Bài giảng Bài 13: Bệnh học máu

Thiếu máu là tình trạng giảm số lượng và chất lượng của hồng cầu trong máu. Bài giảng "Bài 13: Bệnh học máu" dưới đây sẽ giúp bạn nắm được nguyên nhân, triệu chứng lâm sàng chính, cách điều trị và phòng một số bệnh về máu như: thiếu máu, sốt xuất huyết, sốt rét,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Bài 13: Bệnh học máu Bài13.BỆNHHỌCMÁUMụctiêuNêuđượcnguyênnhân,triệuchứnglâmsàngchính,cáchđiềutrịvàphòngmộtsốbệnhvềmáu:Thiếumáu,sốtxuấthuyết,sốtrét...NộidungI.BỆNHTHIẾUMÁU1.ĐạicươngThiếumáulàtìnhtrạnggiảmsốlượngvàchấtlượngcủahồngcầutrongmáu.Bìnhthườngsốlượnghồngcầuởnamlà4–4,5triệu/lítvàởnữlà3,9–4,2triệu/lít.Huyếtcầutố(Hb–Hemoglobin)bìnhthườngtừ80–100%,tứclà14–16g/100mlmáu. +ThiếuvềsốlượngkhihồngcầuNângcaothểtrạng:ănuốngđầyđủchấtđạm,vitamin…6.PhòngbệnhĐềphòngvàđiềutrịtốtcácbệnhgâythiếumáu:giunđũa,loétdạdày…Tăngcườngthểlựcbằngănuốngđầyđủcácchất.II.BỆNHSỐTXUẤTHUYẾT1.ĐạicươngSốtxuấthuyếtlàmộtbệnhtruyềnnhiễmcấptínhdovirusDenguethuộchọArbovirusgâyra.BệnhdomuỗiAedesAegyptitruyềnvàthườnggặpởmùahè,mùathu.VirusDenguegâydãnmạchmáu,làmthoáthuyếttươngvàhồngcầurangoàithànhmạchmáu,gâyphùnềvàchảymáutổchức.2.Triệuchứnglâmsàng2.1.Thờikỳnungbệnh:từ4–6ngày,triệuchứngrõrệtdần2.2.Thờikỳtoànphát:bệnhđượcbiểuhiệnbằng4hộichứng2.2.1.Hộichứngnhiễmtrùng:Sốtcaođộtngột,39–40o,kéodài5–6ngày.Kèmtheorốiloạntiêuhóa:chánăn,táobónhoặctiêuchảy,buồnnôn.2.2.2.Hộichứngxuấthuyết:Xuấthuyếtdướida:chấmxuấthuyết,nốt,mảngxuấthuyết.XuấthiệntựnhiênhoặcsaumộtsangchấnXuấthuyếtniêmmạc:chảymáucam,chảymáuchânrăng…Xuấthuyếtnộitạng: +Xuấthuyếtđườngtiêuhóa:nônramáu,đicầuraphânđen… +Xuấthuyếtđườngtiếtniệu:chảymáuthận,tiểuramáu…2.2.3.Hộichứngthầnkinh:Bệnhnhânnhứcđầuliêntục,đaukhắpcơthể,đaucơ,đauthắtlưng…Trẻemvậtvãhoặcnặnghơncóthểgâyhônmê,cogiật...2.2.4.Hộichứngtimmạch:Mạchnhanh,nhỏ,khóbắt.Huyếtáphạ,biểuhiệntrụytimmạch.2.2.5.Xétnghiệmmáu:Sốlượnghồngcầu,bạchcầu,tiểucầu:giảm.Thờigianmáuchảykéodài(bìnhthườnglàCầnkhôiphụckhốilượngtuầnhoànchobệnhnhân:truyềncácloạihuyếtthanh,mặnngọt,huyếtthanhkiềm,máutươi…Trợtimmạch,trợhôhấp:chothởOxy,tiêmOuabaintĩnhmạchchậm…VitaminCvàcácthuốcđiềutrịtriệuchứng:hạsốt,anthần.4.PhòngbệnhPháthiệnsớmvàcáchlykịpthờibệnhnhân.Chốngmuỗiđốt:nằmmàn,phunthuốcdiệtmuỗi.Vệsinhmôitrường,cảnhquan:phátquangbụirậm,khơithôngcốngrãnh.III.BỆNHSỐTRÉT1.ĐạicươngSốtrétlàmộtbệnhxãhộiphổbiếnvàquantrọngởViệtNam.BệnhdokýsinhtrùngPlasmodiumgâynênvàdomuỗiAnophelđóngvaitròtrunggiantruyềnbệnh.Có4loạiPlasmodiumgâybệnhchongười.PlasmodiumfalciparumPlasmodiumvivaxPlasmodiummalariaPlasmodiumovaleỞViệtNam,thườnggặp2loạiPlasmodiumfalciparumvàPlasmodiumvivax.2.Chukỳpháttriểncủakýsinhtrùngsốtrét2.1.Giaiđoạnpháttriểnvôtínhởngười2.1.1.Thờikỳởgan:Khimuỗiđốtngười,truyềncácmảnhthoatrùngcủakýsinhtrùngsốtrétvàocơthểCácthoatrùngnàylưuhànhtrongmáukhoảng30phútrồixâmnhậpvàotếbàogan,phávỡtếbàogan.2.1.2.Thờikỳhồngcầu:Từtếbàogan,cácthoatrùngxâmnhậpvàohồngcầu,lớnlênthànhthểtựdưỡng. +ĐốivớiPlasmodiumfalciparum,saukhigiảiphóngkhỏitếbàoganthìtoànbộkýsinhtrùngđivàomáu. +3loạikýsinhtrùngcònlạisaukhixâmnhậpvàotếbàogan,chỉcómộtphầnvàomáu,mộtphầnởlạitếbàogan,tạonênchukỳngoàihồngcầu.Tạihồngcầu,kýsinhtrùngsốtrétlớnlên,phávỡhồngcầu,xâmnhậpsanghồngcầumới.Mộtsốkýsinhtrùngpháttriểnthànhgiaotửđựcvàgiaotửcái.Nếukhôngđượcmuỗiđốtthìcácgiaotửnàybịtiêuhủy.2.2.GiaiđoạnpháttriểnhữutínhởmuỗiKhiđượchútvàodạdàymuỗi,cácgiaotửđựcvàgiaotửcáihòahợpvớinhautạothànhtrứng.Trứngchuiquathànhdạdàymuỗi,tậptrungởtuyếnnướcbọtvàtạonêncácthoatrùng.Khimuỗiđốtngười,cácthoatrùngnàylạivàocơthểvàtiếptụcchukỳpháttriểnởngười.3.ĐặcđiểmgâybệnhcủakýsinhtrùngsốtrétBệnhsốtrétcóbiểuhiệnbằngnhữngcơnrétrun,tươngứngvớitừngđợthồngcầubịpháhủy.Khoảngcáchgiữacáccơnsốtphụthuộcvàothờigianthựchiệnmộtchukỳsinhsảnvôtínhcủakýsinhtrùngsốtrétởhồngcầuvàtùythuộctừngloạikýsinhtrùngsốtrét.Plasmodiumfalciparum:24–48giờ,gâycơnsốthằngngày.Plasmodiumvivax:48giờ,gâycơnsốtcáchnhật.Plasmodiummalaria:72giờ,gâycơnsốtcách2ngày.4.Triệuchứnglâmsàngsốtrét4.1.SốtrétthôngthườngchưacóbiếnchứngCơnsốtrétbịlầnđầutiênthườngchưađiểnhình,chỉsốtliêntụcnhiềungày,dễnhầmvớithươnghàn.Cơnsốtđiểnhìnhthườngqua3giaiđoạn +Giaiđoạnrétrun:datáixanh,nhợtnhạt,toátmồhôikéodàitừ½2giờ. +Giaiđoạnsốtnóng:39–40oC,mạchnha ...