Ăn uống để chống nóng và phòng bệnh mùa hè

Mùa hè là mùa dương khí vượng nhất trong năm, thời tiết nóng bức và ẩm thấp. Quá trình trao đổi chất trong cơ thể con người diễn ra mạnh mẽ, dương khí phát ra ngoài, âm khí tiềm phục ở trong. Các lỗ chân lông giãn rộng, mồ hôi tiết ra nhiều để điều hoà thân nhiệt nhưng cũng vì thế mà tà khí dễ xâm nhập vào trong. Hệ thống mao mạch ngoại vi cũng giãn ra, khí huyết lưu thông nhanh và mạnh hơn. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ăn uống để chống nóng và phòng bệnh mùa hè Ăn uống để chống nóng và phòng bệnh mùa hèMùa hè là mùa dương khí vượng nhất trong năm, thời tiếtnóng bức và ẩm thấp. Quá trình trao đổi chất trong cơ thểcon người diễn ra mạnh mẽ, dương khí phát ra ngoài, âmkhí tiềm phục ở trong. Các lỗ chân lông giãn rộng, mồ hôitiết ra nhiều để điều hoà thân nhiệt nhưng cũng vì thế mà tàkhí dễ xâm nhập vào trong. Hệ thống mao mạch ngoại vicũng giãn ra, khí huyết lưu thông nhanh và mạnh hơn.Công năng của tỳ vị có xu hướng suy giảm, quá trình tiêuhoá và hấp thu thức ăn dễ bị rối loạn. Vậy, về mùa hè nênăn gì để chống nóng và dự phòng bệnh tật?Thực phẩm nên ăn: Nên chú trọng dùng nhiều đồ ăn thứcuống có tác dụng thanh nhiệt giải thử, lợi niệu trừ thấp: vềthực vật như dưa hấu, dưa chuột, dưa gang, dưa bở, dưa lê,cam, quýt, chuối tiêu, trám, mướp đắng, mướp, bầu, bí đao,củ cải, súp lơ, rau đay, mùng tơi, rau dền, củ đậu, mã thầy,ngó sen, cà chua, đậu xanh, đậu đen, bạch biển đậu, xíchtiểu đậu, cháo ngũ đậu, cháo ý dĩ, cháo đậu xanh, cháo biểnđậu, cháo lá sen, trà nhân trần, trà hoa cúc, trà nụ hoặc lávối, trà actiso, trà khổ qua...; về động vật như thịt vịt, cua,ốc, hến, trai, sò, ngao, hàu... Chè hạt sen giúp nâng cao năng lực hoạt động của tỳ vị.Nên tránh hoặc hạn chế dùng các thực phẩm có tính nhiệtnhư: thịt dê, thịt chó, thịt hoẵng, thịt chim sẻ, long nhãn,vải, hẹ, hành tây, hạt tiêu, nhục quế, gừng, đại hồi, lạc rang,rượu trắng...Những ngày quá nóng bức có thể dùng mộtchút nước ướp lạnh hoặc nước đá để giúp cơ thể giải nhiệtnhưng không được dùng nhiều để tránh làm thương tổn tỳvị, tạo điều kiện cho thấp tà gây bệnh bên trong. Khi mồhôi ra nhiều phải chú ý bổ sung đủ lượng nước đã mất bằngđường ăn uống bằng cách trọng dụng những đồ ăn thứcuống có công dụng thanh nhiệt dưỡng âm, sinh tân chỉ khátnhư thạch đen, chè đậu đen, trà mạch môn, nước ép quả lê,nước ép ngó sen, nước ép mã thầy, nước mơ, nước mận,nước dâu, nước mía, trà bát bảo, trà sắn dây...Ngoài việc thanh nhiệt giải thử và dưỡng âm, ăn uống trongmùa hè nóng bức còn phải hết sức chú ý tránh làm thươngtổn tỳ vị. Vậy nên, các thực phẩm có công dụng phươnghương tỉnh tỳ, kiện tỳ hoá thấp, giải thử, trực tiếp hoặc giántiếp giữ gìn và nâng cao năng lực hoạt động của tỳ vị cũngnên được trọng dụng. Ví như các loại cháo chế từ đậu xanh,đậu côve, bạch biển đậu, ý dĩ, hạt sen, củ mài...; các loại tràhoắc hương, trà nụ vối, trà hương nhu, trà lá sen, trà actiso,trà nhân trần... Nên chú ý dùng thêm các đồ ăn thức uốngcó vị chua ngọt, cay thơm để nhằm mục đích khai vị, kíchthích cảm giác thèm ăn như các loại canh chua chế từ quảsấu, me, khế, quả dọc, tai chua, quả chay, chua me đất hoavàng... và các loại nước cam, nước chanh, nước mơ, nướcsấu... Tuy nhiên, cần chú ý không nên dùng quá nhiềuđường tinh luyện khi pha chế các loại nước giải khát. Dưa hấu thanh nhiệt giải thử.Phải biết thuận ứng thiên thời để bồi bổ dương khí: trongăn uống mùa hè, Đông y còn có một quan điểm hết sức độcđáo, đó là “xuân hạ dưỡng dương”. Mùa hè nóng nực tuyphải dùng nhiều đồ ăn thức uống có tác dụng thanh nhiệtgiải thử nhưng vẫn cần lấy ôn ấm làm chính để trợ giúp khídương. Bởi vì, các nhà dưỡng sinh Đông y cho rằng, mùahè tuy dương khí vượng thịnh bên ngoài nhưng khí âm lạitiềm ẩn bên trong cơ thể, vậy nên “trời tuy nóng chớ thammát, dưa tuy ngon chớ ăn nhiều”. Nếu không biết giữ gìndương khí trong mùa hè thì mùa đông sẽ mắc nhiều bệnhtật, phải biết thuận ứng thiên thời để bồi bổ dương khí, trừkhử âm hàn, có như vậy mới gọi là phòng bệnh triệt để. Bởivậy, trong mùa hè, việc chọn dùng một số đồ ăn thức uốngcó tính ôn bổ cũng là rất cần thiết, đặc biệt đối với nhữngngười có bệnh mạn tính và thể chất vốn suy nhược dodương khí kém. Ví như, các loại nấm (nấm rơm, nấm mỡ,nấm hương, nấm kim châm...), hoài sơn, hạt sen, tổ yến,phấn hoa, sữa ong chúa, trà linh chi, đông trùng hạ thảohầm thịt vịt, ba ba hầm chuối đậu...