Bài giảng Bệnh học huyết học - Bài 12: Truyền máu và sản phẩm của máu

Với sự tiến bộ của ngành truyền máu và huyết học, ngoài máu toàn phần còn có các sản phẩm của máu. Vì thế các bác sĩ lâm sàng tùy theo tình trạng của bệnh nhân sẽ chỉ định truyền hồng cầu trong trường hợp thiếu máu hoặc các sản phẩm của máu riêng lẻ như yếu tố đông máu, tiểu cầu. Với nguyên tắc “cần gì truyền nấy”, việc truyền máu sẽ đạt hiệu quả cao, ít phản ứng phụ và chi phí thấp, hơn nữa còn tận dụng tối ưu nguồn máu hạn chế trong cộng đồng. Mời các bạn cùng tham khảo bài giảng để biết thêm chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Bệnh học huyết học - Bài 12: Truyền máu và sản phẩm của máu TRUYEÀN MAÙU VAØ SAÛN PHAÅM CUÛA MAÙU I. MÔÛ ÑAÀU Vôùi söï tieán boä cuûa ngaønh truyeàn maùu vaø huyeát hoïc, ngoaøi maùu toaøn phaàn coøn coù caùc saûn phaåm cuûa maùu. Vì theá caùc baùc só laâm saøng tuøy theo tình traïng cuûa beänh nhaân seõ chæ ñònh truyeàn hoàng caàu trong tröôøng hôïp thieáu maùu hoaëc caùc saûn phaåm cuûa maùu rieâng leû nhö yeáu toá ñoâng maùu, tieåu caàu. Vôùi nguyeân taéc “caàn gì truyeàn naáy”, vieäc truyeàn maùu seõ ñaït hieäu quaû cao, ít phaûn öùng phuï vaø chi phí thaáp, hôn nöõa coøn taän duïng toái öu nguoàn maùu haïn cheá trong coäng ñoàng. II. ÑAËC ÑIEÅM MAÙU VAØ SAÛN PHAÅM CUÛA MAÙU II.1 ÑAËC ÑIEÅM MAÙU TOAØN PHAÀN VAØ HOÀNG CAÀU LAÉNG: II.1.1 MAÙU TOAØN PHAÀN (WHOLE BLOOD): a. Ñaëc tính:  Theå tích :125ml hoaëc 250 ml/ 1 ñôn vò  Choáng ñoâng CPD-A(14ml CPDA/100ml maùu).  Noàng ñoä Hb # 12g%, Hct # 35%. b. Löu tröõ vaø haïn duøng:  Nhieät ñoä +20C ñeán +60C, löu tröõ: toái ña35 ngaøy.  Chaát löôïng tuùi maùu giaûm daàn theo soá ngaøy löu tröõ: - Giaûm pH - Giaûm 2,3 DPG cuûa hoàng caàu, giaûm phoùng thích oxy cho moâ. - Taêng noàng ñoä K+ huyeát töông - Maát chöùc naêng tieåu caàu, yeáu toáø VIII giaûm naëng sau 48 giôø löu tröõ II.1.2 HOÀNG CAÀU LAÉNG (RED BLOOD CELLS RBC): a. Ñaëc tính vaø ñieàu cheá:  Ñöôïc ñieàu cheá baèng caùch ly taâm maùu toaøn phaàn baèng maùy ly taâm.  Theå tích 125ml/ 1 ñôn vò  Hb # 20g%, Hct # 55% - 75 %. b. Löu tröõ vaø haïn duøng:  Nhieät ñoä: +2 ñeán +60C, thôøi haïn söû duïng: 15 ngaøy II.2 ÑAËC ÑIEÅM CAÙC SAÛN PHAÅM CUÛA MAÙU: II.2.1 TIEÅU CAÀU ÑAÄM ÑAËC (PLATELET CONCENTRATE): a. Ñaëc tính vaø ñieàu cheá:  TCÑÑ ñieàu cheá töø tuùi maùu toaøn phaàn: - Ñöôïc ñieàu cheá baèng caùch ly taâm laïnh töø nhieàu tuùi maùu toaøn phaàn. - Theå tích 50 - 60 ml huyeát töông - Tieåu caàu : 55 x109  TCÑÑ ñöôïc ñieàu cheá baèng maùy chieát taùch: - Thu thaäp tröïc tieáp töø moät ngöôøi cho baèng maùy chieát taùch teá baøo maùu. - Theå tích: 150 - 300 ml huyeát töông / 1 ñôn vò tieåu caàu - Tieåu caàu 150 - 500 x109 (# 3-10 ñôn vò TCÑÑ ñieàu cheá töø tuùi maùu) - Giaûm nguy cô nhieãm beänh, dò mieãn dòch thaáp hôn so vôùi töø tuùi maùu toaøn phaàn b. Löu tröõ vaø haïn duøng:  Thôøi gian söû duïng: < 1 ngaøy. Neáu giöõ ôû nhieät ñoä 20-24 0C vaø laéc nheï lieân tuïc: toái ña 5 ngaøy. II.2.2 HUYEÁT TÖÔNG TÖÔI ÑOÂNG LAÏNH (FRESH FROZEN PLASMA: FFP): a. Ñaëc tính vaø ñieàu cheá:  Ñöôïc ñieàu cheá töø maùu toaøn phaàn sôùm trong voøng 6 - 8 giôø sau laáy maùu, vaø ñöôïc ñoâng laïnh ngay ôû nhieät ñoä  -250 C  Theå tích #120 -150 ml/ 1 ñôn vi.  Chöùa caùc yeáu toá ñoâng maùu, albumin vaø immunoglobulin vôùi noàng ñoä nhö huyeát töông töôi bình thöôøng ngoaïi tröø yeáu toá VIII chæ coøn 70%. b. Löu tröõ vaø haïn duøng:  Nhieät ñoä -250C, haïn söû duïng: 12 thaùng II.2.3 KEÁT TUÛA LAÏNH KTL (CRYOPRECIPITATED FACTOR: AHF): a. Ñaëc tính vaø ñieàu cheá:  Ñöôïc ñieàu cheá baèng caùch giaûi ñoâng huyeát töông töôi ñoâng laïnh ôû nhieãt ñoä 40C, ly taâm laáy phaàn keát tuûa vaø tröõ ñoâng laïi.  Theå tích: 10 ñeán 20 ml huyeát töông / 1 tuùi.  Chöùa caùc yeáu toá ñoâng maùu: yeáu toá VIII 80 -100 ñôn vò, Fibrinogen 150 mg, Von Willebrand factor, Yeáu toá XIII. Khoâng chöùa yeáu toá IX b. Löu tröõ vaø haïn duøng:  Nhieät ñoä -250C, haïn söû duïng: 12 thaùng III. CHÆ ÑÒNH III.1 CHÆ ÑÒNH TRUYEÀN MAÙU Chæ ñònh truyeàn maùu phaûi döïa vaøo noàng ñoä Hemoglobine hoaëc Hct keát hôïp vôùi daáu hieäu laâm saøng cuûa thieáu maùu vaø beänh neàn. Hieän nay, taïi caùc beänh vieän, hoàng caàu laéng ñöôïc söû duïng nhieàu hôn so vôùi maùu toaøn phaàn III.1.1 MAÙU TOAØN PHAÀN a. Chæ ñònh:  Maát maùu caáp khoái löôïng lôùn (20% - 30% theå tích maùu cô theå) : maát hoàng caàu vaø giaûm theå tích maùu  Thay maùu  Beänh nhaân caàn hoàng caàu nhöng khoâng coù hoàng caàu laéng . Trong tröôøng hôïp soác maát maùu, truyeàn LR 20ml/kg nhanh trong khi chôø maùu. Thay maùu sô sinh: Choïn nhoùm maùu O. Duøng maùu môùi < 5 ngaøy Caàn löu yù nguy cô quaù taûi ôû nhöõng beänh nhaân: Thieáu maùu maõn, suy tim b. Lieàu löôïng vaø caùch duøng:  Lieàu löôïng: Tuøy theo tình traïng maát maùu, trung bình truyeàn 6 ml/ kg maùu toaøn phaàn seõ laøm taêng 1 g% Hb . - Lieàu thöôøng duøng 10-20ml/kg. Theå tích maùu BN** x (Hct muoán ñaït – Hct BN) Maùu toaøn phaàn (ml) = Hct cuûa tuùi maùu* * Hct cuûa tuùi maùu: 35% ** Theå tích maùu beänh nhaân Theå tích maùu Sô sinh 80 –90 ml/kg Treû em 80 ml/kg Ngöôøi lôùn ...