Ảnh hưởng của quản trị doanh nghiệp đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp bán lẻ niêm yết tại Việt Nam

Bài nghiên cứu xem xét tác động của quản trị doanh nghiệp đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp bán lẻ tại Việt Nam. Dữ liệu nghiên cứu bao gồm các doanh nghiệp bán lẻ niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội trong giai đoạn 2017 - 2021.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng của quản trị doanh nghiệp đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp bán lẻ niêm yết tại Việt Nam ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH - KẾ TOÁN ẢNH HƯỞNG CỦA QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP BÁN LẺ NIÊM YẾT TẠI VIỆT NAM THE EFFECT OF CORPORATE GOVERNANCE ON FIRM PERFORMANCE OF LISTED RETAIL ENTERPRISES IN VIETNAM Ngày nhận bài : 26.10.2022 ThS. Huỳnh Thị Thùy Dương Ngày nhận kết quả phản biện : 16.11.2022 Trường Đại học Tài chính - Kế toán Ngày duyệt đăng : 10.12.2022 TÓM TẮT Bài nghiên cứu xem xét tác động của quản trị doanh nghiệp đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp bán lẻ tại Việt Nam. Dữ liệu nghiên cứu bao gồm các doanh nghiệp bán lẻ niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) trong giai đoạn 2017 - 2021. Kết quả phân tích hồi quy cho thấy các biến liên quan đến quản trị doanh nghiệp có ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp trong ngành. Tính kiêm nhiệm và tỷ lệ thành viên độc lập trong hội đồng quản trị có quan hệ nghịch biến với hiệu quả hoạt động; ngược lại, quy mô hội đồng quan trị lại có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp trong ngành. Từ những kết quả nghiên cứu, tác giả đưa ra một số khuyến nghị cho các nhà quản lý doanh nghiệp. Từ khóa: Quản trị doanh nghiệp, hiệu quả hoạt động. ASTRACT This study examines the impact of corporate governance on firm performance of retail businesses in Vietnam. Research data includes retail enterprises listed on the Ho Chi Minh City Stock Exchange (HOSE) and the Hanoi Stock Exchange (HNX) for 2015 - 2021. The regression analysis results show that the corporate governance related variables significantly influence on performance of businesses in the industry. The duality and the ratio of independent members in the board of directors are negatively related to the BOD; whereas, the board size has a positive effect on the performance of enterprises in the industry. From the research results, the author make some recommendations for business managers. Keywords: Corporate governance, firm performance. 1. Giới thiệu Trong những năm gần đây, các cú sốc kinh tế đã gây ra nhiều sự biến động trong hoạt động của các doanh nghiệp, làm nổi bật lên vai trò của quản trị doanh nghiệp (QTDN). QTDN là vấn đề thu hút sự quan tâm của nhiều tổ chức kinh tế, doanh nghiệp (DN) và các nhà nghiên cứu. Thật vậy, các cuộc khủng hoảng tài chính trong quá khứ đã cho thấy những thất bại trong QTDN có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho các tập đoàn và ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế. Điều này cho thấy nhu cầu QTDN tốt là một yếu tố quan trọng cho sự phát triển của các DN. QTDN được coi là các quy tắc, chính sách và quy trình chỉ đạo và điều hành một DN (Scherer và Voegtlin, 2020). Nói một cách toàn diện, QTDN xác định các cơ chế, chính sách, quy tắc và quy định do các cơ quan quản lý tạo ra để bảo vệ lợi ích của các cổ đông thiểu số và tất cả các bên liên quan, đồng thời đạt được mục tiêu 3 TẠP CHÍ KHOA HỌC TÀI CHÍNH KẾ TOÁN của tổ chức (Faroop và cộng sự, 2021). Theo lý thuyết chi phí đại diện, các nhà quản lý có khả năng hành động vì lợi ích riêng của họ, có thể không mang lại lợi ích hoặc gây thiệt hại cho DN và các cổ đông - là những người sở hữu DN. Vì vậy, việc QTDN nhằm giảm thiểu các vấn đề xung đột lợi ích của cổ đông với nhà quản lý, tối đa hóa giá trị của DN. Nhiều nghiên cứu thực nghiệm cũng cho thấy QTDN làm thay đổi hiệu quả hoạt động (HQHĐ) của các DN. Kết quả nghiên cứu về mối quan hệ giữa QTDN và HQHĐ không có sự thống nhất ở các thị trường và các DN khác nhau. Tại Việt Nam, một số bài nghiên cứu cũng đồng nhất với lập luận rằng QTDN có ảnh hưởng đến HQHĐ của DN; tuy vậy, trong bối cảnh và thời gian khác nhau thì mối quan hệ này là không giống nhau về chiều tác động. Tuy nhiên, phần lớn các nghiên cứu này chỉ tập trung vào các DN chung của Việt Nam chứ không phân tích về mối quan hệ giữa QTDN và HQHĐ trong một ngành nghề cụ thể. Vì thế, tác giả chọn ngành bán lẻ - là một trong những ngành quan trọng và thiết yếu của nền kinh tế để nghiên cứu về ảnh hưởng của QTDN lên HQHĐ của DN. 2. Các nghiên cứu thực nghiệm và giả thuyết nghiên cứu Một số lý thuyết đã thảo luận về tầm quan trọng của QTDN như lý thuyết chi phí đại diện (Agency Theory), lý thuyết quản lý (Steward Theory) và lý thuyết phụ thuộc nguồn lực (Resource Dependence Theory). Mỗi lý thuyết đều có quan điểm riêng trong hoạt động quản trị, nhưng đều đưa ra những luận điểm về cách quản trị hiệu quả trong DN. Nhiều nghiên cứu thực nghiệm trên toàn thế giới đã kiểm tra mối quan hệ giữa QTDN và HQHĐ. Phần lớn các nghiên cứu tập trung vào một hoặc một vài cơ chế của QTDN, chẳng hạn như các đặc tính của hội đồng quản trị (HĐQT) và cấu trúc sở hữu. Gần đây, một số nhà nghiên cứu đã chuyển từ việc sử dụng các cơ chế cụ thể sang sử dụng chỉ số QTDN (corporate governance index). Tuy nhiên, việc xây dựng chỉ số này khá phức tạp và khó thực hiện ở một số quốc gia. Vì vậy, các nhà nghiên cứu hiện nay vẫn sử dụng các cơ chế riêng lẻ của QTDN khi tìm hiểu ảnh hưởng của nó đến HQHĐ. Trong đó, các đặc tính của HĐQT đóng vai trò then chốt trong công tác QTDN. Các đặc tính của HĐQT bao gồm quy mô của HĐQT, sự kiêm nhiệm, tính độc lập của HĐQT, và số lượng các cuộc họp của HĐQT. 2.1. Quy mô của HĐQT và HQHĐ Quy mô HĐQT là tổng số thành viên trong HĐQT. Có nhiều lập luận khác nhau về mối quan hệ giữa quy mô HĐQT và HQHĐ của DN. Sheikh và cộng sự (2013) cho rằng các DN sẽ được hưởng lợi từ quy mô HĐQT vì chuyên m ...