Ý nghĩa biểu trưng của một số loài hoa điển hình trong ca dao Việt Nam

Bài viết tìm hiểu ý nghĩa biểu trưng của một số loài hoa điển hình trong ca dao người Việt, phân tích những lớp nghĩa biểu trưng của từng loài hoa khi gắn với những ngữ cảnh cụ thể, đặc biệt là những liên tưởng phong phú, đa đạng gắn với đời sống con người. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ý nghĩa biểu trưng của một số loài hoa điển hình trong ca dao Việt Nam nguyÔn thïy v©n ý NGHÜA BIÓU TR¦NG CñA MéT Sè LOµI HOA §IÓN H×NH TRONG CA DAO VIÖT NAM nguyÔn thïy v©n * Tãm t¾t: Bµi viÕt t×m hiÓu ý nghÜa biÓu tr­ng cña mét sè loµi hoa ®iÓn h×nh trong ca dao ng­êi ViÖt, ph©n tÝch nh÷ng líp nghÜa biÓu tr­ng cña tõng loµi hoa khi g¾n víi nh÷ng ng÷ c¶nh cô thÓ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng liªn t­ëng phong phó, ®a ®¹ng g¾n víi ®êi sèng con ng­êi. Qua thao t¸c ph©n tÝch ng÷ nghÜa, kÕt hîp víi nh÷ng luËn gi¶i dùa trªn yÕu tè v¨n hãa, t«n gi¸o, tÝn ng­ìng vµ t©m thøc b¶n ®Þa, bµi viÕt gãp phÇn chøng minh biÓu tr­ng hoa trë thµnh trung t©m, h¹t nh©n, vµ motif nÒn t¶ng h×nh thµnh cÊu tø c¸c bµi ca dao cña ng­êi ViÖt. Tõ khãa: Ca dao; d©n ca; biÓu tr­ng; biÓu t­îng; hoa ®µo; hoa sen; hoa hång; hoa cóc; hoa lan; hoa huÖ; motif; kÝn ®¸o; d©n gian; b×nh d©n. Ngµy nhËn bµi: 3/7/2013; Ngµy duyÖt ®¨ng bµi: 30/9/2013 Nghiªn cøu vÒ biÓu tr­ng, biÓu t­îng lµ thiªn nhiªn, c¸c biÓu tr­ng vÒ hoa ®· ®­îc lÜnh vùc hiÖn ®­îc c¸c nhµ khoa häc quan h×nh thµnh, mçi loµi hoa víi nh÷ng tÝnh t©m d­íi gãc ®é nghiªn cøu liªn ngµnh. chÊt, ®Æc ®iÓm, tr¹ng th¸i kh«ng gièng ThÕ giíi biÓu t­îng ®ãng mét vai trß quan nhau ®· gîi cho d©n gian nh÷ng liªn träng trong ®êi sèng tinh thÇn cña con t­ëng phong phó, ®a ®¹ng vÒ ®êi sèng con ng­êi. Mèi quan hÖ gi÷a thÕ giíi biÓu ng­êi. Hoa trë thµnh trung t©m, h¹t t­îng vµ thÕ giíi con ng­êi gîi ra nh÷ng nh©n, vµ m«-tÝp nÒn t¶ng h×nh thµnh cÊu quy ­íc thÈm mü cña mét céng ®ång. tø c¸c bµi ca dao, t¹o nªn mét lèi giao tiÕp, Ngµy cµng cã nhiÒu h¬n nh÷ng kh¸m ph¸, mét c¸ch diÔn ®¹t kÝn ®¸o, tao nh·, c« ph¸t hiÖn míi, ®éc ®¸o tõ thÕ giíi biÓu ®äng, sóc tÝch cña ng­êi b×nh d©n x­a. t­îng. HÖ thèng biÓu t­îng nghÖ thuËt Nãi ®Õn hoa lµ nãi ®Õn c¸i ®Ñp, hoa biÓu trong ca dao nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· thu tr­ng cho vÎ ®Ñp cña con ng­êi, ®Æc biÖt lµ hót ®­îc nhiÒu sù quan t©m cña c¸c nhµ ng­êi phô n÷. Tõ cuéc sèng, hoa ®i vµo nghiªn cøu, gãp phÇn ®em l¹i cho ng­êi v¨n häc víi nh÷ng biÓu tr­ng thÈm mü, tiÕp nhËn nh÷ng Ên t­îng s©u s¾c, thó vÞ tÝn ng­ìng vµ triÕt lý nh©n sinh. Nh÷ng vÒ b¶n chÊt thÈm mü cña lo¹i th¬ ca d©n biÓu tr­ng cña hoa ®­îc kh¬i nguån tõ gian ®Æc biÖt nµy. v¨n häc d©n gian. Trong tiÕng ViÖt, “hoa” Bµi viÕt t×m hiÓu vÒ ý nghÜa biÓu tr­ng cã nhiÒu nghÜa kh¸c nhau, trong ®ã nghÜa cña mét sè loµi hoa ®iÓn h×nh trong ca dao c¬ b¶n, nghÜa gèc lµ: “C¬ quan sinh s¶n ng­êi ViÖt. Trªn c¬ së mét sè nÐt nghÜa h÷u tÝnh cña c©y h¹t kÝn, th­êng cã mµu chung phæ biÕn lµ biÓu thÞ cho ng­êi phô s¾c vµ h­¬ng th¬m”(1). Hoa cã nh÷ng nÐt n÷, khi g¾n víi tõng ng÷ c¶nh cô thÓ, mçi chung phæ biÕn nh­: hoa lµ hiÖn th©n cña loµi hoa l¹i mang nh÷ng nÐt nghÜa biÓu tr­ng riªng biÖt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng quan (*) NCS Khoa Ng«n ng÷ häc, Häc viÖn Khoa häc x· héi. s¸t cña d©n gian vÒ thÕ giíi hoa cá trong (1) Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, tr. 552 . Sè 5-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 67 ý nghÜa biÓu tr­ng cña mét sè loµi hoa ®iÓn h×nh... sù sèng (dÊu hiÖu cña thùc vËt ®Õn kú Trung Hoa cæ ®¹i th× ®µo cßn lµ mét tõ sinh tr­ëng dåi dµo); hoa lµ biÓu t­îng mang nghÜa bãng ®Ó chØ nh÷ng c« d©u cña c¸i ®Ñp (thuéc tÝnh ®iÓn h×nh); hoa lµ míi, v× vËy nã còng ®­îc chän lµm biÓu biÓu t­îng cña phót gi©y tho¸ng qua (mau t­îng cho lÔ c­íi. Qu¶ ®µo ®­îc xem lµ cã në, chãng tµn); hoa lµ thùc thÓ thô ®éng t¸c dông phßng chèng nh÷ng ¶nh h­ëng (yÕu ®uèi, phô thuéc). Trªn c¬ së mét nÐt xÊu, trõ tµ ma(3). Gç ®µo ®­îc cho lµ cã nghÜa chung Êy, mçi biÕn thÓ kÕt hîp cña kh¶ n¨ng b¶o vÖ tuyÖt vêi chèng l¹i ma “hoa” l¹i gîi ra nh÷ng ý nghÜa riªng, thÓ quû. Ngoµi ra, c©y ®µo vµ qu¶ ®µo th­êng hiÖn nh÷ng s¾c th¸i trong thÕ giíi néi t©m biÓu tr­ng cho sù tr­êng sinh bÊt tö g¾n phong phó vµ tinh tÕ cña con ng­êi. víi huyÒn tho¹i vÒ c©y ®µo cña T©y V­¬ng Trong ca dao, hoa kh«ng chØ xuÊt hiÖn MÉu 3000 n¨m míi ra qu¶ mét lÇn. Kh«ng víi líp nghÜa ®en thuÇn tóy mµ cßn ®­îc nh÷ng thÕ, hoa ®µo còng ®­îc chän lµm t¸c gi¶ d©n gian kho¸c cho c¸c líp nghÜa biÓu t­îng cho s¾c ®Ñp cña ng­êi thiÕu n÷. biÓu t­îng. Hoa lµ c¸i ®Ñp, lµ ng­êi yªu, lµ Còng víi ng­êi Trung Quèc, v­ên ®µo hiÖn th©n cho nh÷ng gi¸ trÞ thiªng liªng ngoµi viÖc g¾n víi ®Ò tµi lÞch sö - Lêi thÒ cao ®Ñp, lµ biÓu tr­ng cho lèi sèng, t©m v­ên ®µo trong Tam Quèc DiÔn NghÜa cña hån vµ cèt c¸ch cña ng­êi ...