Bài giảng Đại cương bệnh lý tiêu hóa - ThS. BS Nguyễn Phúc Học

Bài giảng Đại cương bệnh lý tiêu hóa - ThS. BS Nguyễn Phúc Học với mục tiêu giúp sinh viên có khả năng nêu được các đặc điểm giải phẫu chức năng một số phần của hệ tiêu hóa; nêu dược khái niệm các triệu chứng thường gặp của bệnh lý tiêu hóa; nếu được vai trò của các xét nghiệm cận lâm sang trong chẩn đoán bệnh lý hệ tiêu hóa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Đại cương bệnh lý tiêu hóa - ThS. BS Nguyễn Phúc Học B Ộ G I Á O D Ụ C – Đ À O T Ạ O T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C D U Y T Â N - K H O A Y ĐẠI CƯƠNG BỆNH LÝ TIÊU HÓAMục tiêu học tập: Sau khi học xongbài này, sinh viên có khả năng:1. Nêu được các đặc điểm giảiphẫu-chức năng một số phần củahệ tiêu hóa.2. Nêu được khái niệm các triệuchứng thường gặp của bệnh lý tiêuhóa.3. Nêu được vai trò của các xétnghiệm cận lâm sàng trong chẩnđoán bệnh lý hệ tiêu hóa. 1 B Ộ G I Á O D Ụ C – Đ À O T Ạ O T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C D U Y T Â N - K H O A Y1. Nhắc lại những điểm cơ bản về giải phẫu – sinh lý hệtiêu hóa.Hệ tiêu hóa bao gồm ống tiêu hóavà các cơ quan phụ thuộc.- Ống tiêu hóa được chia làm 2phần trên và dưới.+ Ống tiêu hóa trên bao gồm:Miệng, thực quản, dạ dày+ Ống tiêu hóa dưới bao gồm: tátràng, hỗng tràng, hồi tràng, đạitràng, trực tràng và hậu môn.- Các cơ quan phụ thuộc gồm: răng,lưỡi, tuyến nước bọt, dạ dày, ruột,gan và túi mật, tụy. 2 B Ộ G I Á O D Ụ C – Đ À O T Ạ O T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C D U Y T Â N - K H O A Y1.1 Vài nét về giải phẫu và chức năng của một số đoạn trong ống tiêu hóa1.1.1 Dạ dàyDạ dày là một túi chứa thức ăn nối thực quản với tá tràng.Cấu tạo của dạ dày gồm 4 lớp: lớp niêm mạc, lớp dưới niêm mạc, lớp cơ vàlớp thanh mạc.Niêm mạc dạ dày gồm lớp liên bào trụ bao phủ toàn bộ niêm mạc và cáctuyến dạ dày.Tuyến dạ dày có các tế bào tiết:- Tế bào bia: bài tiết acid chlohydric. Acidchlohydric có nhiệm vụ hoạt hóa mentiêu hóa, kích thích bài tiết dich tụy, điềuchỉnh đóng mở tâm vị.- Tế bào chính: bài tiết pepsinogen, sẽđược chuyển thành pepsin có hoạt tính,tham gia vào quá trình tiêu hóa protein.- Tế bào bài tiết nhày: chất nhày cónhiệm vụ bảo vệ niêm mạc khỏi sự tấncông của dịch vị. 3 B Ộ G I Á O D Ụ C – Đ À O T Ạ O T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C D U Y T Â N - K H O A Y1.1.2 Ruột nonRuột non là phần ống tiêuhóa nối tiếp dạ dày đến đạitràng.Cũng gồm 4 lớp giống nhưcác ống tiêu hóa khácLớp niêm mạc của ruột noncó nhiều nếp gấp và nhungmao hình ngón tay, trên bềmặt của nó có nhiều vi nhungmao rất nhỏ nhô ra. Sự sắpxếp này tạo ra một diện tíchbề mặt rất lớn cho sự hấpthu thức ăn và bài tiết enzymtiêu hóa. Mỗi nhung maođều chứa các mạch bạchhuyết, mạng lưới các tiểuđộng mạch và tiểu tĩnhmạch. 4 B Ộ G I Á O D Ụ C – Đ À O T Ạ O T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C D U Y T Â N - K H O A YRuột non có những chức năng sau:- Tiêu hóa và hấp thu + Hấp thu nước và các chất điện giải + Tiêu hóa và hấp thu các chất: glucid, lipid, protein, + Hấp thu vitamin:vitamin tan trong dầu được hấp thu ở phần đầu của ruột non, vitamin B12 được hấp thu ở phần cuối hồi tràng, acid folic được hấp thu ở đoạn hỗng tràng.- Bài tiết: bài tiết dịch ruột vàmột số nội tiết tố (gastrin,recretin).- Miễn dịch: do các tế bàoplasma, đại thực bào, tế bàomast, hạch lympo và mảngPayer đảm nhiệm, bài tiết racác globulin miễn dịch.- Vạn động: nhu động ruột đểvận chuyển thức ăn xuốngphần thấp hơn của ống tiêuhóa. 5 B Ộ G I Á O D Ụ C – Đ À O T Ạ O T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C D U Y T Â N - K H O A Y1.1.3 Đại tràngLớp niêm mạc của đại tràng gồm 2 loại tế bào: tế bào cột - chủ yếu hấpthu nước và điện giải; và tế bào có chân – để bài tiết chất nhầy. Có cảnhững hạch lympho cô lập để hình thành những phần của hệ thốngmiễn dịch.Đại tràng có những chức năng sau:- Hoàn tất việc tiêu hóa những thức ăn còn dư. Đại tràng không bài tiếtenzym nhưng chứa vi khuẩn lên men hydratcarbon, chuyển hóa acidamin thành idol và skatol (làm cho phân có mùi đặc biệt – thối) vàbilirubin thành stercobilinogen. Vi khuẩn trong đại tràng sản xuất ramột số vitamin B và K.- Bài tiết chất nhày để bôi trơnphân và bảo vệ niêm mạc- Hấp thu nước trong phân.- Hấp thu điện giải và các loạivtamin- Tích trữ phân đến khi thíchhợp để bài tiết. 6 B Ộ G I Á O D Ụ C – Đ À O T Ạ O T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C D U Y T Â N - K H O A Y1.2 Gan và đường dẫn mật1.2.1 GanGan là một tạng lớn nhất của cơ thể, nằm phía trên bân phải của ổ bụng,sát ngay dưới cơ hoành.Gan được chia làm hai thùy phải và trái, và chia nhỏ thành 8 phân thùy(nằm ở trong 2 thùy phải trái).Gan có ...