Bài giảng bảo tồn đa dạng sinh học part 8

Quần thể của chúng thường không thay đổi khi một sinh cảnh hay một nguồn thức ăn đặc biệt nào đó thay đổi. Tuy nhiên việc lựa chọn các loài ăn chuyên (sống chuyên) làm các loài chỉ thị giúp chúng ta biết được tình trạng của sinh cảnh mà chúng sử dụng. ư Có thể chọn một nhóm loài làm nhóm chỉ thị và nhóm loài này thường có chung các nhu cầu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng bảo tồn đa dạng sinh học part 8 th«ng th−êng ®Ò cËp ë ®©y lμ c¸c loμi ®éng vËt ¨n nhiÒu lo¹i thøc ¨n vμ sèng ë nhiÒu d¹ng sinh c¶nh kh¸c nhau. QuÇn thÓ cña chóng th−êng kh«ng thay ®æi khi mét sinh c¶nh hay mét nguån thøc ¨n ®Æc biÖt nμo ®ã thay ®æi. Tuy nhiªn viÖc lùa chän c¸c loμi ¨n chuyªn (sèng chuyªn) lμm c¸c loμi chØ thÞ gióp chóng ta biÕt ®−îc t×nh tr¹ng cña sinh c¶nh mμ chóng sö dông. - Cã thÓ chän mét nhãm loμi lμm nhãm chØ thÞ vμ nhãm loμi nμy th−êng cã chung c¸c nhu cÇu. VÝ dô: c¸c loμi chim sö dông c¸c bôi, c©y thÊp ®Ó lμm tæ vμ kiÕm ¨n (nhãm chim d−íi t¸n rõng) cã thÓ lμ loμi chØ thÞ tèt v× cã thÓ b¾t chóng b»ng l−íi mê; c¸c loμi bß s¸t nhá, c¸c loμi Õch nh¸i sèng trªn mÆt ®Êt cã thÓ lμ nhãm chØ thÞ v× cã thÓ b¾t ®−îc chóng b»ng bÉy hè ®Ó thu thËp sè liÖu.• C¸c t¸c nh©n ¶nh h−ëng ®Õn ®a d¹ng sinh häc nh−: ho¹t ®éng cña con ng−êi, ®iÒu kiÖn bÊt lîi vÒ khÝ hËu (lò lôt, h¹n h¸n,...) còng ®−îc xem lμ c¸c vÊn ®Ò cÇn ®−îc chó ý trong gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc.7.2 Môc tiªu cña ®iÒu tra gi¸m s¸t ®a d¹ng sinh häc Ch−¬ng tr×nh ®iÒu tra, gi¸m s¸t ®a d¹ng sinh häc cho mçi khu b¶o tån ®−îc thiÕt kÕkh¸c nhau tïy theo chøc n¨ng, nhiÖm vô cña khu b¶o tån ®ã:• NÕu ®ã lμ khu vùc ®−îc x©y dùng chñ yÕu ®Ó b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i cÇn thiÕt cho rÊt nhiÒu loμi thùc vËt vμ ®éng vËt tiªu biÓu cña ViÖt Nam th× môc tiªu cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t lμ: + X¸c ®Þnh vμ vÏ trªn b¶n ®å c¸c sinh c¶nh chÝnh ®· t¹o nªn toμn bé hÖ sinh th¸i trong khu b¶o tån thiªn nhiªn ®ã. + X¸c ®Þnh c¸c loμi chØ thÞ (hoÆc loμi chÝnh) ®¹i diÖn cho mçi d¹ng sinh c¶nh. + Gi¸m s¸t dμi h¹n c¸c loμi chØ thÞ ®ã ®Ó theo dâi sù biÕn ®æi cña c¸c quÇn thÓ vμ x¸c ®Þnh nh÷ng mèi ®e do¹ nghiªm träng nhÊt. + T×m ra c¸c gi¶i ph¸p hoÆc c¸c kiÕn nghÞ ®Ó gi¶m mèi ®e däa nãi trªn. Gi¸m s¸t sù thay ®æi tÝnh nghiªm träng cña c¸c mèi ®e do¹ ®ã.• NÕu khu vùc ®−îc x©y dùng chñ yÕu ®Ó b¶o vÖ mét hoÆc vμi loμi ®éng, thùc vËt quan träng cã nguy c¬ diÖt vong nμo ®ã (VÝ dô: Tª gi¸c ë VQG C¸t Tiªn, Väoc ®Çu tr¾ng ë VQG C¸t Bμ, …) th× môc tiªu ®iÒu tra gi¸m s¸t quan träng nhÊt lμ: + X¸c ®Þnh hiÖn tr¹ng quÇn thÓ loμi. + X¸c ®Þnh c¸c mèi ®e do¹ nghiªm träng nhÊt ®èi víi quÇn thÓ. + Gi¸m s¸t c¸c xu h−íng thay ®æi l©u dμi kÝch th−íc quÇn thÓ. + T×m ra c¸c biÖn ph¸p vμ ®Ò ra c¸c kiÕn nghÞ lμm gi¶m c¸c mèi ®e do¹. + Gi¸m s¸t sù thay ®æi tÝnh nghiªm träng cña c¸c mèi ®e do¹.• NÕu khu vùc ®ã ®−îc x©y dùng chñ yÕu ®Ó b¶o vÖ c¸c tμi nguyªn sinh vËt quan träng cho ®êi sèng cña céng ®ång d©n c− gÇn ®ã (VÝ dô: rõng ®Çu nguån, ) th× môc tiªu ®iÒu tra gi¸m s¸t quan träng nhÊt lμ: + X¸c ®Þnh c¸c nguån tμi nguyªn cã trong khu vùc mμ ®êi sèng cña céng ®ång d©n c− gÇn ®ã lÖ thuéc vμo chóng. 85 + X¸c ®Þnh c¸c mèi ®e do¹ tiÒm tμng ®èi víi nguån tμi nguyªn ®ã, t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m c¸c mèi ®e do¹ ®ã, gi¸m s¸t sù thay ®æi tÝnh nghiªm träng cña c¸c mèi ®e do¹ ®ã. • Môc tiªu cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ §DSH phô thuéc vμo chøc n¨ng nhiÖm vô cña tõng lo¹i khu b¶o tån. • Trong thùc tÕ, cã nh÷ng ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ víi môc tiªu cã tÝnh tæng hîp bao gåm mét trong c¸c môc tiªu nãi trªn.7.3 Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nhu cÇu gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc ViÖc x¸c ®Þnh vÊn ®Ò, nhu cÇu cÇn thiÕt ph¶i gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häcth−êng ®ßi hái sù kÕt hîp gi÷a c¸c ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, ph©n tÝch cã sù tham gia víic¸c ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, ph©n tÝch kü thuËt. VËn dông ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch cã sù tham gia (c¸c bªn liªn quan, céng ®ång ...)®Ó x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò cÇn thiÕt ph¶i gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ trong b¶o tån ®a d¹ng sinh häc(quan s¸t thùc tÕ, ®¸nh gi¸ nhanh t×nh h×nh, th¶o luËn...). Khi x¸c ®Þnh vÊn ®Ò, nhu cÇu cÇn gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ trong b¶o tån ®a d¹ng sinh häct¹i mét khu b¶o tån cô thÓ, cÇn thiÕt ph¶i th¶o luËn, lùa chän vÊn ®Ò dùa vμo ®iÒu kiÖncô thÓ vμ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng lo¹i khu b¶o tån nh− ®· nªu, hoÆc còng cã thÓdùa trªn kÕt qu¶ ph©n tÝch chiÕn l−îc, chÝnh s¸ch... ViÖc x¸c ®Þnh vÊn ®Ò, nhu cÇu cÇn gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ trong b¶o tån ®a d¹ng sinh häclμ c¬ së quan träng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c môc ®Ých, môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh gi¸m s¸t, ®¸nhgi¸ ®a d¹ng sinh häc.8 LËp kÕ ho¹ch gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc8.1 TiÕn tr×nh vμ ph−¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch TiÕn tr×nh lËp kÕ ho¹ch chiÕn l−îc gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc bao gåmc¸c b−íc sau:• Ph©n tÝch nhu cÇu: nh− ®· tr×nh bμy ë néi dung trªn, ®Ó ph©n tÝch nhu cÇu gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ §DSH cã thÓ dùa vμo: Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng khu b¶o tån. + Nhu cÇu cña céng ®ång. + KÕt qu¶ ph©n tÝch chiÕn l−îc, chÝnh s¸ch. +• X¸c ®Þnh môc tiªu tæng thÓ, môc tiªu cô thÓ: sau khi x¸c ®Þnh ®−îc c¸c vÊn ®Ò, nhu cÇu cÇn gi¸m s¸ ...