Yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của Ngân hàng: Nghiên cứu tại ngân hàng Thương mại Việt Nam

Bài viết sử dụng phân tích hồi quy cho dữ liệu bảng bao gồm mô hình FEM và REM, với dữ liệu nghiên cứu là các chỉ số tài chính thu thập từ báo cáo tài chính của các NHTM tại Việt Nam trong giai đoạn 2007-2015. Nghiên cứu đã phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản tại các NHTM, qua đó nhóm tác giả đưa ra gợi ý một số chính sách nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản đối với các NHTM, góp phần đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng tại Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của Ngân hàng: Nghiên cứu tại ngân hàng Thương mại Việt Nam Yếu tố ảnh hưởng . . . YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO THANH KHOẢN CỦA NGÂN HÀNG: NGHIÊN CỨU TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM Trần Văn Biên*, Vũ Đức Bình** TÓM TẮT Quản trị rủi ro thanh khoản là công việc quan trọng để đảm bảo an toàn hoạt động trong mỗi ngân hàng thương mại (NHTM) nói riêng và toàn hệ thống ngân hàng nói chung. Với thị trường tài chính ngày càng phát triển mạnh mẽ, quản trị rủi ro thanh khoản của các NHTM gặp nhiều khó khăn và thách thức trong thời gian tới. Bài viết sử dụng phân tích hồi quy cho dữ liệu bảng bao gồm mô hình FEM (Fixed Effects Model) và REM (Random Effects Model), với dữ liệu nghiên cứu là các chỉ số tài chính thu thập từ báo cáo tài chính của các NHTM tại Việt Nam trong giai đoạn 2007-2015. Nghiên cứu đã phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản tại các NHTM, qua đó nhóm tác giả đưa ra gợi ý một số chính sách nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản đối với các NHTM, góp phần đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng tại Việt Nam. Từ khóa: rủi ro thanh khoản, khe hở thanh khoản, khe hở tài trợ. FACTORS AFFECT THE LIQUIDITY RISK OF COMMERCIAL BANKS: THE CASE OF VIETNAM COMMERCIAL BANKS ABSTRACT Liquidity risk management is an essential activity to secure operation of each commercial bank in particular and of entire banking system in general. Under financial market which has been developing strongly, commercial banks have coped with lots of difficulties as well as challenges in this management in the coming years. To analyze factors affecting the liquidity risk management of commercial banks, authors used regression analysis for panel data including FEM (Fixed Effects Model) and REM (Random Effects Model) and research data are financial ratios from financial statements of commercial banks in Vietnam in the period 2007-2015. This research has shown the factors affecting the liquidity risk at Vietnam commercial banks whereby recommends policies of improving effectively the liquid risk management for commercial banks that contributes to security of the entire banking system. Keywords: liquidity risk, liquidity gap. * ThS. Giảng viên Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Bình Dương. ThS. Giảng viên Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Bình Dương. ** 67 Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật 1. GIỚI THIỆU Việt Nam đang trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, nền kinh tế Việt Nam nói chung và các NHTM nói riêng gặp nhiều khó khăn và thách thức. Đặc biệt, cùng với sự phát triển của thị trường tài chính, hệ thống ngân hàng phát triển cả về quy mô và số lượng, cơ hội và rủi ro trong quản trị thanh khoản của các NHTM cũng tăng lên. Mặc dù chỉ một NHTM xảy ra rủi ro thanh khoản, tùy theo mức độ lan truyền, có thể gây ra bất ổn trong toàn hệ thống ngân hàng như giảm năng lực tài chính, giảm uy tín ngân hàng, mất khả năng thanh toán có thể dẫn đến ngân hàng bị phá sản. Điều này cho thấy tầm quan trọng của công tác quản trị rủi ro thanh khoản cũng như nghiên cứu các yếu tố chính ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các NHTM tại Việt Nam, từ đó có cơ sở đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản đối với các NHTM tại Việt Nam. 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT 2.1. Khái niệm thanh khoản ngân hàng, rủi ro thanh khoản và khe hở tài trợ Theo ủy ban Basel [1] định nghĩa thanh khoản ngân hàng là: “Thanh khoản của ngân hàng là khả năng của ngân hàng đó để tăng thêm tài sản và đáp ứng các nghĩa vụ nợ khi đến hạn mà không bị thiệt hại quá mức”. Như vậy, thanh khoản của ngân hàng liên quan đến khả năng thanh toán của ngân hàng tại một thời điểm. Từ định nghĩa thanh khoản của ngân hàng, cho đến nay có một số định nghĩa khác nhau về rủi ro thanh khoản như: theo Nguyễn Đăng Dờn [3]: “Rủi ro thanh khoản là loại rủi ro xuất hiện trong trường hợp ngân hàng thiếu khả năng chi trả, không chuyển đổi kịp các loại tài sản ra tiền hoặc không có khả năng vay mượn để đáp ứng yêu cầu của các hợp đồng thanh toán”. Theo Nguyễn Văn Tiến [4]: “Rủi ro thanh khoản là khả năng ngân hàng không đáp ứng được các nghĩa vụ tài chính một cách tức thời hoặc phải huy động vốn bổ sung với chi phí cao hoặc phải bán tài sản với giá trị thấp”. Mặc dù có nhiều định nghĩa khác nhau về rủi ro thanh khoản nhưng đều có điểm cơ bản chung đó là: rủi ro thanh khoản xảy ra khi ngân hàng gặp vấn đề về khả năng thanh toán nợ hoặc không đáp ứng được nhu cầu vay vốn của khách hàng. Rủi ro thanh khoản được đo lường bằng nhiều phương pháp khác nhau, trong đó phương pháp khe hở tài trợ là phương pháp được tác giả lựa chọn cho bài nghiên cứu, đồng thời tác giả sử dụng khe hở tài trợ là biến phụ thuộc trong mô hình nghiên cứu. Khe hở tài trợ là chênh lệnh giữa số dư bình quân của các khoản cho vay và số dư bình quân vốn huy động. Khe hở tài trợ được tính bởi công thức như sau: Khe hở tài trợ = Tổng dư nợ tín dụng trung bình - Tổng nguồn vốn huy động trung bình. Khe hở tài trợ thể hiện dấu hiệu cảnh báo về rủi ro thanh khoản trong tương lai của ngân hàng. Nếu khe hở tài trợ là dương và ngân hàng có khe hở tài trợ lớn, khi đó sẽ buộc ngân hàng phải giảm tiền mặt dự trữ và giảm các tài sản thanh khoản hoặc đi vay bổ sung trên thị trường tiền tệ, dẫn đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng sẽ tăng lên cao. Ngược lại, nếu khe hở tài trợ là âm thì ngân hàng có trạng thái thặng dư thanh khoản, rủi ro thanh khoản của ngân hàng thấp. 2.2. Tổng quan các nghiên cứu trước về các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng thương mại Đã có nhiều công trình nghiên cứu khác nhau liên quan đến rủi ro thanh khoản của NHTM, trong đó tác giả chịu ảnh hưởng chính bởi các nghiên cứu của: Valla và SacsEscorbiac (2006) thực hiện nghiên cứu các 68 Yếu tố ảnh hưởng . . . nhân tố vi mô và vĩ mô tác động đến thanh khoản của các NHTM tại Anh, hai tác giả đã cho rằng thanh khoản của ngân hàng phụ thuộc vào các yếu tố: lợi nhuận ngân hàng, tăng trưởng tín dụng, ...