Ai không được dùng thuốc primaquine?

Primaquine là một trong số các loại thuốc thiết yếu được Bộ Y tế hướng dẫn sử dụng trong phác đồ điều trị sốt rét. Nó có vai trò quan trọng trong điều trị tiệt căn chống tái phát xa do sốt rét nhiễm Plasmodium vivax, Plasmodium ovale và diệt giao bào chống lây lan do sốt rét nhiễm Plasmodium falciparum. Tuy nhiên một số người bệnh không được sử dụng thuốc này bởi những nguy cơ tai biến nguy hiểm. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ai không được dùng thuốc primaquine? Ai không được dùng thuốc primaquine? Primaquine là một trong số các loại thuốc thiết yếu được Bộ Y tế hướngdẫn sử dụng trong phác đồ điều trị sốt rét. Nó có vai trò quan trọng trong điều trịtiệt căn chống tái phát xa do sốt rét nhiễm Plasmodium vivax, Plasmodium ovalevà diệt giao bào chống lây lan do sốt rét nhiễm Plasmodium falciparum. Tuy nhi ênmột số người bệnh không được sử dụng thuốc này bởi những nguy cơ tai biếnnguy hiểm. Cơ chế tác dụng của primaquine Primaquine là thuốc điều trị sốt rét thuộc nhóm 8-aminoquinoleine, cótác dụng diệt thể ngoại hồng cầu trong gan của tất cả các loại ký sinh trùng sốt rét,được sử dụng để điều trị tiệt căn sốt rét do nhiễm Plasmodium vivax vàPlasmodium ovale. Khi sử dụng để điều trị tiệt căn, primaquine phải được dùngcùng với một loại thuốc diệt thể vô tính ở trong máu như thể tư dưỡng, thể phânliệt. Thuốc thường được dùng là chloroquine để diệt ký sinh trùng trong hồng cầu. Primaquine cũng được sử dụng để diệt thể giao bào chống lây lan với mộtliều duy nhất để phòng lây truyền sốt rét do nhiễm Plasmodium falciparum, đặcbiệt ở những vùng có khả năng tái nhiễm sốt rét cao. Primaquine không có tácdụng diệt các thể vô tính trong hồng cầu của Plasmodium falciparum nh ư thể tưdưỡng, thể phân liệt; vì vậy thuốc này không dùng trong lâm sàng để điều trị sốtrét do nhiễm Plasmodium falciparum. Đối với những người đi du lịch đến vùng có sốt rét lưu hành, primaquinekhông được khuyến cáo sử dụng để uống phòng. Thuốc chỉ được chỉ định điều trịcho những người đi du lịch trở về nước với mong muốn phòng bệnh vào giai đoạncuối khi đã tiếp xúc vùng sốt rét có sự lưu hành truyền bệnh của chủng loại kýsinh trùng Plasmodium vivax và Plsmodium ovale. Để phòng bệnh có hiệu quảtrong giai đoạn cuối, primaquine phải được sử dụng ngay sau khi người đi du lịchrời khỏi vùng sốt rét lưu hành. Primaquine gây hạ huyết áp rõ rệt sau khi tiêm nên các nhà sản xuấtkhông sản xuất thuốc tiêm, thuốc chỉ sản xuất dưới dạng viên và dùng bằng đườnguống. Thuốc được hấp thu tốt qua đường tiêu hóa. Khi uống một liều primaquine,nồng độ đỉnh trong huyết tương đạt sau khoảng 1 - 2 giờ rồi giảm nhanh chóng,thời gian bán phân hủy từ 3 - 6 giờ. Thuốc phân bố rộng rãi trong các mô của cơthể. Primaquine nhanh chóng chuyển hóa ở gan và chỉ có một lượng nhỏ đào thảira nước tiểu dưới dạng không biến đổi. Chất chuyển hóa chính của primaquine l àcarboxyprimaquine. Không rõ chất chuyển hóa này có hoạt tính chống sốt rét haykhông. Có dưới 2% liều primaquine uống đ ược bài tiết qua nước tiểu trong vòng24 giờ. Chỉ định và chống chỉ định điều trị thuốc Theo hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh sốt rét đã được Bộ Y tế banhành, một viên thuốc primaquine phosphate 13,2mg có chứa 7,5mg primaquinebase. Thuốc được chỉ định điều trị diệt thể giao bào chống lây lan khi bị nhiễm sốtrét do Plasmodium falciparum với liều 0,5mg base/kg cân nặng, dùng liều duynhất vào ngày cuối cùng của đợt điều trị, có nghĩa là sau 3 ngày đã được điều trịbằng thuốc arterakine hoặc CV artecan. Thuốc có tác dụng diệt thể gia o bào chốnglây lan nên có giá trị phòng bệnh, bảo vệ được cộng đồng vì khi muỗi truyền bệnhđốt máu người bệnh, mầm bệnh trong máu đ ã bị diệt sạch, muỗi không có khảnăng lây truyền bệnh cho người lành. Nếu bị nhiễm sốt rét do Plasmodium vivax,dùng primaquine với liều 0,25mg base/kg cân nặng/ngày; liệu trình điều trị trong14 ngày để diệt thể ngủ trong gan, tiệt căn mầm bệnh và chống tái phát xa; thuốcđược điều trị vào ngày đầu tiên cùng với chloroquine diệt thể vô tính trong hồngcầu. Chloroquine có khả năng vừa diệt được thể vô tính trong hồng cầu như thể tưdưỡng, thể phân liệt; vừa diệt được cả thể hữu tính giao bào lây lan. Thuốcprimaquine thường được chỉ định uống sau khi ăn no. Primaquine không được sử dụng cho trẻ em dưới 3 tuổi, phụ nữ có thai,người có bệnh gan, người thiếu men G6PD (Glucose 6 PhosphateDehydrogenase). Nếu không có điều kiện xét nghiệm men G6PD thì cần theo dõibiến động khối lượng hồng cầu, màu sắc da và màu sắc nước tiểu. Nếu nước tiểuchuyển màu sẫm như nước vối hoặc màu nước cà phê đen, phải dừng ngay việc sửdụng thuốc kịp thời. Các cơ sở y tế nên dự trữ và có sẵn nguồn thuốc primaquine để thực hiệnphác đồ điều trị sốt rét một cách đầy đủ theo quy định của Bộ Y tế.