Ăn Ốc Nói Mò

Ăn Ốc Nói Mò Các cụ nhà mình vẫn bảo rằng:„Miếng trầu là đầu câu chuyện“. Đúng thế! Muốn tán em, cứ mời em đi thưởng thức bún riêu ốc, cua nướng hay hủ tiếu Mỹ Tho ở Bamboo Grill. Còn muốn ngồi cà cưa, đưa nhau ra Hè Phố. Nếu em là gái „Bắc kì di cư“, dẫn em đi ăn ... Phờ 54 cho được việc. Cuối tháng, hầu bao có xẹp, ít nhất cùng em ghé Bánh mì Chợ Cũ, kiếm cái gặm đỡ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ăn Ốc Nói Mò Ăn Ốc Nói MòCác cụ nhà mình vẫn bảo rằng:„Miếng trầu là đầucâu chuyện“. Đúng thế! Muốn tán em, cứ mời em đithưởng thức bún riêu ốc, cua nướng hay hủ tiếu MỹTho ở Bamboo Grill. Còn muốn ngồi cà cưa, đưanhau ra Hè Phố. Nếu em là gái „Bắc kì di cư“, dẫnem đi ăn ... Phờ 54 cho được việc. Cuối tháng, hầubao có xẹp, ít nhất cùng em ghé Bánh mì Chợ Cũ,kiếm cái gặm đỡ. Trước khi dzìa, dìu em qua bênThạch Cali nữa, là ... chắc ăn một trăm phần dầu!Không phải chỉ có dân An Nam mình coi trọng miếngăn đâu nhé; dân Đức, mắt xanh tóc vàng mũi lõ,cũng kháo nhau: „Liebe geht durch den Magen!“,nghĩa là „Tình yêu đến qua bao tử!“. Ấy! Cái miếngtrầu quan trọng là thế, nên trong ca dao, tục ngữcủa mình „ăn“ chiếm một vị trí rất đáng kể:Ăn tiêu, nhớ tỏi bùi ngùiNgồi bên đám hẹ, nhớ mùi rau rămHỡi người quân từ trăm năm,quay tơ có nhớ mối tằm hay không?Tuy thế, có ăn, cũng ăn có chừng, có mực, chớ cáikiểu:Ăn rồi nằm ngửa nằm nghiêngCó ai (muốn) lấy tớ thì khiêng tớ vềdám có ngày bội thực, nằm đưa cái bụng ễng ươnglên trời, hóa ra … hỏng chuyện!Người mình còn bảo: “Nhà sạch thì mát, bát sạchngon cơm”, nghĩa là ăn thường đi đôi với ở.Chỉ ăn thôi, chưa đủ! Rủng rỉnh tí tiền bạc, sau khichắc dạ rồi, phải mặc cái “sơ mi” màu cà chua mớichín, hay mẫu chim cò xanh xanh, trắng trắng, gọi là… cho đời biết tay!Tột đỉnh của ăn là … nhậu, nhưng nhậu vào, lời ra,nói vung vít …Ăn no, thường buồn ngủ, buồn ngủ phải lăn kềnh ranằm…Nhiều thành ngữ đã được cấu tạo bằng cách tách đôicác động từ kép này ra (ăn ở, ăn mặc, ăn nói, ănnằm…), cũng như một trạng từ kép nào đó, rồi ghéplại với nhau:Ăn gian, nói dối (trạng từ: gian dối)Ăn dơ, ở bẩn (dơ bẩn)Ăn dầm, nằm dề (dầm dề)Ăn sung, mặc sướng (sung sướng)Có khi hai trạng từ khác nhau được ghép vào haiphần của động từ kép đã được tách ra:Ăn no, nằm khèo (no, khèo)Ăn quịt, nói điêu (quịt, điêu)Các trạng từ này có thể cùng nghĩa như:Ăn chắc, mặc bền (chắc, bền)Ăn to, nói lớn (to, lớn)Cũng có trường hợp các trạng từ phản nghĩa vớinhau, càng làm câu thành ngữ thêm rõ nghĩa:Ăn xuôi, nói ngược (xuôi, ngược)Ăn thừa, nói thiếu (thừa, thiếu)Dĩ nhiên nhìều động từ khác (với các động từ kép kểtrên), cũng như cả danh từ cũng được sử dụng (làmtúc từ cho động từ):Ăn tươi, nuốt sống (động từ: ăn, nuốt)Ăn lông, ở lỗ (danh từ: lông, lỗ)Trong câu:Ăn đợi, nằm chờđợi, chờ đều là động từ, nhưng trong trường hợp nàyđã được dùng như trạng từ, phụ nghĩa cho hai độngtừ ăn và nằm. Bún ốc riêu cuaTrong các động từ kép: ăn ở, ăn mặc, ăn nói … ănchỉ là trợ từ, nghĩa chính là động từ phía sau. Chonên, khi cô con gái than với bồ:- Anh dụ em đem đôi bông tai đi cầm, lấy tiền choanh đánh bài. Bây giờ thua hết, em biết ăn nói saovới thầy bu đây ?!Ở đây, cô gái chỉ lo lắng, tìm cách nói dối đấng sinhthành thôi, không hề được ăn cái giải rút gì cả!Như thế trong các thành ngữ trên, vế sau là chính.Khi một người bị chê trách là “ăn thật, làm dối”, vìngười đó làm việc cẩu thả, không đến nơi, đến chốn.Còn người đó có được “ăn thật” hay không, chờ hạhồi phân giải!Nói chung các câu thành ngữ nếu không có vần như:“Ăn theo, nói leo”, ít nhầt cũng có điệu, nghe xuôitai. Nhất là ca dao rất có vần, có điệu, thường theothể thơ lục bát:Ăn cơm sao đặng mà mờiNước mắt lênh láng rã rời hạt cơmMình ơi đừng đặng cá quên nơmĐôi ta gá nghĩa danh thơm để đờiHay là:Ăn thì ăn trước ngồi trênĐến chừng đánh giặc thì rên hừ hừCũng vì vậy trong nhiều câu ca dao, câu đầu chỉ làcâu gieo vần, không có ý nghĩa gì cả:Ăn chanh, ngồi gốc cây chanhKhuyên cội, khuyên cành, khuyên nhánh, khuyênbôngKhuyên cho đó vợ, đây chồngĐó bế con gái, đây bồng con traiHay là:Ăn sung, ngồi gốc cây sungLấy anh thì lấy, nằm chung không nằmTương tự:Ăn cam, nằm gốc cây camLấy anh thì lấy, về Nam (Cali) không vềTrong cả ba trường hợp. sự việc “ngồi gốc cây chanh,cây sung” hay “nằm gốc cây cam” không dính dánggì tới ý chính trong những câu sau.Nếu tổng hợp về cấu trúc của thành ngữ: Tách độngtừ kép ăn nói, ghép với các từ kép khác như: mòốc, măng mọc, cò bay. Người ta đã nói :Ăn măng, nói mọcĂn cò, nói bayĂn ốc, nói mòNói mọc là bày đặt, nói thêm, nói bớt. Nói bay là nóikhoác, nói lác. Nhưng từ này có vẻ gượng gạo, ítngười dùng. Do đó có người đổi ra là : “Ăn cò, nóileo“. Nếu xét về cấu trúc thành ngữ, câu này không“chỉnh“, vì làm gì có “cò leo“. Họa chăng dùng “cò“để chỉ một đấng ông chồng nào đó, mới có vụ cò …leo thôi !!!Như đã phân tích ở trên, vế sau của câu thành ngữmới là chính, ăn măng, ăn ốc, ăn cò … chỉ là gia vị,mắm muối, cho thêm vần, thêm điệu mà thôi. Gầngiống như “ngồi gốc chanh, nằm gốc cam” vậy!Có người dùng “thuyết nhân quả“ để giải thích “ănốc, nói mò“, rằng : Ăn ốc thường uống rượu, ruợuvào, nhời ra, ăn nói lăng nhăng, ba hoa chích chòe …Như thế phải nói : “ăn ốc, nói nhảm “, chứ khôngnói mò ! Người khác bảo : “Muốn ăn ốc phải đi mò :Mò ốc! “. Điều này đúng, nhưng giữa chuyện “mò“ và“nói“ cách nhau xa lắc, xa lơ, không bắt quàng được.Cho nên cách giải thích về cấu trúc, vần điệu là đúnghơn cả.Tóm lại : Muốn ăn ốc, ra siêu thị, bỏ ra vài tì, xáchvề cả bịch, tha hồ nhậu lai rai, chẳng phải đi mò, đimẫm gì sốt. Và đã ăn ốc rồi, không ắt phải nói …mò. Cứ vững bụng thưởng thức các món : Bún ốcriêu cua, ốc nhồi hấp lá gừng, ốc bung chuối xanhđậu phụ … Khoái khẩu vô cùng !Thạch Bích biên soạn ...