Alzheimer

Năm 1907, Alois Alzheimer đã mô tả một bệnh nhân nữ 51 tuổi với các biểu hiện sa sút trí tuệ có tính chất tiến triển do một bệnh mà ba năm sau đó Kraepelin đã đặt tên là "bệnh Alzheimer" (AD). Trải qua gần 100 năm, bệnh Alzheimer đã được chẩn đoán trên lâm sàng với nhiều thay đổi về các quan niệm bệnh học cũng như các thành tựu mới trong nghiên cứu về các bệnh nguyên, bệnh sinh. Tuy nhiên các tác giả đều thừa nhận Alzheimer là một đơn thể bệnh. Đây là quá trình...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Alzheimer AlzheimerNăm 1907, Alois Alzheimer đã mô tả một bệnh nhân nữ 51 tuổi với các biểu hiệnsa sút trí tuệ có tính chất tiến triển do một bệnh mà ba năm sau đó Kraepelin đã đặttên là bệnh Alzheimer (AD). Trải qua gần 100 năm, bệnh Alzheimer đã đượcchẩn đoán trên lâm sàng với nhiều thay đổi về các quan niệm bệnh học cũng nhưcác thành tựu mới trong nghiên cứu về các bệnh nguyên, bệnh sinh. Tuy nhiên cáctác giả đều thừa nhận Alzheimer là một đơn thể bệnh. Đây là quá trình bệnh lý cóhệ thống các triệu chứng lâm sàng và các tổn thương giải phẫu bệnh đặc trưng ởnão được coi là các tiêu chuẩn vàngđể làm chẩn đoán.Trong khi sa sút trí t ụê là rối loạn phổ biến hàng thứ 2 trong các rối loạn tâm thầnở người cao tuổi, thì Alzheimer là bệnh đứng hàng đầu trong các căn nguyên gâysa sút trí tuệ: 50-60% các trường hợp sa sút trí tuệ là do bệnh Alzheimer; 10-15%các trường hợp sa sút trí tuệ là có sự phối hợp giữa bệnh Alzheimer và bệnh mạchmáu não. Bệnh Alzheimer gặp ở 5% người trên 60 tuổi và tỷ lệ này cứ 5 năm lạităng lên gấp đôi.I. Căn nguyên gây bệnhYếu tố di truyền, đến nay đã được xác nhận là một trong các nguyên nhân gâybệnh Alzheimer. Yếu tố di truyền được thấy ở 5% các bệnh nhân Alzheimer và làbệnh Alzheimer khởi phát sớm. Các biến đổi nhiễm sắc thể đã được di truyền theokiểu gen trội, tự thân. Tuy nhiên, trong gia đình người mang các biến dị nhiễm sắcthể gây bệnh Alzheimer vẫn có sự khác nhau về tuổi khởi phát bệnh cũng nh ư biểuhiện các triệu chứng. Điều đó được cắt nghĩa là do tác động của môi trường.- Các biến đổi ở nhiễm sắc thể 21: Các biến đổi về gen của Protein tiền chấtAmyloid (APP) trên nhiễm sắc thể 21 đã được mô tả ở các bệnh nhân Alzheimerkhởi phát sớm có tính gia đình. Các biến đổi này xuất hiện ở gần đầu và ở phầncuối của chuỗi peptid. Các biến đổi này tác động đến quá trình dị hoá APP và làmtăng sản xuất ra các protein β Amyloid (Aβ) đặc biệt là dạng có 42 acide aminegây chết nơron.- Các biến đổi ở gen nằm ở vùng giữa nhánh dài của nhiễm sắc thể 14-gen kiểmsoát tổng hợp preseniline 1 và biến đổi gen ở nhiễm sắc thể 1 gọi là gen tổng hợppreseniline 2. Các biến đổi này cũng dẫn đến hậu quả làm tăng sản xuất ra proteinAβ 42 acide amine.II. Các yếu tố nguy cơ gây bệnh:Rất nhiều bệnh nhân bị Alzheimer có khởi phát muộn sau tuổi 60 và xuất hiện ởnhững gia đình không có yếu tố di truyền. Người ta đã xác nhận Alzheimer làbệnh có nhiều yếu tố căn nguyên, nhiều cơ chế bệnh sinh và có các biểu hiện lâmsàng khác nhau ở các bệnh nhân. Các yếu tố hiện được coi là nguy cơ có thể dẫnđến bệnh Alzheimer là:1- Các kiểu gen gây ra cơ địa dễ bị bệnh Alzheimer: hiện có 3 kiểu gen được môtả là đã gây ra tính dễ bị bệnh Alzheimer. Đặc biệt là gen Apolipotein (ApoE).Đây là gen kiểm soát việc tổng hợp 3 loại protein ApoE2, ApoE3 và ApoE4.ApoE4 được xác định là có tác động làm tăng lắng đọng protein Aβ, thay đổi sựkết tập các Amyloid để tạo ra các mảng lão suy. Gen ApoE mang allen Ψ4 đượcthấy ở 50% các bệnh nhân Alzheimer.Gen tổng hợp protein receptor lipoprotein (LRP) được mã hoá di truyền bởi cácallen trên nhiễm sắc thể 12 và gen tổng hợp yếu tố kháng nguyên bạch cầu người(HLA) được mã hoá bởi các allen A2 trên nhiễm sắc thể 6 đều được thấy là có liênquan đến việc làm tăng đáng kể só lượng các mảng lão suy và sự khởi phát sớmbệnh Alzheimer.Những cá thể mang 1 trong 3 gen này có nguy cơ cao bị bệnh. Tuy nhiên, bệnhcòn xuất hiện cả ở những người không có yếu tố nguy cơ này.2- Các yếu tố biểu sinh (Epigenitec factors):- Tiền sử gia đình có người bị bệnh Alzheimer. Các thành viên trong gia đình nàycó thể mang các biến đổi di truyền đã được xác định rõ (ở nhiễm sắc thể 21,14,1...)hoặc mang các kiểu gen làm tăng cơ địa dễ bị bệnh như ApoE4.... Tần số xuất hiệnbệnh là 50% trong số con các bệnh nhân Alzheimer - cao gấp 4 lần so với nhữngngười không có tiền sử gia đình bị bệnh này.- Tuổi là yếu tố nguy cơ rất lớn với bệnh Alzheimer. ở người trên 60 tuổi, cả tỷ lệmắc chung và tỷ lệ mắc mới bệnh Alzheimer cứ sau 5 năm lại tăng lên gấp đôi: ởnhóm tuổi 65-69 số người bị bện là 2%; ở nhóm tuổi 80-85 số người bị bệnh là 30-40%...- Giới: Nhiều tác giả cho là phụ nữ thường sống lâu hơn nam giới, do vậy phụ nữcó thể được thấy nhiều hơn trong quần thể các bệnh nhân Alzheimer- Tiền sử chẩn thương sọ não: dường như có một sự tác động cộng lực của các yếutố chấn thương sọ não cũ, kiểu gen Apo4 và sự tăng lắng đọng Amyloid... tạo ramột tố bẩm làm tăng cường tính dễ bị Alzheimer.- Các yếu tố chu vi đầu, kích thước não, trí thông minh .. cũng được coi là liênquan đến khả năng chống đỡ với quá trình thoái hoá trong bệnh Alzheimer.3- Các yếu tố tác động khác:- Yếu tố nhiễm độc nhôm: tình trạng nhiễm độc nhôm dường như có liên quan đếnsự tăng lắng đọng protein β Amyloid và số lượng các đám rối sợi thần kinh trongnão bệnh nh ...