩn đoán xuất huyết đường tiêu hoá ở trẻ em 3. Trình bày điều trị xuất huyết đường tiêu hoá ở trẻ emNội dung Xuất huyết đường tiêu hoá là một cấp cứu thường gặp ở trẻ em, biểu hiệnbằng ói máu, tiêu máu, tiêu phân đen. Mặc dù do nhiều nguyên nhân khác nhaunhưng đều cần thiết chẩn đoán và xử trí kịp thời1. Biểu hiện lâm sàng của xuất huyết đường tiêu hóa (XHTH)1.1. Nôn ra máu :- Nôn ra máu được xác định khi có xuất hiện máu tươi hoặc máu đen trong chất nôn của bệnh nhi, là biểu hiện của xuất huyết từ miệng tới góc Streizt- Cần xác định đặc điểm của nôn ra máu: + Lần đầu tiên hay tái phát nhiều lần, khoảng cách giữa các lần nôn, thời giankéo dài nôn + Khối lượng máu nôn ít nhiều nên ước lượng cụ thể + Màu sắc tính chất máu: đỏ tươi, đen, máu cục, máu loãng, có lẫn thức ănkhông? + Các triệu chứng kèm theo, đau bụng sốt, vàng da. + Các loại thuốc và thức ăn đã dùng trước khi nôn máu- Cần chẩn đoán phân biệt nhanh chóng nôn ra máu giả + Trẻ nôn ra thức ăn và thuốc có màu máu (ăn đậu đen, tiết canh, thức ăn có màu đỏ) bằng hỏi kỹ tiền sử ăn uống + Chảy máu mũi hoặc máu ở miệng, trẻ nuốt vào dạ dày rồi nôn ra, cần khám mũi miệng phát hiện chỗ chảy máu. + Trẻ sơ sinh hít phải máu mẹ trong quá trình chuyển dạ rồi nôn ra sau khi đẻ, có thể phân biệt bằng cách thử test Aphte - Downey phát hiện hemoglobin máu mẹ + Phân biệt với khái huyết: máu đỏ tươi có bọt, không lẫn thức ăn và thường có đuôi khái huyết1.2. Tiêu ra máu (melaena)- Tiêu ra máu được xác định khi phân có máu nâu đen, đỏ sẫm hoặc đỏ tươi, chứng tỏ máu chảy trong ống tiêu hoá đã được tiêu hoá tiêu ra máu có thể đơn độc hoặc đi kèm với nôn ra máu. + Nếu tiêu ra máu đi kèm với nôn ra máu chắc chắn có XHTH trên + Cần xác định các đặc điểm phân qua theo dõi hằng ngày.- Phân có thể : 1 + Màu: nâu sẫm như bồ hóng, bã cà-phê hoặc màu đỏ sẫm toàn bãi. Phân sền sệt hoặc lỏng, mùi khắm khi viêm ruột hoai tử hoặc màu đỏ tươi khi chảy máu nhiều, phân có nhầy hồng, máu đỏ tươi khi viêm đại tràng + Các triệu chứng đi kèm theo với tiêu phân máu : như nôn, đau bụngtừng cơn trong lồng ruột, viêm ruột hoại tử, viêm túi thừa Meckel, sốt trong Lỵ trực trùng, chảy máu đường mật.1.3. Chảy máu ở hậu môn trực tràng Chảy máu do nguyên nhân ở hậu môn và trực tràng. máu bao giờ cũng đỏ tươi có thể ra ngay từ đầu bãi phân hoặc cuối bãi phân hoặc thành vệt bao ngoài phân. Thường gặp khi bị nứt hậu môn, polyp hậu môn trực tràng, trĩ, loét hậu môn + Thường đi kèm với triệu chứng rặn ỉa táo bón khi nứt hậu môn hoặc đauquặng bụng, mót rặn khi bị lỵ + Chảy máu hậu môn trực tràng thường ít, hiếm khi gây nên mất máu ảnhhưởng toàn trạng1.4. Biểu hiện toàn thân do tình trạng XHTH Sau khi xác định XHTH cần đánh giá ảnh hưởng của toàn thân đối với khối lượng máu đã mất và xác định xem xuất huyết còn tiếp tục hay đã ngừng1.4.1. Cần xác định khối lượng đã mất Trong đa số trường hợp xuất huyết tự ngừng. Có thể hỏi bệnh để ước lượngsố máu mất đi ít hoặc nhiều. Tuy nhiên khối lượng máu nhận biết cũng không hoàntoàn đúng vì pần bài xuất ra có thể chỉ là một phần máu đã chảy hoặc máu vẫn tiếptục chảy mà không bài xuất ra ngoài ngay. Nếu trẻ vẫn tiếp tục nôn máu hoặc tiêu ra máu cần ghi lại cụ thể và chi tiếtkhối lượng và màu sắc quan sát thấy1.4.2. Ảnh hưởng của khối lượng máu với huyết động. Điều quan trọng nhất cần thiết phải tiến hành khi khám : + Đánh giá tình trạng thiếu máu: da và niêm mạc nhợt, lòng bàn tay của trẻmất màu sắc hồng, các đầu chi lạnh, thời gian móng tay hồng trở lại chậm. Khi mấtnhiều máu trẻ khát nước và vã mồ hôi, rối loạn tri giác và tiến tới sốc do mất máu + Mạch nhanh, huyết áp tâm thu giảm xuống dưới 100mmHg và mạch tăngtăng trên 100 lần/phút đã mất khoảng 20% khối lượng máu. Nếu theo dõi qua 2 thờiđiểm, mạch tăng nhanh trên 20 lần/phút và huyết áp giảm đi 10 mmHg trẻ đã mấttiếp một khối lượng máu đáng kể. + Để đánh giá khối lượng máu đã mất, cần tiến hành các xét nghiệm cận lâmsàng: công thức máu, tỉ lệ huyết sắc tố, hematocrit nhiều thời điểm trong ngày1.4.3. Đánh giá diễn biến của XHTH đã ngừng hay còn tiếp tục chảy2. Nguyên nhân Rất nhiều nguyên nhân gây XHTH, có thể phân nguyên nhân XHTH theo vị trívà theo lứa tuổi2.1. Xuất huyết tiêu hoá theo vị trí 2Bảng 2.1. Nguyên nhân XHTH theo vị trí Tiêu hoá trên Tiêu hoá trên và dưới Tiêu hoá dướiViêm thực quản Bệnh xuất huyết sơ sinh Viêm dạ dày - ruộtDãn tĩnh mạch thực quản U mạch máu Lồng ruộtLoét dạ dày Osler-Weber-Rendu ...