Bài giảng: CHUYỂN HÓA SẮT

Sắt được cung cấp từ thức ăn (động vật và thực vật) Lượng sắt hấp thu hằng ngày tương đương với lượng thải trừ khoảng 1mg Sắt được giải phóng từ hồng cầu già bị vỡ và được sử dụng lại để tổng hợp heme mới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng: CHUYỂN HÓA SẮT 07/16/13 1.Hấp thu (tt) • Sắt dạng heme được lấy từ các thụ thể đặc biệt trong màng tế bào niêm mạc ruột. Sự bẻ gãy vòng porphyrin giải phóng sắt xảy ra bên trong tế bào niêm mạc ruột. • Sắt không gắn heme phải được chuyển thành sắt hóa trị II để được hấp thu →khi đã vào bên trong tế bào, chúng có đường đi giống nhau. 1 07/16/13 Acid ascorbic HCl ở dạ dày Các thành phần tạo hợp chất sắt hòa tan: đường fructose, các Tăng đường khác hấp thu Thịt Cá Thịt gia cầm Tannates Cám Lòng đỏ trứng Calcium Ức chế EDTA hấp thu Một số thuốc: antacids, tetracycline, cholestyramine,... Đất sét, tinh bột Các chất tạo hợp chất sắt không hòa tan: phosphats, phytates, oxalates,.... 2 07/16/13 • Tế bào khe tá tràng nhạy cảm với nhu cầu sắt của cơ thể và lập chương trình thông tin đến thời điểm thích hợp cho việc hấp thu sắt tại tế bào ruột. • Yếu tố vận chuyển kim loại hóa trị hai (DMT1: Divalent Metal Transporter 1) bản chất là một protein, nó vận chuyển sắt xuyên qua màng vào tế bào đỉnh vi nhung mao bằng cơ chế ghép đôi proton. 3 07/16/13  Yế u tố thức ăn: sau khi cung cấp một lượng sắt bằng đường uống hằng ngày, tế bào niêm mạc ruột sẽ đề kháng với lượng sắt bổ sung sau đó. Hình thức này còn gọi là mucosal block  Yế u tố điều hòa dự trữ: sự hấp thu sắt được điều chỉnh bởi tình trạng thừa hoặc thiếu sắt trong cơ thể  Yế utố điều hòa sinh hồng cầu: yếu tố này không đáp ứng với bất cứ nồng độ nào của sắt. Nó chỉ điều chỉnh hấp thu sắt khi cơ 4 07/16/13 Đóng vai trò đệm trong những trường hợp cân bằng sắt giữa hồng cầu và đại thực bào bị rối loạn + Sản xuất hồng cầu vượt quá tốc độ phá hủy (trong trường hợp mất máu cấp), sắt được huy động từ nơi dự trữ + Phá hủy vượt quá sản xuất, sắt thặng dư sẽ được chuyển sang dự trữ để dùng cho sau này 5 07/16/13 Sắt dự trữ trong mô tồn tại dưới hai dạng: dạng hòa tan ferritin và dạng không hòa tan hemosiderin + Ferritin là một protein nội bào, sắt gắn với apoferritin tạo thành ferritin. Ferritin được tìm thấy ở đại thực bào, tụy, tim, cơ, xương và nhau thai→tổng hợp heme + Các tế bào hấp thu ferritin vào hệ thống võng nội mô, ferritin có thể được dị hóa thành hemosiderin→ít được dùng cho nhu cầu chuyển hóa. 6 07/16/13 • Số lượng sắt tổng cộng trong cơ thể là 50mg/kg (đàn ông), 35mg/kg (phụ nữ). Trong đó: 10 – 20% ở các kho dự trữ (như ferritin: gan, lách, tủy xương và hemosiderin). 7 07/16/13 • Dự trữ sắt giảm, có thể đưa đến thiếu hụt sắt. • Nếu thức ăn không cung cấp đầy đủ chất sắt, cơ thể báo động, các tế bào ruột gia tăng sự hấp thu sắt của thức ăn và tất cả sắt dự trữ được huy động. • Nếu tình trạng thiếu sắt kéo dài, lượng ferritin trong máu giảm, kéo theo các triệu chứng: móng tay dễ gãy, xẹp, tóc mỏng manh, dễ rụng, mệt mỏi, uể oải, sa sút trí tuệ 8 07/16/13  Chuyển hóa sắt gần như khép kín, cơ thể rất tiết kiệm sắt nh ưng m ỗi ngày có một lượng nhỏ sắt đào thải qua mồ hôi , n ước b ọt, da b ị tróc ra và niêm mạc ruột.  Ở người trưởng thành lượng sắt mất đi vào khoảng 0,9mg/ngày ở nam (65kg) và 0,8mg/ngày ở nữ (55kg). Sắt bài tiết qua: • Phân: 0,6mg/ngày • Da: 0,2mg/ngày • Nước tiểu: 0,1mg/ngày • Kinh nguyệt: 0,5mg/ngày →Không có cách chuyên biệt để loại trừ sắt th ừa ra kh ỏi cơ th ể. Vì v ậy điều số lượng sắt trong cơ thể thông qua sự điều ch ỉnh hâp thu s ắt ở ruột. 9 07/16/13 1. Nguồn sắt trong thức ăn Trong thức ăn sắt ở dạng heme và non-heme. + Heme thành phần của hemoglobin và myoglobin do đó có trong thịt, cá và máu. Tỷ lệ hấp thu sắt này 20- 30%. + Sắt non-heme chủ yếu trong ngũ cốc, rau củ và các loại hạt có tỷ lệ hấp thu ít hơn (5%) và tùy theo sự có mặt của các chất hỗ trợ hay ức chế trong khẩu phần và tình trạng sắt trong cơ thể cũng ảnh hưởng tới hấp thu sắt 10 07/16/13 1. Nguồn sắt trong thức ăn (tt) Có thể chia ...