Ảnh hưởng của chế độ nước mặt ruộng đến năng suất lúa, mức tưới và lượng mưa hiệu quả - PGS.TS. Trần Viết Ổn

Ở Việt Nam, nghiên cứu quy trình công nghệ tưới tiết kiệm nước trên phạm vi mặt ruộng đã được rất nhiều người quan tâm, bằng phương pháp quan trắc mực nước ngầm trong ống tại ruộng. Nhằm giúp các bạn hiểu hơn về vấn đề này, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Ảnh hưởng của chế độ nước mặt ruộng đến năng suất lúa, mức tưới và lượng mưa hiệu quả" dưới đây.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng của chế độ nước mặt ruộng đến năng suất lúa, mức tưới và lượng mưa hiệu quả - PGS.TS. Trần Viết ỔnẢNH HƯỞNG CỦA CHẾ ĐỘ NƯỚC MẶT RUỘNG ĐẾN NĂNG SUẤT LÚA, MỨC TƯỚI VÀ LƯỢNG MƯA HIỆU QUẢ PGS. TS. Trần Viết Ổn(1) (1) Khoa Kỹ thuật tài nguyên nước, trường Đại học Thủy LợiTóm tắt Đề tài đã tiến hành nghiên cứu thực nghiệm trên quy mô 32 ô thí nghiệm có kích thước1,5 x 1,5 m đặt tại Trung tâm Nghiên cứu Thủy nông Bắc bộ thuộc Viện Khoa học Thủy lợi tạiThường Tín. Thí nghiệm bố trí 10 công thức tưới theo chế độ tưới là nông/sâu thường xuyên;nông/sâu lộ liên tiếp và nông/sâu lộ phơi với thời gian phơi ruộng là 3, 6 hay 9 ngày. Mỗi côngthức được nhắc lại 3 lần. Giống thí nghiệm được chọn là giống lúa Khang dân được thí nghiệmtrong cả 5 vụ Xuân 2006, 2007 và 2008, Mùa 2006 và 2007. Mước trên các ô thí nghiệm đượcquan trắc ngày 2 lần. Khi ruộng cạn nước, căn cứ theo thời gian phơi ruộng, tiến hành tưới đếngiá trị amax. và đo đạc lượng nước tưới trong mỗi ô thí nghiệm. Kết quả phân tích cho thấy: + Lượng mưa hiệu quả tăng dần theo số ngày phơi ruộng và độ sâu trữ nước trên mặtruộng. Tuy nhiên lượng mưa hiệu quả phụ thuộc chặt chẽ vào công thức tưới và sự phân bốlượng mưa hơn là tổng lượng mưa vụ. Thời gian phơi ruộng càng dài, hệ số sử dụng nước mưacàng lớn. Độ sâu lớp nước tối đa càng lớn, hệ số sử dụng nước mưa càng tăng. + Mức tưới phụ thuộc vào 2 yếu tố của công thức tưới là thời gian phơi ruộng và độ sâulớp nước mặt ruộng. Thời gian phơi ruộng tỷ lệ nghịch với mức tưới. Mức tưới của các côngthức nông-lộ phơi và sâu lộ phơi đều chênh lệch nhau theo xu thế tăng tỷ lệ thuận với chiều sâulớp nước mặt ruộng của công thức tưới. + Kết quả nghiên cứu cho thấy sự khác biệt giữa thời gian phơi ruộng và năng suấtthường không đáng kể khi thời gian phơi ruộng không vượt quá 3 ngày (vụ mùa) và 6 ngày (vụXuân). Như vậy, công thức tưới tốt nhất là tưới nông-lộ-phơi với thời gian phơi ruộng tương ứnglà 3 ngày (vụ mùa) và 6 ngày (vụ xuân).Các từ khóa: Mưa hiệu quả, tưới tiết kiệm nước, năng suất lúa, mức tưới.Abstract Study were carried on 32 plots on Thuong Tin field in 5 crop season. Results had shownthat: + Efficient rainfall amount increase basing on the number of the days of drying field andwater field level. + The irrigation amount were defended on field water rezime and the time of drying field. + The alternative drying and wetting with the drying time were 3 and 6 days were thebest in rice field water management.1. Giới thiệu Trên toàn thế giới, hiện nay có khoảng 150 triệu ha đất trồng lúa, hàng năm cung cấpkhoảng 550 triệu đến 600 triệu tấn gạo cho thế giới (Maclean, 2002). Theo dự báo, dến năm2025, cần đến 700 triệu tấn gạo để thoã mãn nhu cầu lương thực của thế giới. Ngµnh n«ngnghiÖp s¶n xuÊt lóa g¹o lµ ngµnh cã tû lÖ tiªu thô níc lín nhÊt chiÕm h¬n 80% lîng níc tíië khu vùc ch©u ¸. V× vËy ®©y lµ khu vùc ®îc c¸c nhµ khoa häc u tiªn nghiªn cøu t×m c¸c biÖnph¸p tíi thÝch hîp nh»m thay thÕ biÖn ph¸p tíi truyÒn thèng ®Ó gi¶m lîng níc tíi cho lóa.Tuú theo khu vùc nghiªn cøu, c¸c gi¶i ph¸p gi¶m lîng níc tíi cã thÓ chia lµm 2 lo¹i: - Gi¶m lîng níc tíi trªn hÖ thèng dÉn, - Gi¶m lîng níc tíi t¹i mÆt ruéng. ViÖc gi¶m lîng níc tíi trªn hÖ thèng dÉn chñ yÕu ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc lµmgi¶m tæn thÊt do thÊm trªn kªnh. Tuy nhiªn c¸c biÖn ph¸p nµy thêng chØ gi¶m ®îc lîng níctíi tõ 5% ®Õn 15%. C¸c biÖn ph¸p høa hÑn nhiÒu kÕt qu¶ lµ biÖn ph¸p gi¶m lù¬ng níc tíi t¹imÆt ruéng th«ng qua viÖc ®iÒu tiÕt líp níc mÆt ruéng nh»m n¨ng cao hiÖu qu¶ sö dông nícma, gi¶m c¸c thµnh phÇn hao níc nh thÊm vµ bèc h¬i mµ kh«ng ¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt lóa.BiÖn ph¸p tíi n«ng lé ph¬i lµ biÖn ph¸p ®îc chó ý nghiªn cøu ë nhiÒu níc nh NhËt, TrungQuèc, Philipin, Ên §é, T©y Ban Nha, Mü vv. KÕt qu¶ cho thÊy biÖn ph¸p tíi n«ng lé ph¬i hîplý cã thÓ gi¶m ®îc lîng níc tíi tõ 20% ®Õn 45% so víi tíi ngËp liªn tôc, n¨ng suÊt lóakh«ng gi¶m, chØ sè s¶n phÈm lóa trªn mét ®¬n vÞ níc tíi t¨ng tõ 1.18 kg/m3 ®Õn 1.5 kg/m3 sovíi 0,65 ®Õn 0.96kg/m3 cña ph¬ng ph¸p tíi ngËp. Ở Việt Nam, nghiên cứu quy trình công nghệ tưới tiết kiệm nước trên phạm vi mặt ruộngđã được rất nhiều người quan tâm. Bằng phương pháp quan trắc mực nước ngầm trong ống tạiruộng, nhiều nông dân đã áp dụng phương pháp này trong tưới lúa theo phương pháp nông lộphơi tại An Giang, Tiền Giang, Thừa thiên-Huế và một số địa điểm tại Bắc Ninh, Hà Tây cũ,Thanh Hoá vv. Kết quả đã tiết kiệm được từ 5 đến 8 đợt bơm tưới, năng suất lúa không giảm,chống được một số bệnh như khô vằn, đốm rỉ vv. Việc xác định chế độ nước mặt ruộng hợp lý làm cơ sở để xây dựng quy trình vận hànhhệ thống thủy nông, cần thiết phải nghiên cứu sự ảnh hưởn ...