Ảnh hưởng của thời vụ gieo cấy đến khả năng sản xuất hạt lúa lai F1 tổ hợp bồi tạp Sơn Thanh

Trong những năm gần đây, lúa lai đang được phát triển mạnh cả về diện tích vμ mùa vụ ở Thanh Hoá. Các tổ hợp lai "ba dòng" vμ một số tổ hợp lai "hai dòng" được đưa vμo cơ cấu với một tỷ lệ khá lớn. Để đạt đ−ợc kế hoạch tự sản xuất 1.500 tấn hạt giống lúa lai F1 trong mỗi năm, chiếm 50% nhu cầu, đủ gieo cấy cho 55.000 ha, trong đó 10.000 ha lúa lai hai dòng, việc xây dựng quy trình sản xuất hạt giống lúa lai F1 hệ "hai dòng" lμ một...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ảnh hưởng của thời vụ gieo cấy đến khả năng sản xuất hạt lúa lai F1 tổ hợp bồi tạp Sơn Thanh ¶NH H¦ëNG CñA THêI Vô GIEO CÊY §ÕN KH¶ N¡NG S¶N XUÊT H¹T LóA LAI F1 Tæ HîP BåI T¹P S¥N THANHEffect of planting dates on F1 seed production of combination of Boi tap Son thanh NguyÔn B¸ Th«ng11, NguyÔn ThÞ Tr©m22 vµ Vò §×nh Hoµ2 SUMMARY The utilization of thermo-sensitive genic male sterility (TGMS) system presents greatpotential for revolutionizing hybrid rice production in Vietnam. For successful utilization of thismale sterility system in hybrid seed production, knowledge on fertility/sterility behaviour ofTGMS line and the flowering habit of its corresponding pollen parent is highly essential. In thepresent study, the effect of sowing/planting dates on sterility of the female line Pei ai 64S and thepollen parent Son thanh and F1 hybrid seed production in Thanh Hoa was examined. Thesowing dates from 27 May to 24 June for the female line appeared to be favorable for sterilityalteration, most optimum being from 10 to 17 June. Furthermore, sowing/planting date shouldensure such that the heading occurs from 22 to 29 August during which critical sterilitytemperatures are stable . The pollen parent can be sown three days before the female line. Ingeneral, two line hybrid seed can be reasonably produced under summer season conditions inthe lowland of Thanh Hoa. Key word: Planting dates, TGMS line Pei ai 64S, two-line hybrid rice.1. §ÆT VÊN §Ò Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, lóa lai ®ang ®−îc ph¸t triÓn m¹nh c¶ vÒ diÖn tÝch vµ mïa vô ëThanh Ho¸. C¸c tæ hîp lai “ba dßng” vµ mét sè tæ hîp lai “hai dßng” ®−îc ®−a vµo c¬ cÊu víimét tû lÖ kh¸ lín. §Ó ®¹t ®−îc kÕ ho¹ch tù s¶n xuÊt 1.500 tÊn h¹t gièng lóa lai F1 trong mçin¨m, chiÕm 50% nhu cÇu, ®ñ gieo cÊy cho 55.000 ha, trong ®ã 10.000 ha lóa lai hai dßng, viÖcx©y dùng quy tr×nh s¶n xuÊt h¹t gièng lóa lai F1 hÖ “hai dßng” lµ mét nhu cÇu cÇn thiÕt. §èi víilóa lai, chÊt l−îng h¹t F1 ®ãng vai trß quan träng ®èi víi s¶n xuÊt hµng ho¸. Trong ®iÒu kiÖnThanh Ho¸, mét trong c¸c gièng lai hai dßng ®−îc chÊp nhËn lµ Båi t¹p S¬n thanh, sö dông tÝnhbÊt dôc ®ùc mÉn c¶m víi nhiÖt ®é (thermo-sensitive genic male sterility, TGMS). Dßng mÑ bÊtdôc ®ùc Pei ai 64S biÓu hiÖn bÊt dôc hoµn toµn khi nhiÖt ®é trong thêi kú c¶m øng trªn 27oC(NguyÔn ThÞ Tr©m, 2002). Sù bÊt dôc hoµn toµn vµ ®ång nhÊt vÒ chuyÓn ho¸ bÊt dôc cña dßngmÑ víi ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é trong giai ®o¹n c¶m øng lµ yÕu tè chñ yÕu quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt vµchÊt l−îng cña h¹t lai F1 (Yuan vµ Xi, 1995). V× vËy chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu nµy nh»mx¸c ®Þnh thêi vô thÝch hîp cho viÖc s¶n xuÊt h¹t lai cña tæ hîp Båi t¹p S¬n thanh trong ®iÒu kiÖnvô mïa ë Thanh Ho¸ .2. VËT LIÖU Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU Dßng mÑ vµ dßng bè sö dông trong thÝ nghiÖm lµ dßng bÊt dôc ®ùc chøc n¨ng di truyÒnnh©n c¶m øng nhiÖt ®é, Pei ¶i 64S vµ dßng phôc håi S¬n thanh 11 (tæ hîp Båi t¹p S¬n thanh) cãnguån gèc tõ Trung Quèc ®−îc ViÖn Sinh häc N«ng nghiÖp, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Icung cÊp. ThÝ nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh t¹i Trung t©m Nghiªn cøu øng dông Khoa häc kü thuËt,Tr−êng ®¹i häc Hång §øc trong vô mïa n¨m 2003. ThÝ nghiÖm ®−îc gieo ë 7 thêi vô, mçi thêi vô c¸ch nhau 7 ngµy, b¾t ®Çu gieo tõ 17/5. ë mçithêi vô thÝ nghiÖm dßng bè (R) ®−îc gieo lµm 3 ®ît: R1 gieo tr−íc dßng mÑ 6 ngµy, R2 gieo tr−íc1 Tr−êng §¹i häc Hång §øc, Thanh Ho¸2 Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I 1dßng mÑ 3 ngµy vµ R3 gieo cïng víi dßng mÑ. ThÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn ®Çy®ñ, nh¾c l¹i 3 lÇn, diÖn tÝch « 10 m2 (4 x 2,5m),. Tû lÖ hµng bè mÑ lµ 2:14, mËt ®é cÊy dßng mÑlµ 55 khãm/m2. Trong hai hµng bè, hµng thø nhÊt cÊy lu©n phiªn, cø 5 c©y R1 lµ 5 c©y R3, hµngthø hai hoµn toµn cÊy R2. C¸c biÖn ph¸p canh t¸c thùc hiÖn theo quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt h¹tlóa lai F1 tæ hîp Båi t¹p S¬n thanh. Trªn mçi « thÝ nghiÖm, quan s¸t 10 c©y dßng mÑ chän ngÉunhiªn, 5 c©y R1 vµ 5 c©y R2. C¸c chØ tiªu theo dâi bao gåm ®é chªnh lÖch vÒ thêi gian sinhtr−ëng, ®é chªnh lÖch sè l¸, thêi ®iÓm trç b«ng cña dßng bè mÑ, møc ®é bÊt dôc cña h¹t phÊndßng mÑ, ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè khÝ hËu thêi tiÕt ®Õn thêi kú c¶m øng vµ trç b«ng cña dßngbè mÑ vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt h¹t lai F1. §Ó ®¸nh gi¸ bÊt dôc h¹t phÊn,thu 10 hoa mçi b«ng, cè ®Þnh trong cån 70%, h¹t phÊn ®−îc nhuém mµu b»ng dung dÞch KI 1%vµ quan s¸t d−íi kÝnh hiÓn vi.3. KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN§Æc ®iÓm n«ng sinh häc cña c¸c dßng bè mÑ ë c¸c thêi vô gieo cÊy kh¸c nhau, nÕu gieo dßng bè tr−íc däng mÑ 3 ngµy thêi gian tõ gieo ®Õntrç b«ng cña c¸c dßng bè mÑ cã sù thay ®æi, nh−ng kh«ng ®¸ng kÓ (B¶ng 1). Thêi vô 3, 4 vµ 5 thêigian tõ gieo ®Õn trç cña c¸c dßng bè mÑ ng¾n h¬n c¸c thêi vô gieo tr−íc vµ c¸c thêi vô gieo sau (thêivô 1, 2, 6 vµ 7). Chªnh lÖch thêi gian gi÷a dßng bè vµ dßng mÑ ë c¸c thêi vô dao ®éng tõ 3 ®Õn 6ngµy. Nh×n chung, gieo bè tr−íc mÑ 3 ngµy cã thÓ ®¶m b¶o sù trïng khíp cho thêi kú ra hoa. Sè l¸trªn th©n chÝnh cña dßng bè mÑ chªnh lÖch tõ 0,7 ®Õn 1,2 l¸. Sù chªnh lÖch sè l¸ gi¶m dÇn ë thêi vô3, 4 vµ thêi vô 5. Chªnh lÖnh chiÒu cao c©y gi÷a dßng bè vµ dßng mÑ kh«ng nhiÒu ë tÊt c¶ c¸c thêivô. (3,2 ®Õn 5,9 cm). V× vËy, khi s¶n xuÊt h¹t lai F1 cÇn t¸c ®éng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®Æc thï ®Ót¹o t− thÕ truyÒn phÊn hîp lý míi ®¹t ®−îc n¨ng suÊt cao. Sè b«ng h÷u hiÖu cña c¸c dßng bè mÑ ®¹t®−îc kh«ng cao vµ biÕn ®éng Ýt qua c¸c thêi vô gieo cÊy. §iÒu nµy cÇn ®−îc l−u ý trong s¶n xuÊt h¹tlai khi bè trÝ mËt ®é vµ sè d¶nh cÊy cña dßng bè mÑ ®Ó ®¹t ®−îc sè b«ng h÷u hiÖu hîp lý nhÊt.B¶ng 1. ¶nh h−ëng cña thêi vô gieo cÊy ®Õn mét sè ®Æc ®iÓm n«ng sinh häc chñ yÕu cña dßng bè mÑ tæ hîp Båi t¹p s¬n thanh Thêi gian ...