Zona (Kỳ 4)

* Các thuốc khác cũng có thể sử dụng đượcCác thử nghiệm lâm sàng chứng tỏ rằng opioid; chất chống trầm cảm 3 vòng và gabapentin làm giảm được độ nặng hoặc thời gian kéo dài của đau dây thần kinh hậu zona, dù dùng một mình hoặc kết hợp với nhau. Các tác dụng ngoại ý của những thuốc này có thể hiệp lực, đặc biệt ở những BN già nua. Dùng băng dán lidocain hoặc kem capsaicin tại chỗ có thể mang lại sự dễ chịu cho một số BN (Bernstein JE, et al. 1989: Galer BS,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Zona (Kỳ 4) Zona (Kỳ 4) * Các thuốc khác cũng có thể sử dụng được Các thử nghiệm lâm sàng chứng tỏ rằng opioid; chất chống trầm cảm 3vòng và gabapentin làm giảm được độ nặng hoặc thời gian kéo dài của đau dâythần kinh hậu zona, dù dùng một mình hoặc kết hợp với nhau. Các tác dụng ngoạiý của những thuốc này có thể hiệp lực, đặc biệt ở những BN già nua. Dùng băngdán lidocain hoặc kem capsaicin tại chỗ có thể mang lại sự dễ chịu cho một số BN(Bernstein JE, et al. 1989: Galer BS, et al. 1999). Trong một nghiên cứu trên cácBN đau dây thần kinh hậu zona không khỏi, tiêm vào khoang dưới màng nhện củatủy sống myehyl prednisolon acetat một tuần một lần trong 4 tuần làm giảm đauđáng kể (Kotani N, et al. 2000). Cần có thêm dữ liệu để chứng thực những kết quảbước đầu đầy hứa hẹn này. Những lãnh vực chưa xác định Có phải mỗi BN zona cần trị liệu kháng virút? Những BN có nguy cơ cao nhất bị biến chứng là những người già, nhữngngười bị zona mắt và những BN bị tổn hại miễn dịch. Tuổi càng lớn, vùng da tổnthương có diện tích càng rộng, và lúc đến khám đau càng dữ dội, tất cả là nhữngchỉ tố tiên đoán của đau dai dẳng (Harrison RA et al. 1999: Whitley RJ, et al.1999). Những BN đáp ứng những tiêu chí này nên được hướng thẳng vào điều trị.Tất cả những BN zona mắt nên được trị liệu kháng virút nhằm mục đích dự phòngbiến chứng mắt. Vài BS vẫn còn xem liệu pháp kháng virút là không bắt buộc ởnhững BN trẻ hơn bị zona không biến chứng, mặc dù liệu pháp có lợi ích và nguycơ tai biến rất thấp. Liệu pháp kháng virút có thể thành công ở những BN đến khám sau 72giờ? Những nghiên cứu về thuốc kháng virút đều sử dụng các thiết kế tương tựnhau. Các BN được chọn vào nghiên cứu trong vòng 72 giờ sau khởi phát các tổnthương. Trên thực tế, các BN thường đến khám trên 3 ngày sau khi nổi các tổnthương da, nhưng ít có dữ liệu hướng dẫn trị liệu trong tình huống này. Liệu phápkháng virút được khởi đầu càng sớm, cơ may có đáp ứng lâm sàng càng cao,nhưng một số BN vẫn có lợi ngay cả khi điều trị được bắt đầu sau 3 ngày (WoodMJ, et al. 1998; Decroix J, et al, 2000). Sự hiện diện của các mụn rộp nổi tươngứng với việc virút còn đang sao chép và đây có thể là một dấu ấn nhận biết BN cólẽ vẫn được lợi nếu được trị liệu kháng virút. Có thể dự phòng chứng đau dây thần kinh sau zona? Mặc dầu nhiều nghiên cứu cho thấy liệu pháp kháng virút làm giảm thờigian đau, những thuốc kháng virút không ngăn ngừa được chứng đau hậu zona(McKendrick MW, et al. 1989; Jackson JL, et al. 1997; Alper BS, Lewis PR.2000). Đau dây thần kinh sau zona vẫn có thể xảy ra trên nhóm phụ bệnh nhânđược điều trị kháng virút. Trên giả thuyết, kết hợp thuốc kháng virút với giảm đau,chống trầm cảm cấu trúc ba vòng hoặc thuốc chống động kinh ngay lúc khởi phátzona có thể làm giảm chứng đau dây thần kinh sau zona (Dworkin RH, PortenoyRK. 1996; Bowsher D. 1997). Những bước tiếp cận này chưa được chứng minhhiệu quả nhưng cần được khảo sát thêm. Có thể dự phòng zona? Vắcxin chủng OKA của virút Varicella Zoster hiện được Hiệp hội tư vấn vềThực hành tiêm chủng khuyến nghị cho vào diện tiêm chủng phổ quát ở trẻ em.Loại vắcxin này làm tăng đáp ứng tế bào lymphô T độc đặc hiệu cho virútVaricella Zoster ở những người già huyết thanh dương tính. Liệu việc tăng cườngmiễn dịch do vắcxin đem lại có làm giảm tỷ lệ mắc hoặc giảm độ nặng của zona ởnhững người lớn tuổi hay không đang được khảo sát trong một thử nghiệm lâmsàng (Oxman MN. 1995). Hướng dẫn xử trí Hiện không có một hướng dẫn xử trí chính thức nào được ban hành bởi cáchội chuyên nghiệp tại Hoa Kỳ. Kết luận và khuyến nghị Zona có thể xảy ra ở bất kỳ người nào đã từng bị thủy đậu nhưng thườnggặp hơn khi tuổi đời càng tăng và ở những BN bị tổn hại miễn dịch. Chẩn đoánthường được xác lập trên lâm sàng, nhưng một xét nghiệm định lượng miễn dịchhuỳnh quang trực tiếp có thể có ích trong những trường hợp không điển hình.Acyclovir, valacyclovir và famciclovir được chấp thuận trong điều trị zona.Những thuốc này dung nạp tốt và tương tự nhau nếu xét riêng về hiệu lực lẫn tínhan toàn. Tuy nhiên, do có các đặc điểm dược động học được cải thiện và chế độliều dùng đơn giản hơn, valacyclovir và famciclovir là những thuốc được ưachuộng hơn cho điều trị zona. Những BN lớn tuổi, đặc biệt là những người trên 60tuổi đau dữ dội lúc đến khám, là những người có nguy cơ cao bị bệnh nặng hơn vàcó biến chứng, nên được điều trị kháng virút, giống như BN được mô tả trongtrường hợp minh họa. Bắt buộc sử dụng liệu pháp kháng virút ở những BN zonamắt, chủ yếu để dự phòng các biến chứng ở mắt có tiềm năng gây mù. Nhằm làmgiảm thời gian kéo dài và độ nặng của các triệu chứng cấp tính, có thể xét đến mộtliệu pháp bổ sung với corticosteroid ở những ...