Bài giảng : An toàn môi trường part 4

Các chất đồng vị phóng xạ được dùng trong kỹ thuật bảo hộ lao động, dùng tia phóng xạ Po210, TI204 để ion hóa không khí và trung hòa các điện tích tĩnh điện xuất hiện bên trong phân xưởng nóng và nhiễm bụi để chống cháy nổ. Dùng khí phóng xạ Ar để xác định hiệu quả của hệ thống thông gió. Đơn vị đo: Để xác định hoạt tính, liều lượng của tia phóng xạ người ta dùng các đơn vị đo: - Curi ( Ci ) là hoạt tính của một chất nào đó trong một giây...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng : An toàn môi trường part 4 Caùc chaát ñoàng vò phoùng xaï ñöôïc duøng trong kyõ thuaät baûo hoä lao ñoäng, duøng tia phoùng xaï Po210, TI204 ñeå ion hoùa khoâng khí vaø trung hoøa caùc ñieän tích tónh ñieän xuaát hieän beân trong phaân xöôûng noùng vaø nhieãm buïi ñeå choáng chaùy noå. Duøng khí phoùng xaï Ar ñeå xaùc ñònh hieäu quaû cuûa heä thoáng thoâng gioù. Ñôn vò ño: Ñeå xaùc ñònh hoaït tính, lieàu löôïng cuûa tia phoùng xaï ngöôøi ta duøng caùc ñôn vò ño: - Curi ( Ci ) laø hoaït tính cuûa moät chaát naøo ñoù trong moät giaây coù 3,7.1010 nguyeân töû phaân huyû, 1Ci = 1000 mCi, 1 micro Curi ( μCi ) = 10-6 Curi. - Rônghen ( R ) laø lieàu löôïng tia Rônghen hoaëc tia γ khi chieáu vaøo 1cm3 khoâng khí ôû ñieàu kieän tieâu chuaån ( 0oC, 760mmHg )thì taïo ñöôïc 2,08.109 caëp ion, töông ñöông vôùi moät ñôn vò tónh ñieän cho moãi daáu, 1R=1000 milirônghen (mR)= 1000.000 microrônghen (μR). - Rad (Radiaton absorbed dose) laø lieàu löôïng haáp thuï vaät lí, töông ñöông vôùi naêng löôïng haáp thuï 100 erg/gam vaät chaát bò chieáu xaï. Khi chieáu vaøo 1g khoâng khí 1R cho moät naêng löôïng haáp thuï laø 84erg hay 0,8 rad. - Rem (Roentgen equivalent man): laø lieàu taùc duïng sinh hoïc gaây neân ôû toå chöùc sinh vaät bò chieáu phoùng xaï, khi trong toå chöùc naøy haáp thuï moät naêng löôïng 100 erg hay 1Rad cuûa tia Rônghen. Rem = Rad heä soá sinh vaät hoïc töông ñoái Heä soá sinh vaät hoïc tia X = 1 tiaγ = 10 ( nôtron nhanh ) tia nôtron chaäm = 3 tia =1 Ñeå ño hoaït tính phoùng xaï ngöôøi ta duøng maùy Radiomet, coøn ño lieàu löôïng phoùng xaï duøng maùy Dosimetre. Ñoái vôùi töøng ngöôøi thöôøng duøng buùt hoaëc duøng phim ñeå ño lieàu löôïng phoùng xaï. §7-2 Taùc haïi cuûa tia phoùng xaï vaø caùc phöông phaùp phoøng ngöøa Laøm vieäc vôùi caùc chaát phoùng xaï coù theå bò nhieãm xaï. Nhieãm xaï do caùc nguoàn böùc xaï töø ngoaøi cô theå goïi laø ngoaïi chieáu. Nhieãm xaï do caùc chaát phoùng xaï xaâm nhaäp vaøo cô theå qua ñöôøng hoâ haáp, tieâu hoaù goïi laø noäi chieáu. Coù tröôøng hôïp laø taùc duïng hoãn hôïp caû ngoaïi chieáu vaø noäi chieáu. Nhieãm xaï do noäi chieáu nguy hieåm hôn vì söï ñaøo thaûi chaát phoùng xaï ra khoûi cô theå khoâng deã daøng, thôøi gian bò chieáu xaï laâu hôn. 1- Taùc haïi cuûa nhieãm xaï. Nhieãm phoùng xaï caáp tính xaåy ra sôùm sau vaøi giôø hoaëc vaøi ngaøy khi toaøn thaân nhieãm xaï moät lieàu löôïng treân 200 Rem. Khi nhieãm xaï caáp tính thöôøng coù nhöõng trieäu chöùng sau: - Chöùc phaän thaàn kinh trung öông bò roái loaïn. - Da bò boûng, taáy ñoû ôû choã tia phoùng xaï chieáu vaøo. http://www.ebook.edu.vn 31 - Cô quan taïo maùu bò toån thöông naëng. - Gaày, suùt caân, cheát daàn cheát moøn trong tình traïng suy nhöôïc. Tröôøng hôïp nhieãm xaï caáp tính thöôøng ít gaëp trong saûn xuaát vaø nghieân cöùu maø chuû yeáu xaåy ra trong caùc vuï noå haït nhaân vaø tai naïn caùc loø phaûn öùng nguyeân töû. Nhieãm xaï maõn tính xaåy ra khi lieàu löôïng khoaûng 200Rem hoaëc ít hôn trong moät thôøi gian daøi vaø thöôøng coù caùc trieäu chöùng sau: - Thaàn kinh bò suy nhöôïc. - Roái loaïn caùc chöùc naêng taïo maùu. - Coù hieän töôïng ñuïc nhaân maét, ung thö da, ung thö xöông. Coù moät ñaëc ñieåm laø caùc cô quan caûm giaùc khoâng theå phaùt hieän ñöôïc caùc taùc ñoäng cuûa phoùng xaï leân cô theå, chæ khi naøo coù haäu quaû môùi bieát ñöôïc. Caùc tia phoùng xaï coù khaû naêng ion hoaù, coù hoaït tính hoaù hoïc cao, chuùng coù theå laøm ñöùt baát cöù moät lieân keát naøo. Ví duï döôùi taùc duïng cuûa caùc tia phoùng xaï vaøo phaân töû nöôùc seõ taïo ra H vaø OH. Caùc saûn phaåm phaân raõ phaân töû nöôùc coù hoaït tính hoaù hoïc raát lôùn vaø töông taùc vôùi caùc phaân töû cuûa caùc moâ, daãn ñeán taïo ra nhöõng hôïp chaát hoaù hoïc môùi khoâng coù nhöõng thuoäc tính cuûa teá baøo cuõ. Do ñoù caùc quaù trình sinh hoaù vaø söï trao ñoåi chaát bò maát caân baèng daãn ñeán caùc beänh veà nhieãm xaï trong cô theå. 2- Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán hieäu öùng chieáu xaï. - Toång lieàu chieáu xaï vaø lieàu chieáu xaï moãi laàn: Toång lieàu chieáu xaï caøng lôùn thì caøng nguy hieåm. Neáu nhieãm xaï treân 600 Rem trôû leân thì coù theå töû vong, neáu bò nhieãm xaï khoaûng 300 Rem thì coù theå cöùu chöõa ñöôïc. Cuøng moät toång lieàu chieáu xaï, nhöng chia laøm nhieàu laàn thì ñôõ nguy hieåm hôn laø goäp laïi moät laàn, nhö vaäy quan troïng laø ôû coâng suaát cuûa lieàu chieáu xaï. Tuy nhieân nhoû cuõng coù theå gaây nhöõng bieán ñoåi khoâng thuaän nghòch trong cô theå, cho neân khoù noùi ñeán moät lieàu chieáu xaï (treân möùc phoùng xaï coù trong töï nhieân goïi laø neàn phoùng xaï töï nhieân) hoaøn toaøn khoâng nguy hieåm. Veà taùc haïi ñoái vôùi gen thì nhöõng lieàu chieáu xaï duø nhoû nhöng laëp ñi laëp laïi n ...