Bài giảng Bệnh học tiêu hóa - Bài 2: Lỵ trực trùng

Bài giảng này giúp người học: Trình bày được nguyên nhân và đặc điểm dịch tễ của bệnh lỵ trực trùng, mô tả được các thể lâm sàng và liệt kê được các biến chứng, liệt kê được các biện pháp điều trị thích hợp, trình bày các biện pháp phòng bệnh. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Bệnh học tiêu hóa - Bài 2: Lỵ trực trùng LÎ TRÖÏC TRUØNG I. ÑÒNH NGHÓA  Lî: Laø taát caû caùc tröôøng hôïp tieâu chaûy phaân coù maùu. Nguyeân nhaân ña phaàn laø do Shigella (50%) ngoaøi ra coù theå do vi truøng khaùc hoaëc kyù sinh truøng.  Lî Shigella thöôøng ôû löùa tuoåi 6 thaùng – 3 tuoåi ít khi ôû treû döôùi 6 thaùng . Coù theå beänh nheï töï heát cho ñeán daïng raát naëng vôùi nhieãm ñoäc naëng, co giaät, taêng thaân nhieät, phuø naõo vaø töû vong nhanh choùng maø khoâng coù nhieãm truøng huyeát hay maát nöôùc ñaùng keå (H/C Ekiri).  Shigella gaây trieäu chöùng nhieãm ñoäc toaøn thaân naëng nhöng ít khi coù nhieãm truøng huyeát. Bieán chöùng nhieãm truøng huyeát vaø ñoâng maùu noäi maïch lan toûa thöôøng chæ gaëp ôû treû nhoû, treû suy dinh döôõng, tæ leä töû vong cao. II. CHAÅN ÑOAÙN 1. Coâng vieäc chaån ñoaùn a) Hoûi beänh:  Thôøi gian beänh  Coù soát  Ñau buïng, Moùt raën  Tính chaát phaân: ñaøm laãn maùu  Ñieàu trò tröôùc  Co giaät.  Sa tröïc traøng.  Sôûi trong 6 tuaàn qua. b) Thaêm khaùm:  Daáu hieäu sinh toàn: maïch, huyeát aùp, nhieät ñoä, nhòp thôû  Daáu hieäu maát nöôùc: Xem theâm phaàn thaêm khaùm treû bò tieâu chaûy trong phaùc ñoà ñieàu trò tieâu chaûy.  Caàn chuù yù phaùt hieän bieán chöùng - Trieäu chöùng thaàn kinh: Co giaät, meâ saûng, cöùng coå, hoân meâ. - Trieäu chöùng nhieãm truøng nhieãm ñoäc. - Roái loaïn ñieän giaûi: Li bì, co giaät, giaûm tröông löïc cô, chöôùng buïng… - Toan chuyeån hoùa: Thôû nhanh saâu - Haï ñöôøng huyeát. - Sa tröïc traøng. - Chöôùng buïng. - Suy thaän. - Suy dinh döôõng. c) Xeùt nghieäm:  Coâng thöùc maùu  Soi phaân: khi khoâng roõ maùu ñaïi theå  Caáy maùu, caáy phaân trong nhöõng tröôøng hôïp naëng  Ion ñoà, khi coù roái loaïn tri giaùc, trieäu chöùng thaàn kinh, chöôùng buïng, giaûm tröông löïc cô.  Ñöôøng huyeát : khi nghi ngôø haï ñöôøng huyeát.  XQ buïng, sieâu aâm buïng khi coù chöôùng buïng, khi caàn loaïi tröø loàng ruoät  Pheát maùu, ñeám tieåu caàu, chöùc naêng thaän khi nghi ngôø coù Hoäi chöùng taùn huyeát ureâ huyeát cao. 2. Chaån ñoaùn a) Chaån ñoaùn xaùc ñònh lî Shigella: Hoäi chöùng lî + caáy phaân Shigella (+) b) Chaån ñoaùn coù theå:  Soát, tieâu chaûy keøm trieäu chöùng thaàn kinh: co giaät, li bì, hoân meâ, h/c maøng naõo  Soát, tieâu chaûy soi phaân coù baïch caàu, hoàng caàu. c) Chaån ñoaùn phaân bieät:  Loàng ruoät: vaøi giôø ñaàu coù theå vaãn coøn ñi tieâu phaân bình thöôøng, sau ñoù tieâu maùu töôi hoaëc ñoû baàm (thöôøng trong 12 giôø ). Quaáy khoùc töøng côn, noân oùi. (xem theâm baøi loàng ruoät)  Tieâu maùu do polyp tröïc traøng: tieâu phaân ñaëc laãn ñaøm maùu, beänh laâu ngaøy, khoâng soát. Xaùc ñònh baèng noäi soi.  Lî amip ít gaëp ôû treû < 5 tuoåi. Soi phaân coù döôõng baøo aên hoàng caàu.  Tieâu maùu do thieáu vitamine K ôû treû sô sinh: keøm xuaát huyeát ôû vò trí khaùc. III. ÑIEÀU TRÒ Nguyeân taéc ñieàu trò:  Khaùng sinh  Ñieàu trò bieán chöùng.  Dinh döôõng. 1. Khaùng sinh a) Ñoái vôùi tröôøng hôïp khoâng bieán chöùng, chöa ñieàu trò :  Cotrimoxazole 5 mgTMP / 25 mg SMX / Kg/ laàn x 2laàn x 5 ngaøy (khoâng söû duïng Cotrimmoxazole cho treû < 1thaùng tuoåi coù vaøng da hoaëc sanh thieáu thaùng) Theo doõi 02 ngaøy - Coù ñaùp öùng : duøng tieáp ñuû 05 ngaøy - Khoâng ñaùp öùng : ñoåi sang acide Nalidixic 15 mg / Kg / laàn x 4 laàn / ngaøy. (khoâng söû duïng Nalidixic acid cho treû < 2 thaùng tuoåi) Theo doõi 02 ngaøy. + Ñaùp öùng : Duøng tieáp ñuû 05 ngaøy + Khoâng ñaùp öùng: ñoåi sang: Ciprofloxacin : lieàu + < 20 Kg: 125 mg  2 laàn / ngaøy  5 ngaøy + 20 – 50 Kg: 250mg  2 laàn / ngaøy  5 ngaøy b) Caùc tröôøng hôïp naëng coù bieán chöùng:  Neáu treû döôùi 2 thaùng tuoåi: Ceftriaxone 100 mg /Kg IV moät laàn/ngaøy  5 ngaøy  Treû töø 2 thaùng ñeán 5 tuoåi: Baét ñaàu ñieàu trò baèng acide Nalidixic theo doõi 02 ngaøy neáu khoâng ñaùp öùng seõ ñoåi sang: - Coù keát quaû khaùng sinh ñoà caáy maùu caáy phaân: theo khaùng sinh ñoà. - Caáy (–): duøng Ciprofloxacin (hoaëc Pefloxacine) lieàu: + < 20 Kg: 125 mg  2 laàn/ ngaøy  5 ngaøy + 20 – 50 Kg: 250mg  2 laàn/ ngaøy  5 ngaøy hoaëc 20 – 30 mg/kg/ngaøy chia laøm 2 laàn / ngaøy TTM neáu khoâng uoáng ñöôïc hoaëc Pefloxacine: 20 – 30 mg/ kg/ ngaøy chia laøm 2 laàn/ ngaøy  5 ngaøy. c) Theo doõi caùc daáu hieäu sau ñeå ñaùnh gía coù ñaùp öùng hay khoâng:  Heát soát.  Bôùt maùu trong phaân.  Bôùt ...