Âm nhạc - Văn hóa soi đường chúng ta đi

Âm nhạc - Văn hóa soi đường chúng ta điTrong các Nghị quyết của Đảng về văn hóa đã khẳng định “Văn hóa là động lực phát triển kinh tế xã hội… và khẳng định ra sức xây dựng nền văn hóa Việt Nam mang tính đậm đà bản sắc dân tộc..."
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Âm nhạc - Văn hóa soi đường chúng ta điÂm nhạc - Văn hóa soi đường chúng ta điTrong các Nghị quyết của Đảng về văn hóa đã khẳng định “Văn hóa là động lựcphát triển kinh tế xã hội… và khẳng định ra sức xây dựng nền văn hóa Việt Nammang tính đậm đà bản sắc dân tộc…”.Trên 40 năm trước, trong tập “Nhật ký trong tù” Bác Hồ chúng ta đã phân tíchnhư sau: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sángtạo ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệthuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương phápsử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là sựtổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loàingười đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sựsinh tồn” (Hồ Chí Minh toàn tập, trang 431).Những nhận định bao quát của Bác từ hơn 40 năm, mà ngày hôm nay chúng tanhìn lại âm nhạc là chuyện thời sự cho mảng văn hóa nghệ thuật. Âm nhạc là sựsáng tạo của nhân loại nhưng đồng thời cũng phải hiểu rõ âm nhạc của từng văntộc không hề bất biến mà có sự hòa quyện cùng nhau và cũng là sự tiếp thu cóchọn lọc trong quá trình giao lưu âm nhạc giữa các dân tộc trên thế giới. Trêntrang báo Cứu Quốc năm 1946, Bác viết “Tây phương hay Đông phương có cái gìtốt ta học lấy để tạo ra nền văn hóa Việt Nam, có tinh thần thuần tuý Việt Nam…” Trên tinh thần đó, trong nhiều thập niên qua, nền âm nhạc Việt Nam đã tiếpthu, chọn lọc và phát triển qua các thời kỳ sinh tồn của dân tộc. Trong triều đạiphong kiến, với điều kiện ít giao lưu với thế giới bên ngoài chủ yếu chỉ vớiphương Bắc là Trung Quốc, âm nhạc là nét văn hóa đã chịu ít nhiều ảnh hưởng,loại hình ca hát như Hồ Quảng chịu ảnh hưởng Trung Quốc nhưng âm nhạc vẫncó loại hình riêng mang bản sắc văn hóa đã hiện diện trong sinh hoạt triều đìnhmà ngày nay còn lưu lại như nhã nhạc cung đình Huế. Và trong dân gian nhữngloại hình ca hát đã phát triển từ các điệu hò trong mỗi sinh hoạt văn hóa của từngđịa phương như hát quan họ….Nền âm nhạc mới (tân nhạc) Việt Nam chủ yếu chỉ hiện diện và phát triểnkhoảng hơn 60 năm qua. Trong quá trình phát triển giao lưu với các nền văn hóadân tộc khác. Ngày nay chúng ta đã lãnh hội hầu hết các nền văn hóa nói chung vàâm nhạc nói riêng của thế giới, từ loại hình âm nhạc hàn lâm như opera đến hiphop đường phố. Đặc biệt miền Nam phát triển loại âm nhạc vọng cổ, ca nhạc tàitử, cải lương, tiêu biểu cho loại hình âm nhạc dân tộc. Trước 1945, chúng ta cómột nền âm nhạc trong quá trình tiếp thu văn hóa phương Tây mà ngày nay trongkho tàng âm nhạc còn giữ lại mà chúng ta thường gọi nhạc tiền chiến, thời điểmnày, chúng ta đón nhận âm nhạc và văn hóa phương Tây rất có chọn lọc mà vẫngiữ gìn bản sắc văn hóa Việt. Từ những nốt nhạc của phương Tây, những bậcthầy âm nhạc thời ấy đã chuyển quá thành những tác phẩm mà ngày nay thường 1lưu truyền cho là những tình khúc bất tử… với hàng loạt tác giả điển hình nhưnhạc sĩ Văn Cao, Đỗ Nhuận, Lê Thương,… âm nhạc thời đó đã phản ánh một xãhội lúc bình yên, lúc bất ổn trong cuộc kháng chiến chống Pháp, âm nhạc hướngvề tình yêu con người... Đến thời kỳ toàn quốc chống Mỹ, âm nhạc với nhữngsáng tác của các nhạc sĩ, nhiều ca khúc Tiếng hát át tiếng bom đã động viên toànxã hội sản xuất và chiến đấu góp phần vào chiến thắng chung của dân tộc. Ởmiền Nam trong thời bị tạm chiếm, Hát cho đồng bào tôi nghe cũng là những âmhưởng của âm nhạc phản ánh một thời kỳ của đất nước.Qua gần 20 năm đổi mới, văn hóa Việt Nam nói chung và âm nhạc nói riêng đãbật dậy sức sống trong trào lưu đổi mới, bên cạnh tiếp thu những tinh hoa củathế giới, chúng ta đã có lúc đánh mất định hướng, mâu thuẫn… Văn hóa văn nghệtrong thời điểm hiện nay có thể nói đã đuối sức, lạc lõng. Qua các phương tiệntruyền thông, chúng ta biết hàng loạt nhà hát cả nước được đầu tư rất hiện đạinhưng tỷ lệ sáng đèn sinh hoạt thì rất thấp. Mới đây, TP Hồ Chí Minh đã đầu tưtrên 47 tỷ đồng để trang bị dàn âm thanh hiện đại nhất cả nước cho Nhà hát Giaohưởng Nhạc Vũ kịch trong khi vẫn chưa có Nhà hát thính phòng. Trong khi đó bộmôn âm nhạc truyền thống là cải lương đã dần đi vào cáo chung vì không đượcquan tâm đầu tư. Trước đây, có những giai đoạn nhiều Nhà hát cải lương nhưHưng Đạo, Quốc Thanh… hoạt động luôn hết công xuất. Ngày nay bộ môn nàychỉ còn nhà hát Hưng Đạo (đang xuống cấp trầm trọng), tại Chợ Lớn nhiều nhàhát Hồ Quảng đã cáo chung từ lâu.Trong khi đó, phần tân nhạc với sự phát triển vượt bậc được thuận lợi với nhiềuca khúc sáng tác cho giới trẻ mà theo thống kê hiện nay chiếm trên 60% dân số cảnước. Song sự phát triển này vẫn còn đó nhiều hạt sạn như nạn đạo nhạc, hàngloạt ca khúc vô hồn phần nhạc, nghèo nàn ca từ nếu không nói là nhảm nhí đãtràn ngập các trang web, sân khấu tuổi teen. Ngành âm nhạc đã cố gắng vớinhiều chương trình nhằm vực ...