Bài giảng Chủ thể kinh doanh - Chương 8: Hợp tác xã

Bài giảng Chủ thể kinh doanh - Chương 8: Hợp tác xã. Chương này gồm có những nội dung chính sau: Những vấn đề chung về hợp tác xã, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hợp tác xã, thành lập và đăng ký kinh doanh,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Chủ thể kinh doanh - Chương 8: Hợp tác xã CHƯƠNGVIII HỢP TÁC XÃ Th.s Nguyễn Thị Thanh Lê 1. Những vấn đề chung về hợp tác xã Hợp tác xã là hình thức tổ chức kinh tế tập thể được Đảng và Nhà nước ta quan tâm và khuyến khích phát triển ngay từ những năm đầu thực hiện công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc. Khác với các lọai hình doanh nghiệp được pháp lụât nước ta ghi nhận, hợp tác xã là một tổ chức kinh tế mang tính hợp tác và xã hội cao. Hơn 50 năm kể từ ngày hợp tác xã đầu tiên được thành lập, qua nhiều giai đọan phát triển, các hợp tác xã ở Việt Nam luôn tự đổi mới với qui mô ngày càng ở rộng và phạm vi họat động ngày càng phong phú để đáp ứng được yêu cầu của sự phát triển của nền kinh tế. Đặc biệt với sự ra đời của Luật hợp tác xã năm 1996 đã tạo cơ cở pháp lý quan trọng cho việc tổ chức và họat động của các hợp tác xã kiểu mới ở nước ta. “Tuy nhiên, trong trong thời gian thực hiện Luật hợp tác xã đã có nhiều thay đổi về khung pháp lý đối với các lọai hình tổ chức kinh tế khác theo hướng ngày càng thông thóang hơn nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp và tổ chức kinh tế thuộc mọi thành phần được quyền tự do kinh doanh và phát triển trong các lĩnh vực mà pháp luật không cấm”1. Mặt khác, một số qui định của Luật hợp tác xã: định nghĩa hợp tác xã; về đối tượng tham gia hợp tác xã; thủ tục đăng ký kinh doanh; tổ chức quản lý hợp tác xã … đã bộc lộ nhiều hạn chế. Chính vì lẽ đó, ngày 26 tháng 11 năm 2003 Quốc hội nước ta đã thông qua Luật hợp tác xã sửa đổi, bổ sung Luật hợp tác xã hiện hành. http://www.ebook.edu.vn 229 1.1. Khái niệm và đặc điểm của hợp tác xã 1.1.1 Khái niệm “ Hợp tác xã là một tổ chức kinh tế tập thể do các cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân (gọi chung là xã viên) có nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện góp vốn góp sức lập ra theo quy định của Luật này để phát huy sức mạnh tập thể của từng xã viên tham gia hợp tác xã, giúp nhau thực hiện có hiệu quả các hoạt động sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Hợp tác xã họat động như một lọai hình doanh nghiệp, có tư cách pháp nhân, tự chủ, tự chịu trách nhiệm các nghĩa vụ tài chính trong phạm vi vốn điếu lệ, vốn tích lũy và các nguồn vốn khác của hợp tác xã theo qui định của pháp luật”.2 Khác với Luật hợp tác xã năm 1996, xem hợp tác xã là tổ chức kinh tế tập thể của những người lao động, Luật hợp tác xã năm 2003 khẳng định hợp tác xã cũng là một tổ chức kinh tế tập thể nhưng họat động như một lọai hình doanh nghiệp. Điều đó được hiểu là mặc dù hợp tác xã cũng là một tổ chức kinh tế nhưng nó có điểm khác biệt so với các lọai hình doanh nghiệp khác, sự khác biệt này được thể hiện ở chỗ: mục đích họat động của hợp tác xã không chỉ là tương trợ, hợp tác mà phải họat động sản xuất kinh doanh, dịch vụ có hiệu và phải chịu trách trách nhiệm đối với các khỏan nợ và nghĩa vụ tài sản bằng tài sản của hợp tác xã. 1.1.2 Đặc điểm của hợp tác xã Từ khái niệm trên, có thể nhận thấy hợp tác xã có các đặc điểm sau: 230 http://www.ebook.edu.vn - Hợp tác xã là một tổ chức kinh tế mang tính hợp tác, tính tương trợ và tính xã hội. Là một tổ chức kinh tế nên hợp tác xã được thành lập chủ yếu để tiến hành các họat động kinh doanh, có đầy đủ quyền và nghĩa vụ của một chủ thể kinh doanh theo qui định của pháp luật như các lọai hình doanh nghiệp khác. Tuy nhiên, khác với các lọai hình doanh nghiệp khác (công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần), ngòai chức năng tiến hành các họat động kinh doanh, dịch vụ, hợp tác xã mang tính hợp tác và tính cộng động cao. Hợp tác xã là tổ chức kinh tế do các thành viên tự nguyện liên kết với nhau vì nhu cầu, mục đích chung, thông qua họat động của hợp tác xã, xã viên giúp đỡ, hỗ trợ nhau thực hiện các họat động sản xuất kinh doanh, dịch vụ và thực hiện các chính sách xã hội của Nhà nước. - Sở hữu trong hợp tác xã là sở hữu tập thể. Theo qui định tại điều 208 Bộ luật dân sự năm 2005, điều 35 và điều 36 Luật hợp tác xã năm 2003 thì tài sản của hợp tác xã thuộc sở hữu tập thể. Theo đó, tài sản được hình thành từ nguồn vốn góp của xã viên, thu nhập hợp pháp từ họat động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, được hỗ trợ từ từ các nguồn khác phù hợp với qui định của pháp luật là tài sản thuộc sở hữu tập thể. Như vậy, mặc dù tài sản của hợp tác xã và công ty đều được hình thành từ phần vốn góp của xã viên, của thành viên công ty, nhưng tính chất sở hữu trong công ty và hợp tác xã là không giống nhau. Sở hữu trong công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần là sở hữu chung theo phần. - Hợp tác xã là một tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân. http://www.ebook.edu.vn 231 Hợp tác xã hội đủ các điều kiện của một pháp nhân được qui định tại điều 84 Bộ luật dân sự và tư cách pháp nhân của hợp tác xã đã được khẳng định tại điều 1 Luật hợp tác xã: “ Hợp tác xã họat động như một lọai hình doanh nghiệp, có tư cách pháp nhân …”. Cụ thể: + Hợp tác xã tiến hành đăng ký kinh doanh tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo qui định của pháp luật. + Hợp tác xã có cơ cấu tổ chức chặt chẽ + Hợp tác xã có tài sản độc lập với các cá nhân, tổ chức khác + Hợp tác xã nhân danh mình tham gia các quan hệ pháp luật một cách độc lập 1.2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hợp tác xã Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hợp tác xã là một nội dung cơ bản để phân biệt với những lọai hình doanh nghiệp khác. Các hợp tác xã trên thế giới (trong đó có Việt Nam) đều được tổ chức và họat động theo 7 nguyên tắc mà Đại hội liên minh hợp tác xã quốc tế (ICA) lần thứ 31 tứ ngày 19 đến ngày 23 tháng 9 năm 1995 đề ra. Đó là: - Tự nguyện và rộng mở đối với những người muốn trở thành xã viên hợp tác xã - Xã viên kiểm sóat một cách dân chủ - Xã viên tham gia vào họat động kinh tế của hợp tác xã - ...