Áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt trong quá trình giải quyết vụ án hình sự về các tội phạm ma túy

Bài viết phân tích về các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt và những khó khăn bất cập đồng thời kiểm soát việc áp dụng các biện pháp pháp điều tra tố tụng đặc biệt trong vụ án ma túy theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015; từ đó đưa ra một số giải pháp, kiến nghị hoàn thiện.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt trong quá trình giải quyết vụ án hình sự về các tội phạm ma túy ÁP DỤNG CÁC BIỆN PHÁP ĐIỀU TRA TỐ TỤNG ĐẶC BIỆT TRONG QUÁ TRÌNH GIẢI QUYẾT VỤ ÁN HÌNH SỰ VỀ CÁC TỘI PHẠM MA TÚY Nguyễn Trọng Nghĩa, Huỳnh Quốc Nhật, Nguyễn Thị Huệ Khoa Luật, Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh GVHD: ThS. Nguyễn Thị Dung TÓM TẮT Các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt lần đầu tiên được quy định trong Bộ luật Tố tụng hình sự 2015. Trong thời gian qua, việc áp dụng quy định này đã góp phần đấu tranh hiệu quả các loại tội phạm nguy hiểm, đặc biệt là tội phạm về ma túy. Tuy nhiên, với tính chất là những quy định mới không tránh khỏi những khó khăn và bất cập trong việc áp dụng. Bài viết phân tích về các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt và những khó khăn bất cập đồng thời kiểm soát việc áp dụng các biện pháp pháp điều tra tố tụng đặc biệt trong vụ án ma túy theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015; từ đó đưa ra một số giải pháp, kiến nghị hoàn thiện. Từ khóa: biện pháp điều tra, điều tra tố tụng đặc biệt, tố tụng hình sự, vụ án hình sự, tội phạm ma túy. 1 KHÁI QUÁT CHUNG 1.1 Khái niệm Biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt ( PĐTTTĐ ) là hệ thống các biện pháp được Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) quy định do các chủ thể có thẩm quyền điều tra tiến hành theo trình tự, thủ tục được pháp luật quy định dựa trên những căn cứ nhất định nhằm phát hiện, thu thập, kiểm tra, đánh giá tài liệu, chứng cứ xác định sự thật khách quan của vụ án một cách đầy đủ, toàn diện, làm cơ sở cho việc giải quyết đúng đắn vụ án hình sự (VAHS). 1.2 Đặc điểm Cũng giống các biện pháp tố tụng khác, PĐTTTĐ đều mang những đặc điểm chung của các biện pháp tố tụng như: phải là các biện pháp chỉ được quy định trong BLTTHS; chủ thể tiến hành, áp dụng là các cơ quan tiến hành có thẩm quyền luật định thông qua những người tiến hành tố tụng cụ thể; trình tự, thủ tục tiến hành, áp dụng phải tuân theo các quy định của BLTTHS... Tuy nhiên, bên cạnh những đặc điểm chung đó, mỗi biện pháp khác nhau đều có những đặc điểm riêng đặc trưng cho mình, mà căn cứ vào đó có thể phân biệt được với các biện pháp khác. Trong đó, PĐTTTĐ mang những đặc điểm riêng biệt sau: 1961 Thứ nhất, là hoạt động điều tra được tiến hành theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, những tài liệu thu thập được có giá trị trong việc làm rõ những vấn đề cần chứng minh trong vụ án hình sự. Nó khác với hoạt động nghiệp vụ trinh sát của lực lượng công an nhân dân, những tài liệu thu thập qua hoạt động nghiệp vụ trinh sát không có giá trị pháp lý để làm rõ những vấn đề cần chứng minh trong vụ án hình sự. Để có thể sử dụng tài liệu thu thập qua hoạt động nghiệp vụ trinh sát phải chuyển hóa từ biện pháp thu thập bí mật sang biện pháp công khai. Thứ hai, là hoạt động điều tra tố tụng đặc biệt dựa vào việc sử dụng các phương tiện của khoa học kỹ thuật, như ghi âm, ghi hình bí mật; nghe điện thoại bí mật và thu thập bí mật dữ liệu điện tử. Đối tượng bị áp dụng các biện pháp tố tụng đặc biệt không thể biết được mình đang bị theo dõi, đang bị như ghi âm, ghi hình bí mật; nghe điện thoại bí mật và thu thập dữ liệu điện tử một cách bí mật. Thứ ba, các hoạt động điều tra tố tụng đặc biệt được tiến hành đối với những tội phạm nhất định trong vụ án hình sự và chỉ được áp dụng, tiến hành khi đã có quyết định khởi tố vụ án hình sự. Đó là các tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội phạm về ma túy, tội phạm về tham nhũng, tội khủng bố, tội rửa tiền; tội phạm khác có tổ chức thuộc loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Thứ tư, do phải sử dụng các phương tiện khoa học kỹ thuật chuyên dùng nên thẩm quyền áp dụng các hoạt động điều tra tố tụng đặc biệt chỉ được giao cho một số người, một số cơ quan tiến hành tố tụng. Không phải tất cả mọi các cơ quan và những người có thẩm quyền tiến hành tố tụng điều có thẩm quyền tiến hành. Thứ năm, lực lượng trực tiếp tiến hành các hoạt động điều tra tố tụng đặc biệt là các lực lượng chuyên trách, đặc thù trong Công an bhân dân, Quân đội bhân dân. Đây được hiểu là các lực lượng nghiệp vụ của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng được đào tạo chuyên sâu, được trang bị phương tiện kỹ thuật hiện đại để tiến hành các hoạt động ghi âm, ghi hình, nghe điện thoại bí mật, thu thập dữ liệu điện tử bí mật. 1.3 Quy định về các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt Điều 223 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt được tiến hành trên cơ sở ứng dụng thành tựu khoa học, kỹ thuật về lĩnh vực âm thanh, hình ảnh, điện tử viễn thông, trình độ của chuyên viên công nghệ thông tin… bí mật thu thập thông tin, tài liệu liên quan đến đối tượng bị áp dụng nhằm phục vụ công tác điều tra, khám phá tội phạm. Sau khi khởi tố vụ án, trong quá trình điều tra, người có thẩm quyền có thể quyết định áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt bao gồm: ghi âm, ghi hình bí mật; Nghe điện thoại bí mật; thu thập bí mật dữ liệu điện tử. Những biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt cho phép ghi nhận hình ảnh với độ phân giải tốt, âm thanh chất lượng và những thông tin, tài liệu khác, đồng thời đảm bảo yếu tố bí mật với đối tượng áp dụng và những người không liên quan. 1962 2 SỰ CẦN THIẾT VỀ VIỆC ÁP DỤNG BIỆN PHÁP ĐIỀU TRA TỐ TỤNG ĐẶC BIỆT TRONG ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN MA TÚY Trước hết, có thể khẳng định rằng tội phạm về ma túy ở nước ta trong thời gian qua nói chung là không giảm, mà có chiều hướng tăng năm sau nhiều hơn năm trước về số vụ, số người thực hiện hành vi phạm tội. Nguồn ma túy trong nước có rất ít, chủ yếu từ nước ngoài mang vào Việt Nam, đặc biệt là vùng Tam giác vàng Lào – Myanma – Tây Bắc Việt Nam. Ma túy sản xuất ở trong nước như trồng cây có chứa chất ma túy bao gồm cây thuốc phiện được trồng nhiều ở vùng biên giới Tây Bắc, Đông ...